Η επικοινωνία με «θυμωμένα» παιδιά και «οργισμένους» εφήβους

Η προσπάθεια να επικοινωνήσει κανείς με «θυμωμένα» παιδιά ή εφήβους είναι μία πρόκληση για πολλούς. Αλλά είναι και μια δύσκολη δοκιμασία για τους γονείς οι οποίοι, συχνά αισθάνονται αναποτελεσματικοί και αποτυχημένοι. Η πίεση είναι μεγάλη. Το παιδί δεν καταλαβαίνει τα δυνατά αισθήματα που τρέφει ο γονιός αλλά κυρίως δεν ξέρει πώς να τα δεχτεί, να τα αντιμετωπίσει και να τα χειριστεί.

Κάτι πολύ βασικό, που θα έπρεπε να ξέρουν οι γονείς, αν έχουν να αντιμετωπίσουν τέτοια παιδιά είναι οι αυξημένοι κίνδυνοι για την υγεία του παιδιού ή του εφήβου, που προέρχονται από αυτόν ακριβώς το «θυμό».

Βασικές ενδείξεις

1. Αναποτελεσματικές μεμονωμένες προσπάθειες να ανταπεξέλθει σε σαρωτικά και συγκλονιστικά συναισθήματα και συμπεριφορές που θεωρεί ως τέτοια, που εκδηλώνονται με κλάματα, φωνές, βία (ή πρόκληση ατυχημάτων και αυτοτραυματισμών) προς τον εαυτό του και τους άλλους κλπ.
2. Ελλιπής διατροφή και ανορεξία, προερχόμενη από συναισθηματικού στρες και χρόνιας καταπίεσης συναισθημάτων, που έχει σαν αποτέλεσμα την ελάττωση του βάρους του.
3. Δυσθυμία που εκδηλώνεται με μελαγχολική διάθεση και αδυναμία να χαρεί δραστηριότητες που απολάμβανε πριν.
4. Πτώση της απόδοσης στα μαθήματα και γενικά σε όλες τις δραστηριότητες (ξένες γλώσσες, αθλητικές ενασχολήσεις κλπ) που προϋπήρχαν.
5. Μείωση του ενδιαφέροντος για εξω-σχολικές δραστηριότητες ομάδων, τις οποίες αγαπούσε και απολάμβανε (προσκοπισμός κλπ)
6. Μειωμένες ώρες ύπνου, αποτέλεσμα της αδυναμίας να χαλαρώσει για να κοιμηθεί, που εκδηλώνεται με συχνό ξύπνημα τη νύχτα, εφιάλτες και νυχτερινό τρόμο.
7. Άρνηση να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις και συμβουλές οποιουδήποτε ενήλικα (συμπεριλαμβανομένων και τον γονιών).Άρνηση να πειθαρχήσει σε οποιεσδήποτε δομημένες δραστηριότητες (σχολείο κλπ).
8. Αδυναμία να εκφράσει προφορικά συναισθήματα σχετικά με την έλλειψη των εσωτερικών του αισθημάτων, που εκδηλώνεται με πρόθεση για βίαιη συμπεριφορά προς τους άλλους ή προς αυτούς που θεωρεί υπαίτιους και υπεύθυνους για τα σαρωτικά / συγκλονιστικά συναισθήματά του.

Συναισθήματα που νοιώθει ένα «θυμωμένο» παιδί ή έφηβος

• Απογοητευμένο από τον εαυτό του και από τους άλλους 
•  Ντροπιασμένο 
• Φοβισμένο 
• Αισθάνεται ότι έχει ευθύνες 
• Εξευτελισμένο 
• Αγνοημένο 
• Ανεπαρκές 
• Ανασφαλές 
• Ανίκανο να ελέγξει την κατάσταση
• Νοιώθει Απόρριψη 
• Λυπημένο 
• Απειλούμενο 
• Κουρασμένο 
• Ευάλωτο

Παρέμβαση και παροχή βοήθειας από τους γονείς

• Βοηθήστε το παιδί να εξερευνήσει τα συναισθήματά του και να τα εκφράσει προφορικά. Να θυμάστε ότι κανένα παιδί δεν «θυμώνει» χωρίς λόγο. Ίσως να μην έχει καταλάβει γιατί είναι αναστατωμένο αλλά υπάρχει πάντα κάποιος λόγος που πυροδότησε αυτή του την αντίδραση. Βοηθήστε το να τον βρει.
• Βοηθήστε το παιδί να μάθει να αναγνωρίζει τα εναύσματα που συχνά πυροδοτούν αισθήματα και αντιδράσεις θυμού.
• Ενθαρρύνετε το παιδί για καλή συμπεριφορά που θα ενδυναμώσει τις προσδοκίες του και θα ελαττώσει το βάρος των καταπιεσμένων συναισθημάτων του.
• Αγνοήστε ακατάλληλες συμπεριφορές που δεν βλάπτουν το ίδιο το παιδί ή άλλους. Συνήθως οι αντιδραστικές συμπεριφορές έχουν σαν μοναδικό τους στόχο να αποσπάσουν την προσοχή. Εάν το αγνοήσετε συνήθως θα σταματήσει. Στο κάτω-κάτω δεν είναι διασκεδαστικό να προκαλείς όταν δεν σε προσέχει κανένας!
• Δώστε του επιλογές και αυτονομία. Προσφέρετε λογικές επιλογές: «Μπορείς να κοιμηθείς απόψε στο σπίτι του φίλου σου, αρκεί να με πάρεις τηλέφωνο να μιλήσω με τους γονείς του. Αν θέλεις όμως μπορείς και να μην πας.»
• Βάλτε μικρούς εφικτούς στόχους. Δώστε στο παιδί ευκαιρίες να επιτύχει σε πράγματα που τόσο εσείς, όσο και το παιδί θεωρείτε πολύτιμα επιτεύγματα. Π.χ. παρακινείστε το να δώσει εξετάσεις για κάποιο πτυχίο ξένης γλώσσας ένα χρόνο νωρίτερα απο το κανονικό, λέγοντας «νομίζω ότι έχεις τις δυνατότητες και θα τα καταφέρεις. Αλλά ακόμα και αν δεν τα καταφέρεις θα έχεις αποκομίσει την εμπειρία του πως γίνονται οι εξετάσεις, ώστε να ξέρεις για την επόμενη χρονιά».
• Παρακινήστε το να ασχοληθεί με αθλητισμό και δραστηριότητες στη φύση. Ελαττώνει το άγχος και αποσπά την προσοχή του παιδιού από το πρόβλημά του.
• Απομονώστε όσο μπορείτε το παιδί από χρονικά άγχη και καταστάσεις που θα μπορούσαν να το κάνουν να νοιώθει ότι χάνει τον έλεγχο.
• Να είστε αποτελεσματικοί, τρυφεροί και υποστηρικτικοί. Κάποια παιδιά μπορεί να ξεπεράσουν το «θυμό» τους αν νοιώσουν την υποστήριξη του γονιού, ακόμα και με μια παλιομοδίτικη αγκαλιά!
• Χρησιμοποιείστε το χιούμορ για να εκτονώσετε το στρες, αλλά κάντε το ευγενικά και απαλά. Σίγουρα δεν θέλετε να το φέρετε σε δύσκολη θέση και να νοιώσει ντροπιασμένο ή ότι δεν το παίρνετε στα σοβαρά!
• Τολμήστε να μιλήσετε στο παιδί για τα δικά σας συναισθήματα. Αφήστε το να καταλάβει ότι τα ίδια συναισθήματα μπορεί να τα νοιώσει ακόμα και ένας ενήλικος. Μερικές φορές το να επικεντρωθούν στις συναισθηματικές ανάγκες κάποιου άλλου ανθρώπου, τα βοηθάει να ξεφύγουν από τα δικά τους.
• Εξηγήστε τους την κατάσταση. Συχνά η κακή επικοινωνία και οι παρανοήσεις είναι η ρίζα του θυμού και του πόνου που αισθάνονται. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν μεγάλη ικανότητα κατανόησης. Μην τα υποτιμάτε. Η κατανόηση της κατάστασης τα ενδυναμώνει και τους επιτρέπει να αισθάνονται ότι επανακτούν τον έλεγχο.
• Βοηθήστε τα να χτίσουν την αυτο-εκτίμησή τους.
• Καθορίστε ξεκάθαρα όρια. Τα παιδιά αισθάνονται λιγότερο πιεσμένα, εάν ο γονιός θέσει ξεκάθαρα και λογικά όρια με λογικά αναμενόμενα αποτελέσματα.
• Διδάξτε το παιδί να δέχεται τα συναισθήματά του και δώστε του ευκαιρίες να τα εκφράσει μέσα από την τέχνη, το γράψιμο, τη μουσική, το χορό, τη φωτογραφία κλπ.
• Γίνετε, στα μάτια τους, ένα παράδειγμα σωστής συμπεριφοράς. Τα παιδιά μαθαίνουν από αυτούς και αυτά που βλέπουν.
• Χρησιμοποιείστε την τιμωρία με προσοχή. Μια τιμωρία πρέπει να είναι εκπαιδευτική και θεραπευτική, όχι εκδικητική και τρόπος ελέγχου.
• Αναλύστε ΤΑ ΔΙΚΑ ΣΑΣ συναισθήματα και αισθήματα απέναντι στο παιδί. Εάν νιώσετε ότι η συμπεριφορά του σας έσπρωξε έξω από τα όριά σας και νοιώθετε ότι χάσατε τον έλεγχο… κάντε ένα διάλειμμα. Βρείτε κάποιον άλλο που θα μπορούσε να ασχοληθεί σοβαρά και αποτελεσματικά με το παιδί, όσο χρειάζεστε μέχρι να ξαναπάρετε την κατάσταση στα χέρια σας. ΜΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΤΕ ΠΟΤΕ ΜΟΝΟΙ.
• Χρησιμοποιείστε την φυσική απομάκρυνση. Εάν ένα παιδί, με την συμπεριφορά του, θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο ή άλλους, μη διστάσετε να το απομακρύνετε από την κατάσταση.
• Ενθαρρύνετε το να διατυπώνει συναισθήματα. Δώστε του ΠΛΗΡΗ προσοχή. Προσπαθήστε να μην δώστε καμία συμβουλή εκτός εάν τη ζητήσει. Προσπαθήστε να το κατευθύνετε ώστε να βρει τις δικές του λύσεις.
• Να είστε υπομονετικοί. Τα «θυμωμένα» παιδιά είναι πολύ δύσκολα στο χειρισμό τους και συχνά χρειάζονται ειδική και εντατική μεταχείριση από ειδικούς ψυχολόγους κλπ. Προσπαθήστε να μην είστε σκληροί με τον εαυτό σας.

πηγή