Molly Crockett: Προσοχή στις νευρο-αηδίες

Οι εγκέφαλοι κυριαρχούν στη σύγχρονη αγορά. Τίτλοι εφημερίδων ισχυρίζονται ότι οι τυρόπιτες μπορούν να βοηθήσουν στις αποφάσεις και τα «νευρο-ποτά» να μειώσουν το άγχος.

.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα, σύμφωνα με τη νευροεπιστήμονα Μόλι Κρόκετ:
Τα οφέλη αυτών των «νευρο-βελτιωτικών» ΔΕΝ αποδεικνύονται επιστημονικά. Σ' αυτό το σημείο της ομιλίας, η Κρόκετ εξηγεί τα όρια των ερμηνειών για τα επιστημονικά δεδομένα και γιατί πρέπει να τα γνωρίζουμε.

 

Η ΟΜΙΛΙΑ

Είμαι νευροεπιστήμονας και μελετάω τη λήψη αποφάσεων. Κάνω πειράματα για να ελέγξω πώς οι χημικές διεργασίες του εγκεφάλου, επηρεάζουν τις επιλογές μας.

Σήμερα είμαι εδώ για να σας πω το μυστικό για να παίρνετε τις καλύτερες αποφάσεις: η τυρόπιτα.. Ναι, καλά ακούσατε, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η τυρόπιτα είναι η λύση για όλες τις δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να πάρετε.

Πώς το ξέρω; Είμαι η επιστήμονας που έκανε αυτή την έρευνα.

Πριν λίγα χρόνια, οι συνεργάτες μου και εγώ ενδιαφερθήκαμε για το πώς ο νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου που αποκαλούμε σεροτονίνη επηρέαζε τη λήψη αποφάσεων σε κοινωνικές περιστάσεις. Συγκεκριμένα, θέλαμε να ξέρουμε πώς η σεροτονίνη θα επηρέαζε τον τρόπο που αντιδρούν οι άνθρωποι, όταν τους αδικούν.

Έτσι κάναμε ένα πείραμα. Χειριστήκαμε τα επίπεδα σεροτονίνης δίνοντάς τους ένα πραγματικά αηδιαστικό ποτό με γεύση λεμονιού που δρούσε δεσμεύοντας τα συστατικά της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Αυτό είναι το αμινοξύ, θρυπτοφάνη. Βρήκαμε, λοιπόν, ότι όταν η θρυπτοφάνη ήταν χαμηλή οι άνθρωποι ήταν πιο πιθανόν να πάρουν εκδίκηση όταν τους αδικούσαν.

Αυτή ήταν η έρευνά μας και αυτοί είναι κάποιοι απο τους τίτλους εφημερίδων που ακολούθησαν.

(«Η τυρόπιτα το δυνατό χαρτί για δυνατές αποφάσεις»)

(«Ο καλύτερος μας φίλος το τυρί»)

(«Τρώγοντας Τυρί και Κρέας βελτιώνετε τον αυτοέλεγχό σας»)
Σ' αυτό το σημείο, μπορεί να σκεφτείτε, έχασα κανένα επεισόδιο;

(«Είναι γεγονός! Η σοκολάτα σταματά τη γκρίνια») Τυρί; Σοκολάτα; Από που κι ως που; Και ακριβως το ίδιο σκέφτηκα και εγώ γιατί η έρευνά μας δεν είχε καμία σχέση είτε με τυρί είτε με σοκολάτα. Εμείς απλά δώσαμε ένα αηδιαστικό ποτό που επηρέασε τα επίπεδα θρυπτοφάνης. Βέβαια, απ' ό,τι φαίνεται η θρυπτοφάνη βρίσκεται, επίσης, στο τυρί και τη σοκολάτα. Και φυσικά όταν η επιστήμη λέει ότι το τυρί και η σοκολάτα οδηγούν σε καλύτερες αποφάσεις, σίγουρα αυτό τραβάει την προσοχή των ανθρώπων. Και ιδού η γέννηση ενός τίτλου.

Όταν συνέβη αυτό, από τη μια σκέφτηκα ε, και τι έγινε; Τα ΜΜΕ υπεραπλούστευσαν κάποια πράγματα, αλλά στην τελική δεν παύει να είναι μια είδηση. Πιστεύω ότι πολλοί επιστήμονες υιοθετούν αυτή τη στάση. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό συμβαίνει συνέχεια και επηρεάζει όχι μόνο τις ειδήσεις που διαβάζετε στις εφημερίδες, αλλά επηρεάζει και τα προϊόντα που βλέπετε στα ράφια. 
Η εμφάνιση τέτοιων τίτλων είχε ως αποτέλεσμα τηναφύπνιση της αγοράς. Είμαι όμως διατεθειμένη να συναινέσω επιστημονικά σε ένα μπουκάλι νερό που βελτιώνει τη διάθεση; Ή θα πήγαινα στην τηλεόραση να επιδείξω μπροστά σε κοινό, ότι το φαγητό όντως σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα; Πιστεύω στην καλή πρόθεση όλων αυτών, αλλά αν δεχόμουν τέτοιες προτάσεις θα ξεπερνούσα τα όρια της επιστήμης, και οι σωστοί επιστήμονες προσέχουν να μην τα ξεπεράσουν.

Όπως και να 'χει, η νευροεπιστήμη εμφανίζεται όλο και συχνότερα στο χώρο του μάρκετινγκ.
Να, ένα παράδειγμα: Νευρο-ποτά, μια σειρά από προϊόντα, όπως βλέπετε εδώ το Νευρο- ευδαιμονία, που σύμφωνα με την ταμπέλα μειώνει το άγχος, βελτιώνει τη διάθεση, βοηθάει στη συγκέντρωση, και προάγει μια πιο αισιόδοξη στάση ζωής. 
Πρέπει να το ομολογήσω, φαίνεται τέλειο. (Γέλια) 
Θα μπορούσα να το έχω χρησιμοποιήσει ευχαρίστως πριν από 10 λεπτά. Έτσι, όταν αυτό ήρθε στα τοπικά καταστήματα της περιοχής μου, ήμουν περίεργη να δω τις έρευνες που στηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Έψαξα λοιπόν στην ιστοσελίδα της εταιρείας ελπίζοντας να βρω κάποιες ελεγχόμενες δοκιμές των προϊόντων τους. Δεν βρήκα τίποτα.

Με δοκιμές ή χωρίς, αυτοί οι ισχυρισμοί είναι σε πρώτο πλάνο δίπλα σε μια φωτογραφία ενός εγκεφάλου. Και όπως αποδεικνύεται, οι φωτογραφίες εγκεφάλων έχουν ιδιαίτερες ιδιότητες. Κάποιοι ερευνητές ζήτησαν από μερικές εκατοντάδες ανθρώπους να διαβάσουν ένα επιστημονικό άρθρο. Οι μισοί διάβασαν ένα άρθρο που... 
 εμπεριείχε μια εικόνα εγκεφάλου και οι άλλοι μισοι το ίδιο άρθρο, αλλά χωρίς τη φωτογραφία του εγκεφάλου. 
Στο τέλος - μάλλον ξέρετε που θα καταλήξω- οι άνθρωποι ρωτήθηκαν αν συμφωνούν με τα συμπεράσματα του άρθρου που διάβασαν. Εδώ φαίνεται πόσοι άνθρωποι συμφωνούν με τα συμπεράσματα του άρθρου χωρίς τη φωτογραφία. Και εδώ πόσοι συμφωνούν για το ίδιο άρθρο που είχε όμως και τη φωτογραφία του εγκεφάλου. Άρα το συμπέρασμα εδώ είναι,θες να το πουλήσεις; Συμπεριέλαβε μια εικόνα εγκεφάλου.

Επιτρέψτε μου εδώ, να υπογραμμίσω ότι η νευροεπιστήμη έχει αλματώδη ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες και συνεχώς ανακαλύπτουμε απίθανα πράγματα για τον εγκέφαλο.Όπως για παράδειγμα, πριν μερικές εβδομάδες, οι νευροεπιστήμονες του ΜΙΤ βρήκαν πώς να σταματούν τις συνήθειες των ποντικιών ελέγχοντας απλώς τις νευρωνικές δραστηριότητες μιας συγκεκριμένης περιοχής στον εγκέφαλο. Πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά.Αλλά οι εξελίξεις της νευροεπιστήμης οδήγησαν σε υψηλές προσδοκίες και αναπόδεικτους ισχυρισμούς.

Θα προσπαθήσω λοιπόν να σας δείξω, πώς να εντοπίζετε κάποιες κλασικές κινήσεις που προδίδουν πραγματικά αυτό που αποκαλούμε νευρο-σαχλαμάρα, νευρο-αηδίες ή το αγαπημένο μου νευρο-χαζομάρες.

Ένας αναπόδεικτος ισχυρισμός είναι πως μπορείς να χρησιμοποιήσεις εγκεφαλικές τομογραφίες για να διαβάσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων. Εδώ είναι η δημοσιευμένη μελέτη μιας ομάδας ερευνητών στην εφημερίδα The New York Times. Ο τίτλος; «Αγαπάς το iPhone σου. Κυριολεκτικά». Αμέσως έγινε το πιο διαδεδομένο άρθρο στην ιστοσελίδα.

Πώς όμως κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα; Πήραν 16 ανθρώπους και κατά τη διάρκεια της τομογραφίας του εγκεφάλου τους, τους έδειχναν βίντεο από iPhones που χτυπούσαν σε διάφορουν ήχους. Η τομογραφία έδειξε την ενεργοποίηση μιας περιοχής του εγκεφάλου που ονομάζεται νησιωτικός φλοιός και λέγεται ότι συνδέεται με τα συναισθήματα της αγάπης και συμπόνιας. Συμπέραναν, λοιπόν, ότι επειδή εντόπισαν λειτουργία στην περιοχή αυτή, αυτό σήμαινε ότι τα υποκείμενα αγαπούσαν τα iPhone τους. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα σχετικά με αυτό τον τρόπο σκέψης, και αυτό είναι ότι ο νησιωτικός αυτός φλοιός είναι υπεύθυνος για πολλά πράγματα. Σίγουρα έχει σχέση με τα θετικά συναισθήματα όπως η αγάπη και η συμπόνια, αλλά επίσης εντοπίζεται σε πάρα πολλές άλλες διεργασίες του εγκεφάλου όπως στη μνήμη, στη γλώσσα, στην προσοχή, ακόμα και στο θυμό, την αηδία και τον πόνο. Με την ίδια λογική λοιπόν, θα μπορούσα εξίσου να καταλήξω πως μισείτε τα iPhone. Η ουσία είναι πως όταν εντοπίζουμε ενεργοποίηση στην περιοχή του νησιωτικού φλοιού, δεν μπορούμε απλά να διαλέξουμε την αγαπημένη μας ερμηνεία από τη λίστα, γιατί είναι μια πραγματικά μεγάλη λίστα. Οι συνεργάτες μου, Ταλ Γιαρκόνι και Ρας Πόλντρακ,απέδειξαν ότι ο νησιωτικός φλοιός εμφανίζεται σχεδόν στο 1/3 όλων των απεικονιστικών ερευνών του εγκεφάλου που έχουν ποτέ δημοσιευτεί. Άρα υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητααυτή τη στιγμή να έχει ενεργοποιηθεί ο νησιωτικός σας φλοιός παρ' όλα αυτά δεν πρόκειταινα σκεφτώ ότι εσείς μ' αγαπάτε.

Μιλώντας λοιπόν για αγάπη και εγκέφαλο, υπάρχει ένας ερευνητής, γνωστός σε κάποιους σαν Δρ. Αγάπη που υποστηρίζει ότι οι επιστήμονες έχουν βρει το συστατικό που ενώνει την κοινωνία, την πηγή της αγάπης και της ευημερίας. Όχι, αυτή τη φορά δεν είναι η τυρόπιτα.Είναι μια ορμόνη που ονομάζεται οξυτοκίνη. Πιθανόν να την έχετε ακουστά. Ο Δρ. Αγάπη, λοιπόν, βασίζει το επιχείρημά του σε μελέτες που δείχνουν ότι όταν αυξάνεις τα επίπεδα οξυτοκίνης των ανθρώπων, αυξάνεται η εμπιστοσύνη, η ενσυναίσθηση και η συνεργασία.Έτσι αποκαλεί την οξυτοκίνη «το ηθικό μόριο».

Αυτές οι μελέτες είναι επιστημονικά έγκυρες και έχουν αναπαραχθεί, όμως δεν είναι όλη η ιστορία. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι αυξάνοντας την οξυτοκίνη αυξάνεται η ζήλεια και η χαιρεκακία. Η οξυτοκίνη μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να προτιμήσουν τη δική τους ομάδα εις βάρος άλλων ομάδων. Σε κάποιες περιπτώσεις, η οξυτοκίνη μπορεί ακόμα και να μειώσει τη συνεργασία. Άρα βασιζόμενη σε αυτές τις μελέτες θα μπορούσα να πω πως η οξυτοκίνη είναι ένα ανήθικο μόριο και να αποκαλέσω τον εαυτό μου Δρ. Στριφνή Αγάπη.(Γέλια)

Έχουμε λοιπόν αυτές τις νευρο-χαζομάρες σε πολλούς τίτλους. Τις έχουμε δει στα σούπερ-μάρκετ, στα εξώφυλλα βιβλίων. Συμβαίνει και στα νοσοκομεία;

Για την SPECT απεικόνιση του εγκεφάλου χρησιμοποιείται ένα ραδιοενεργό υλικό πουπαρακολουθεί τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Για κάμποσα, λοιπόν, χιλιάδες δολάρια,κάποια νοσοκομεία στις Η.Π.Α. κάνουν SPECT τομογραφίες και χρησιμοποιούν την απεικόνιση για να διαγνώσουν τα όποια προβλήματα. Αυτές οι τομογραφίες, όπως υποστηρίζουν αυτά τα νοσοκομεία, μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη του Αλτσχάιμερ,να επιλύσουν προβλήματα βάρους και εξάρτησης, να υπερισχύσουν στις συζυγικές διαμάχες, και φυσικά να θεραπεύσουν μια σειρά από ψυχικές ασθένειες, από κατάθλιψη μέχρι διαταραχές άγχους και ΔΕΠΥ. Ακούγεται τέλειο και πολλοί άνθρωποι συμφωνούν.Κάποια από αυτά τα νοσοκομεία επενδύουν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια το χρόνο γι' αυτό το σκοπό.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα. Η γενική ομοφωνία στη νευροεπιστήμη είναι ότι δεν μπορούμε ακόμα να διαγνώσουμε τις ψυχικές ασθένειες κοιτώντας μια απεικόνιση ενός εγκεφάλου. Κι όμως αυτά τα νοσοκομεία έχουν θεραπεύσει δεκάδες χιλιάδες ασθενείς μέχρι σήμερα, και μάλιστα πολλοί από αυτούς είναι παιδιά. Όμως η SPECT τομογραφία χρησιμοποιεί μια ραδιενεργή ένεση, εκθέτοντας τους ανθρώπους σε ραδιενέργεια που ενδέχεται να είναι επιβλαβής.

Ως νευροεπιστήμονας, είμαι πολύ πιο ενθουσιασμένη από τους περισσότερους ανθρώπουςστη δυνατότητα και μόνο να θεραπεύσουμε τις ψυχικές ασθένειες και να συμβάλλουμε ώστε να γίνουμε ακόμα καλύτεροι και εξυπνότεροι. Και αν μια μέρα μπορέσουμε να πούμε ότι το τυρί και η σοκολάτα θα μας οδηγήσουν σε καλύτερες αποφάσεις, εννοείται πως είμαι μέσα.Αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμα σ' αυτό το σημείο. Δεν έχουμε βρεί το κουμπί «κατανάλωσης» του εγκεφάλου, δεν ξέρουμε πότε κάποιος λέει ψέματα ή είναι ερωτευμένοςκοιτώντας απλά τις απεικονίσεις εγκεφάλων, και δεν μπορούμε να μετατρέψουμε τους αμαρτωλούς σε αγίους με ορμόνες. Κάποια μέρα θα μπορούμε, αλλά μέχρι τότε πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να μην επιτρέπουμε σε ανέφικτους ισχυρισμούς να αποσπούν τους πόρους και την προσοχή μακριά από την αληθινή επιστήμη που έχει τον κυριότερο ρόλο.

Και εδώ έρχεται η δική σας συμβολή. Αν κάποιος προσπαθήσει να σας πουλήσει οτιδήποτε με έναν εγκέφαλο για φωτογραφία, μην τον πιστεύετε επειδή σας το λέει. Κάντε τις δύσκολες ερωτήσεις. Ζητήστε αποδείξεις. Βρείτε ποια είναι παγίδα. Οι απαντήσεις τους δεν θα πρέπει να είναι απλοποιημένες, γιατι ο εγκέφαλος δεν είναι απλός. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε τις προσπάθειες για να ανακαλύψουμε τα μυστήριά του.

Σας ευχαριστω. (Χειροκρότημα)

_____

by Αντικλείδι