Οι πιο συχνοί φόβοι των παιδιών και πώς θα τα βοηθήσετε να τους ξεπεράσουν!

Για εμάς τους ενηλίκους οι περισσότερες φοβίες των μικρών πολλές φορές μοιάζουν αστείες, όμως έχει μεγάλη σημασία να αντιμετωπίζουμε με σεβασμό τον όποιον φόβο τους –όσο παράλογος κι αν μας φαίνεται.

Μόνο αν αισθανθεί ότι το καταλαβαίνουμε και ότι είμαστε στο πλευρό του για να το βοηθήσουμε θα ξεπεράσει ο,τιδήποτε το τρομοκρατεί!

1. Ο φόβος του αποχωρισμού
Εμφανίζεται συνήθως όταν το παιδί πάει για πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό και περιορίζεται σημαντικά μέσα σε έξι έως οχτώ εβδομάδες. Ο φόβος του αποχωρισμού (όπως και εκείνος για το σκοτάδι) είναι ο πιο συνηθισμένος και με τη μεγαλύτερη διάρκεια. Μπορεί το παιδί να φτάσει ακόμα και στην ηλικία των δέκα ετών για να τις ξεπεράσει. Παρουσιάζεται συχνότερα σε παιδιά των οποίων οι γονείς λείπουν πολλές ώρες της ημέρας από το σπίτι.
Συμβουλή: Φροντίστε το άτομο που μένει με το παιδί σας, όταν εσείς χρειάζεται να λείψετε, να είναι της απόλυτης εμπιστοσύνης σας και να ξέρετε ότι και εκείνο περνά καλά μαζί του. Πριν φύγετε, ενημερώστε το για την ώρα που θα επιστρέψετε και κρατάτε πάντα το λόγο σας. Επιπλέον, μην του υποσχεθείτε ποτέ κάτι που δεν μπορείτε να τηρήσετε, όπως, για παράδειγμα, ότι θα γυρίσετε πριν κοιμηθεί, αν σκοπεύετε να αργήσετε.

2. Ο φόβος για το σκοτάδι
Συνήθως συνοδεύεται από το φόβο για τέρατα και δράκους κρυμμένους μέσα στην ντουλάπα ή πίσω από τις κουρτίνες. Ο φόβος για τη νύχτα και το σκοτάδι έχει ως συνέπεια το παιδί να μη θέλει να πάει για ύπνο, να δυσκολεύεται ιδιαίτερα να κοιμηθεί και να ξυπνάει μέσα στη νύχτα εξαιτίας κάποιου εφιάλτη. Παιδιά μεταξύ τριών και επτά ετών που διαθέτουν έντονη φαντασία, αλλά έχουν συνειδητοποιήσει κιόλας ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν κίνδυνοι, υποφέρουν περισσότερο.
Συμβουλή: Φροντίστε το παιδί να ακολουθεί συγκεκριμένο πρόγραμμα όπου η ώρα του ύπνου είναι σταθερή. Πριν πέσει στο κρεβάτι, ακολουθήστε μια ιεροτελεστία: Τουλάχιστον μία ώρα πριν, πρέπει να χαλαρώνουν οι ρυθμοί. Το έντονο παιχνίδι ή κάποιες άγριες σκηνές που μπορεί να δει στην τηλεόραση μπορεί να επηρεάσουν το παιδί. Ένα μπάνιο, το γάλα του κι ένα παραμύθι είναι η ιδανική συνταγή για όνειρα γλυκά. Έχετε την πόρτα του δωματίου του παιδιού ανοιχτή κι ένα μικρό φωτάκι αναμμένο.

3. Ο φόβος για το σχολείο
Πάει χέρι χέρι με το φόβο του αποχωρισμού και εκδηλώνεται όταν το παιδί πάει για πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό ή λίγο αργότερα, όταν ξεκινήσει το δημοτικό. Το παιδί αρνείται να δεχτεί τη νέα τάξη πραγμάτων σε σημείο που μας κάνει να αναρωτηθούμε μήπως πράγματι δεν περνάει καλά στο σχολείο. Συνήθως είναι το τελευταίο πράγμα για το οποίο μιλάει πριν κοιμηθεί («αύριο δεν θα πάω στο σχολείο») και το πρώτο μόλις ξυπνήσει («πάλι σχολείο; Δεν θέλω»).
Συμβουλή: Μείνετε σταθεροί στην απόφασή σας να πηγαίνει κάθε μέρα στο σχολείο και μην εκφράσετε μπροστά στο παιδί καμιά ανησυχία. Έχει σημασία η δική σας στάση να είναι σταθερή. Κρατήστε στενή επαφή με το σχολείο, τους δασκάλους και κάποιους συμμαθητές του. Μόνο αν το παιδί σάς εμπιστεύεται θα κατορθώσει να ξεπεράσει το φόβο του σχολείου.

4. Ο φόβος για τα ζώα
Αν δεν υπάρχει κάποια άσχημη εμπειρία που είχε το ίδιο παιδί με κάποιο επιθετικό κατοικίδιο, τότε πρέπει να ψάξετε τη ρίζα της φοβίας στην πιθανώς καταπιεσμένη ιδιοσυγκρασία του ίδιου του παιδιού.
Συμβουλή: Δώστε στο παιδί σας πολλές ευκαιρίες για ανέμελο παιχνίδι και διασκέδαση. Εξηγήστε του υπομονετικά πώς αντιμετωπίζουμε και συμπεριφερόμαστε απέναντι στα ζώα. Επισκεφθείτε κάποιο φίλο σας που έχει στο σπίτι κουταβάκι ή γατάκι, αλλά σε καμιά περίπτωση μην αναγκάσετε το παιδί να χαϊδέψει ένα ζώο αν το ίδιο δεν το επιθυμεί.  

5. Ο φόβος για τα λάθη
Εκδηλώνεται όταν το παιδί βρίσκεται σε νηπιακή ηλικία, οπότε καλείται να λειτουργεί αυτόνομα και να εισπράττει τις συνέπειες των πράξεών του. Τότε διαπιστώνει ότι η ζωγραφιά του δεν είναι πάντα η καλύτερη στην τάξη, δεν μπορεί πάντα να «κερδίσει» το αυτοκόλλητο, δεν τρέχει τόσο γρήγορα όσο τα άλλα παιδιά κ.ο.κ. Αν δεν ξεπεραστεί έγκαιρα η φοβία, ίσως συνεχιστεί και στην εφηβική ηλικία, όπου το παιδί θα τρέμει οποιαδήποτε αναμέτρηση, όπως τα διαγωνίσματα, τις εξετάσεις ή τους αθλητικούς αγώνες, και θα εμφανίζει συχνά πρόβλημα συγκέντρωσης. 
Συμβουλή: Μην προστατεύετε υπερβολικά το παιδί σας και σταματήστε να έχετε τόσες απαιτήσεις από αυτό. Ο φόβος της αποτυχίας θα ξεπεραστεί μόνο αν γνωρίζει ότι η αγάπη σας δεν έχει σχέση με τις επιδόσεις του. Είναι σημαντικό βέβαια να προσπαθεί.

6. Ο φόβος για τις αρρώστιες και το θάνατο
Εμφανίζεται στη νηπιακή ηλικία και συνήθως σε παιδιά που στον στενό τους οικογενειακό κύκλο έρχονται σε επαφή είτε με χρόνιες ασθένειες είτε με αρρωστοφοβικούς ή καταθλιπτικούς γονείς. Τα παιδιά αυτά συχνά δείχνουν κατατονικά, λυπημένα και λειτουργούν υποχόνδρια. 
Συμβουλή: Το παιδί πρέπει να σας εμπιστεύεται και να εισπράττει από εσάς αισιοδοξία για να προχωρήσει δυναμικά στη ζωή του. Αν εσείς νιώθετε διαρκώς μια «απειλή» πάνω από το κεφάλι σας χωρίς να πάσχετε από κάποια οργανική ασθένεια, τότε και εκείνο θα αποκτήσει τη φοβία αυτή. Αν χρειαστεί, αναζητήστε ψυχολογική βοήθεια.  

7. Φόβος  για το αίμα και τους γιατρούς
Εκδηλώνεται σε παιδιά που βρίσκονται σε στάδιο ανάρρωσης από κάποιο ατύχημα ή από μια ασθένεια που τα ταλαιπώρησε.
Συμβουλή: Παρηγορήστε το παιδί σας και συμπαρασταθείτε του, αλλά μη του συμπεριφέρεστε με υπερβολική προσοχή και συμπόνια. Από το δικό σας πρόσωπο «διαβάζει» πόσο καλά είναι ή μπορεί να είναι. Εξηγήστε του το ρόλο και τη σπουδαιότητα των γιατρών στη ζωή μας.

8. Φόβος για το χωρισμό των γονιών
Από αυτή τη φοβία υποφέρουν παιδιά που είναι συχνά παρόντα σε καβγάδες των γονιών τους και αντιλαμβάνονται τη δυσαρμονική σχέση μεταξύ τους.
Συμβουλή: Μη φωνάζετε ή μαλώνετε ποτέ όταν είναι το παιδί σας μπροστά. Δείξτε ότι είστε αρκετά ώριμοι ώστε να λύνετε τις διαφωνίες σας πίσω από κλειστές πόρτες. Μπροστά στο παιδί πρέπει να εκδηλώνετε τρυφερότητα και αγάπη στο σύντροφό σας. Ακόμη και στην περίπτωση που έχετε αποφασίσει να χωρίσετε, η συμπεριφορά σας μπροστά στο παιδί πρέπει να είναι κόσμια και υπεύθυνη. Διαβεβαιώστε το ότι αυτό δεν έχει καμιά ευθύνη για τον δικό σας χωρισμό. Χρειάζεται πολλή αγάπη και υποστήριξη στην περίοδο του χωρισμού.

9. Φόβος  για τα φυσικά φαινόμενα
Εκδηλώνεται συχνά τις νύχτες του χειμώνα, μαζί με τους κεραυνούς και τις βροντές.
Συμβουλή: Εξηγήστε στο παιδί σας ήρεμα και με απλά λόγια τι ακριβώς προκαλεί αυτό τον έντονο θόρυβο. Μείνετε κοντά του, πάρτε το αγκαλιά και δημιουργήστε μια τρυφερή ατμόσφαιρα, μέχρι να περάσει η κακοκαιρία.

10. Φόβος για τη βία και τους πολέμους
Η συγκεκριμένη φοβία παρατηρείται όλο και πιο συχνά, αν και δεν βασίζεται σε ρεαλιστικό κίνδυνο. Παρουσιάζεται όταν τα παιδιά γίνονται εξαιτίας της τηλεόρασης και των video games, εκτός αν έχουν γίνει μάρτυρες βίαιων περιστατικών.  
Συμβουλή: Παιδιά κάτω των δέκα ετών δεν θα πρέπει να βλέπουν ούτε με την άκρη των ματιών τους δελτία ειδήσεων και άλλες εκπομπές όπου προβάλλονται βίαιες εικόνες. Μη συζητάτε μπροστά στο παιδί θέματα σχετικά με πολέμους, καταστροφές, δολοφονίες κ.ο.κ. Τέτοιου είδους ζητήματα παίρνουν άλλες διαστάσεις στο μυαλό ενός παιδιού. Αν σας ρωτήσει οτιδήποτε, απαντήστε του απλά και καθησυχαστικά. 
Με τη συνεργασία της Κατερίνας Θεοδωρίδου, ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας.

imommy