Πώς δημιουργείς φόβους στο παιδί δίχως να το καταλαβαίνεις;

Σε όλες τις ηλικίες ο γονιός έχει πολλές ευκαιρίες και τρόπους για να υιοθετήσει μια στάση απέναντι στο παιδί, ώστε να δημιουργηθεί μια γερή βάση υγιούς  αυτοεκτίμησης που θα καθορίζει τη συμπεριφορά και την ψυχική υγεία ακόμα και στην ενήλικη ζωή.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ο γονιός να παρέχει προστασία και ασφάλεια, χωρίς όμως να γίνεται υπερβολικός σε αυτό. Πώς λοιπόν η υπερπροστασία μπορεί να σαμποτάρει κάθε προσπάθεια να αποκτήσει ένα παιδί θετική εικόνα για τον εαυτό του και αίσθηση εμπιστοσύνης και ασφάλειας;

 

Γράφει η εκπαιδευτική συμβουλευτική ψυχολόγος Δρ Καλλιόπη Εμμανουηλίδου. 

 

Πώς η υπερπροστασία της οικογένειας δημιουργεί ανασφάλειες

Όπως είδαμε, σε μια οικογένεια χρειάζεται να επικρατεί ένα αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Ο γονιός οφείλει από νωρίς να εφοδιάζει το παιδί του με θάρρος, αλλά παράλληλα να το κάνει να νιώθει ασφάλεια και προστασία από τους κινδύνους.

Ωστόσο η υπερβολική προστασία μπορεί να έχει αντίστροφα αποτελέσματα. Τα παιδιά υπερπροστατευτικών γονιών γίνονται πιο ανασφαλή και αγχώδη, εμφανίζουν περισσότερες φοβίες, πέφτουν ευκολότερα θύματα εκφοβισμού και επιθετικότητας, εμφανίζουν περισσότερα ψυχοσωματικά προβλήματα (π.χ. πονοκεφάλους) και έχουν πιο πολλές πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές στο μέλλον. 

Επίσης η υπερπροστασία των γονιών οδηγεί σε ναρκισσιστικές τάσεις αλλά και στο λεγόμενο «σύνδρομο του Πιτερ Παν», κατά το οποίο ένας ενήλικας αρνείται να ωριμάσει και φέρεται παιδιάστικα.

Πώς όμως γίνεται να επηρεάζονται τόσο τα παιδιά από την υπερπροστασία των γονιών τους;

Πολλοί γονείς προβάλλουν τα δικά τους άγχη στα παιδιά και τα γεμίζουν με απαγορεύσεις ή υπερβολικές διευκολύνσεις είτε για να νιώσουν οι ίδιοι σημαντικοί και ισχυροί είτε γιατί οι ίδιοι ταλαιπωρούνται από τις δικές τους φοβίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γονείς να στέλνουν το μήνυμα στο παιδί τους ότι είναι ανεπαρκές να τα καταφέρει μόνο του και ότι δεν εμπιστεύονται ότι θα κάνει τις σωστές επιλογές ή θα συμπεριφερθεί σωστά μόνο του. Το παιδί μαθαίνει να ζει με δεκανίκια και δεν μπορεί να καταφέρει να αυτονομηθεί με επιτυχία στη ζωή του. Παραβιάζεται η ελευθερία του μέσα από τις συχνές παρεμβάσεις και δεν μαθαίνει τη ζωή μόνο του παρά ακολουθώντας συστάσεις, συμβουλές κανόνες και απαγορεύσεις.

Άλλωστε το άγχος είναι ένα συναίσθημα ιδιαίτερα μεταδοτικό, ακόμα και όταν νομίζουμε ότι το κρύβουμε καλά και ότι δεν «βγαίνει» στη συμπεριφορά μας.

Η υπερβολική ανασφάλεια του γονιού όμως εύκολα «περνάει» στον ψυχισμό του παιδιού. Φανταστείτε ένα παιδάκι που τρέχει με ενθουσιασμό να χαϊδέψει ένα σκυλάκι και από πίσω του ακούγεται η δυνατή και αγωνιώδης φωνή της μητέρας που λέει μη, θα τα δαγκώσει! Σε αυτή την περίπτωση το παιδί μπορεί να ακινητοποιηθεί, να τρομάζει, να μάθει να φοβάται τους σκύλους, να διστάζει να εξερευνήσει τον κόσμο γύρω του, να νιώθει ασφάλεια μόνο κοντά στη μητέρα του.

Σε αυτό το παράδειγμα η μητέρα θα πρέπει να καταπολεμήσει τις δικές της φοβίες και να νουθετήσει το παιδί της με ψυχραιμία, χωρίς να μεταδώσει άγχος, λέγοντας πλησίασε το σκυλάκι με προσοχή, έχοντας τον νου της να προστατέψει το παιδί αν φοβηθεί. Είναι κολακευτικό να σε έχουν ανάγκη οι άνθρωποι, αλλά οι ανθρώπινες σχέσεις δεν χτίζονται σωστά όταν βασίζονται σε άγχη, απωθημένες ανάγκες, τραυματικές εμπειρίες και συναισθηματικές εντάσεις.

boro