Γονείς αντιμέτωποι με την ακαταστασία και το χάος των εφήβων

Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν έδωσε στους έφηβους το επιχείρημα: 

«Η τάξη είναι για τους ηλίθιους, οι ιδιοφυΐες μπορούν να διαχειριστούν το χάος» είπε, και με αυτό έχουν επιχειρήσει να αποστομώσουν τους  απεγνωσμένους γονείς πολλές γενιές εφήβων. Η πραγματικότητα είναι ότι πάρα πολλές οικογένειες  που έχουν παιδιά στην εφηβεία παλεύουν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της –ακραίας σε πολλές περιπτώσεις- ακαταστασίας των εφήβων. Το αποτέλεσμα είναι καθημερινοί καβγάδες, γονείς κουρασμένοι και απογοητευμένοι και παιδιά θυμωμένα αλλά συχνά και μπερδεμένα από το ίδιο τους το χάος.

Το θέμα της τάξης-ακαταστασίας αποτελεί μέρος της συνολικής αναστάτωσης που επιφέρει σε πολλές οικογένειες η εφηβεία. Οι λόγοι πολλοί και σύνθετοι:

• οι έφηβοι αμφισβητούν έντονα πολλούς από τους κανόνες που προέρχονται από των κόσμο των γονιών και των ενηλίκων γενικότερα και αντιδρούν, και η τάξη είναι ένας απ’ αυτούς τους κανόνες.

• ο εσωτερικός κόσμος των εφήβων βρίσκεται σε «χαώδη» κατάσταση. Αυτό το χάος καθρεφτίζεται συχνά και στη συμπεριφορά, την εμφάνιση, το δωμάτιο τους.

• σε πολλές οικογένειες, το ζήτημα της τάξης-συμμετοχής των παιδιών σε δουλειές του σπιτιού τίθεται  για πρώτη φορά στην εφηβεία, τότε που η παραμέληση στοιχειωδών κανόνων τάξης και καθαριότητας αρχίζει να γίνεται ενοχλητική. Δυστυχώς η εφηβεία δεν είναι η πιο κατάλληλη περίοδος για να εισαχθούν τα παιδιά σε κάτι που θεωρούν περιττό και βαρετό.

• οι γονείς συχνά δε βρίσκουν κατάλληλο τρόπο να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, θυμώνουν, απειλούν, δωροδοκούν και συνήθως τελικά παραιτούνται απογοητευμένοι.

• κάθε μέλος της οικογένειας πρέπει να έχει κάποιες ευθύνες σχετικά με την καθαριότητα και τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού. Αυτές μπορεί να επιλεχθούν σύμφωνα με τις ανάγκες και τις  προτιμήσεις του καθένα αλλά πρέπει να επιμείνουμε και να δείχνουμε με το παράδειγμα μας ότι όλοι οφείλουν να τηρούν αυτό για το οποίο έχουν δεσμευτεί απέναντι στους άλλους, ακόμα κι αν είναι μόνο η βόλτα του σκύλου, τα σκουπίδια ή το άδειασμα του πλυντηρίου. 
• Ανάλογα με το πόσο καινούργιες είναι  αυτές οι ευθύνες για τα παιδιά, αν δηλαδή συνηθιζόταν από παλιά στην οικογένεια να αναλαμβάνουν κάποια καθήκοντα ή όχι, θα πρέπει να είναι αντίστοιχες και οι απαιτήσεις. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από ένα παιδί που δεν του ζητήσαμε ποτέ να σηκώσει ούτε το μικρό του δαχτυλάκι, να αναλάβει ξαφνικά την καθαριότητα του σπιτιού, αλλά έστω κι ένα-δύο εύκολες δουλειές που θα αναλάβει είναι αρκετές για να αρχίσει να αισθάνεται –έστω και δυσφορώντας- υπεύθυνο μέλος της οικογένειας.

• το δωμάτιο του παιδιού είναι ο προσωπικός του χώρος κι εκεί καλούμαστε να κάνουμε λίγο πίσω με τις απαιτήσεις μας. Πρέπει, σ’ αυτή την ηλικία να του επιτρέψουμε να ορίζει μόνο του πώς θέλει να είναι ο χώρος αυτός. Κι εδώ όμως, υπάρχουν όρια που καθορίζονται από τις συνήθειες και τους κανόνες που έχει η κάθε οικογένεια, αρκεί να μην είναι πολύ αυστηρά γιατί το πιθανότερο είναι ότι δεν θα τηρηθούν.

1. τηρεί κάποιους κανόνες υγιεινής (βρώμικα ρούχα, πιάτα),

1. διατηρεί μία στοιχειώδη τάξη  στο χώρο του γραφείου του ώστε να μπορεί να μελετάει ανεμπόδιστα,

1. δεσμεύεται ότι μία φορά ανά κάποια τακτά χρονικά διαστήματα (μία φορά το μήνα;) θα φροντίζει να μαζεύει και να καθαρίζει το δωμάτιο του και

1. να ζητάει βοήθεια όταν την χρειάζεται.

Η λύση του να «κάνουμε τα στραβά μάτια» ελπίζοντας πως τα πράγματα θα «φτιάξουν» όταν  περάσει η εφηβεία δεν είναι η καλύτερη. Έστω και αργά, τα παιδιά οφείλουν και χρειάζονται να μάθουν ότι υπάρχουν και βαρετά κι ενοχλητικά πράγματα για τα οποία έχουν ευθύνη κι εμείς ότι δεν τα βοηθάμε απαλλάσσοντας τα. 

Ωστόσο για να τα πείσουμε γι  αυτό, πρέπει να τους αφήσουμε να διαχειριστούν το χάος στο δικό τους χώρο. 

Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να κάνουμε το διαχωρισμό ανάμεσα στα καθήκοντα που έχουν να κάνουν με την υπόλοιπη οικογένεια και τους κοινούς χώρους κι εκείνα που αφορούν μόνο το δικό τους δωμάτιο.

Συμφωνείστε λοιπόν με το έφηβο παιδί σας ότι το δωμάτιο του μπορεί να το έχει όπως θέλει αλλά ότι πρέπει να:

Αυτό το τελευταίο επειδή καμιά φορά το «χάος» των εφήβων δεν οφείλεται αναγκαστικά σε τεμπελιά ή αντιδραστικότητα αλλά  στο ότι τους απασχολούν τόσα πολλά που δεν τα βγάζουν πέρα. 

Αν έχουμε λοιπόν την εντύπωση ότι κάτι τα απασχολεί και «βουλιάζουν» μέσα στο χάος, δεν είναι απαραίτητο να τους απαλλάξουμε αλλά να τους προσφέρουμε τη βοήθεια και τη συμπαράσταση που χρειάζονται, έστω και με το να τους βοηθήσουμε να συμμαζέψουν και να ομορφύνουν λίγο το χώρο τους. Προσοχή μόνο, αυτό να μη γίνει ο κανόνας!

Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος – Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια Λουίζα Βογιατζή