Εγκυκλο-παιδικά - Παναθηναϊκό Καλλιμάρμαρο: Το μοναδικό μαρμάρινο Στάδιο στον κόσμο

Το Παναθηναϊκό Στάδιο ιδωμένο από τη νοτιοανατολική πλευρά του Ζαππείου, το 1835. Σε πρώτο πλάνο τα ερείπια της γέφυρας του Ιλισσού, που κατεδαφίστηκαν το 1860. Η εικόνα προέρχεται από το «Πανόραμα των Αθηνών» του Φέρντιναντ Στάντεμαν (Ferdinand Stademann) (Έκδοση: Μόναχο, 1841) 

Το Παναθηναϊκό Στάδιο, επίσης γνωστό ως «Καλλιμάρμαρο», είναι το μοναδικό σημαντικό στάδιο, στην Αθήνα, που είναι φτιαγμένο εξ’ ολοκλήρου από λευκό μάρμαρο από τo Πεντελικό όρος.

Στους αρχαίους χρόνους στέγαζε το αθλητικό μέρος των Παναθήναιων που γίνονταν προς τιμή της Θεάς Αθηνάς. Κατά τους κλασικούς χρόνους το στάδιο είχε ξύλινα καθίσματα. Όταν ο ρήτορας Λυκούργος ανέλαβε το 338 π.Χ. την ρύθμιση των οικονομικών της πόλης των Αθηνών, συμπεριέλαβε στην εκτέλεση δημοσίων έργων την ανέγερση ενός Σταδίου. 

Ετσι το στάδιο έγινε μαρμάρινο από τον άρχοντα Λυκούργο, το 329 π.Χ. Γνώρισε πνευματική και καλλιτεχνική άνθηση επί της αυτοκρατορίας του Αδριανού μεταξύ των ετών 117-138 μ.Χ. Σε αυτή την περίοδο έζησε ο ρήτορας και σοφιστής Ηρώδης γιος του Αττικού ο οποίος διέθεσε ένα μέρος της μεγάλης του περιουσίας στην ανέγερση λαμπρών οικοδομημάτων σε πολλά ιερά και πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. 

Στη γενναιοδωρία του Ηρώδη, οφείλονται σπουδαίες εργασίες στο Στάδιο, από το 139-144 μ.Χ. 

Εντούτοις, όταν στα νεώτερα χρόνια, ο Βασιλιάς Όθων κήρυξε την Αθήνα πρωτεύουσα του Ελληνικού Βασιλείου στο «καλλιμάρμαρο», μόνο οι δύο κρηπιδότοιχοι των μετώπων δεξιά και αριστερά της εισόδου απέμεναν ως εμφανή ερείπια του άλλοτε σταδίου.

Από την πλούσια μαρμάρινη επένδυση που είχε τοποθετηθεί από τον Ηρώδη τον Αττικό στα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα, απέμειναν λιγοστά ίχνη στις άκρες των πετάλων του σταδίου. Όλα τα υπόλοιπα μάρμαρα του χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό στους αιώνες μετά την επικράτηση του χριστιανισμού στην Ελλάδα. 

Περί το 1856 ο Ευάγγελος Ζάππας προσφέρθηκε να διαθέσει τις δαπάνες για την αναμαρμάρωση του σταδίου αυτού σε συνδυασμό με την άνωθεν της σφενδόνης του σταδίου προβλεπόμενο χώρο κτιρίου για εκθέσεις.

Το 1874 και προκειμένου να γίνουν το επόμενο έτος οι καθιερωθέντες από τον Ζάππα Ολυμπιακοί Αγώνες (Ζάππειοι Αγώνες) , κτίσθηκε εκ του κληροδοτήματός του η προ του Σταδίου γέφυρα του Ιλισού. 

Τότε και ισοπεδώθηκε πρόχειρα ο στίβος και στήθηκαν στο βάθος της σφενδόνης ξύλινες βαθμίδες για τους επισήμους.

Το 1895 και προκειμένου το επόμενο έτος να γίνουν οι προβλεπόμενοι Ολυμπιακοί αγώνες αποφασίσθηκε η μερική αναμαρμάρωση του Σταδίου με την χρηματοδότηση του ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ (του οποίου το άγαλμα- έργο γλύπτη Γ. Βρούτου- δεσπόζει στην είσοδο), σύμφωνα με τα σχέδια των αρχιτεκτόνων Αναστασίου Μεταξά και Ερνστ Τσίλλερ. Η αναμαρμάρωσή του ξεκίνησε το 1895, ενόψει των Ολυμπιακών του 1896, ολοκληρώθηκε όμως το 1900, οπότε και στο μνημείο αποδόθηκε το όνομα «Καλλιμάρμαρο»…

Επειδή το Στάδιο κτίστηκε πολύ πριν τυποποιηθούν οι διαστάσεις αθλητικών εγκαταστάσεων και η πίστα του και η διαμόρφωσή του ακολουθεί το αρχαίο σχήμα φουρκέτας. Χωράει 80.000 καθιστούς θεατές σε 50 σειρές από μαρμάρινα σκαλιά.

Η ανακατασκευή του Σταδίου από πεντελικό μάρμαρο διακρίνεται για την πιστότητα της σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με το αρχαίο μνημείο του Ηρώδη. Οι πρώτοι διεθνείς Ολυμπιακοί αγώνες άρχισαν στις 25 Μαρτίου και έληξαν στις 3 Απριλίου, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Τη νίκη του Μαραθωνίου, του δημοφιλέστερου των αγωνισμάτων απέσπασε ο Σπύρος Λούης. Στο Παναθηναϊκό Στάδιο ακούστηκε για πρώτη φορά και ο Ολυμπιακός Υμνος σε στίχους του Κωστή Παλαμά και μελοποίηση του Σπύρου Σαμάρα. Την πραγματοποίηση της ιδέας οφείλουμε στον βαθύ γνώστη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τον γάλλο βαρόνο Pierre de Coubertin, οργανωτή του Διεθνούς Αθλητικού Συνεδρίου στο Παρίσι το 1894.

Το Παναθηναϊκό Στάδιο σε όλη τη διάρκεια του αιώνα που μας πέρασε, φιλοξένησε ποικίλες εκδηλώσεις, Πανελλήνιους και Διεθνείς Αγώνες. Στους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004, φιλοξένησε το αγώνισμα τοξοβολίας και τον τερματισμό του Μαραθωνίου δρόμου, γνωρίζοντας και πάλι στιγμές αγωνίας και συγκίνησης.

Panathinaiko stadium: 

also known as the Kallimarmaro, in Athens is the only major stadium in the world built entirely of white marble (from Mount Penteli).

In ancient times it was used to host the athletic portion of the Panathenaic Games in honour of the Goddess Athena. 

During classical times the stadium had wooden seating. It was remade in marble by the archon Lycurgus in 329 BC and was enlarged and renovated by Herodes Atticus in 140 AD, to a seated capacity of 50,000. 

The remnants of the ancient structure were excavated and refurbished, with funds provided by Evangelis Zappas for the revival of the Olympic Games. 

The stadium was refurbished a second time in 1895 for the 1896 Olympics, with completion funding provided by the Greek benefactor George Averoff (whose marble statue now stands at the entrance), based on designs by architects Anastasios Metaxas and Ernst Ziller. 

The stadium was built long before dimensions for athletics venues were standardized and its track and layout follow the ancient hairpin-like model. It can seat about 80,000 spectators on 50 rows of marble steps.

In the 2004 Olympic Games, the Panathinaiko Stadium hosted the archery competition, and the finish of the Marathon.On rare occasions, the stadium has also been used as a venue for select musical artist performances. On July 1, 2009, recording artist Sakis Rouvas made history with a sold-out benefit concert for the environment with an audience of 50,000–the largest audience ever at the stadium for a musical event and amongs the largest concerts of all time by a Greek artist.

[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]