Η σκοτεινή πλευρά του «Μεγαλύτερου Σόουμαν», του P.T. Barnum

Στην ταινία του 2017 “The Greatest Showman”, ο Χιού Τζάκμαν υποδύεται τον τον Φ. Τ. Μπάρνουμ (Phineas Taylor Barnum), τον Αμερικανό σόουμαν, πολιτικό και επιχειρηματία του 19ου αιώνα. Η ταινία είναι εμπνευσμένη από τα απομνημονεύματα του Μπάρνουμ και καταγράφει την άνοδό του ως ιδρυτής του άκρως επιτυχημένου “Barnum and Bailey Circus”.

Ο Φ. Τ. Μπάρνουμ - πηγή

Ο Μπάρνουμ ήταν εφευρετικός και καιροσκόπος, ένας αυτοδημιούργητος άνθρωπος, που εργάστηκε σκληρά και πέτυχε ως περιφερόμενος σόουμαν, συνοδευόμενος από το τσίρκο του που αποτελούνταν από ακροβάτες, διασκεδαστές και παραστάσεις «τεράτων».

Η ιστορία του Μπάρνουμ είναι γνωστή και η εικόνα της περιοδεύουσας παράστασής του είχε γίνει ένα κλισέ του αμερικανικού λαϊκού πολιτισμού του 19ου αιώνα. Ωστόσο, υπάρχει μια σκοτεινότερη πλευρά στην ιστορία του.

Ο P.T. Barnum και ο Charles Sherwood Stratton,
γνωστός ως General Tom Thumb - πηγή

Παρόλο που αργότερα ο Μπάρνουμ θα γινόταν γνωστός για την φιλανθρωπία του, τις παθιασμένες ομιλίες του κατά του εμπορίου σκλάβων και τις δωρεές του σε παιδικά νοσοκομεία, η αρχή της καριέρας του δεν ταιριάζει φιλάνθρωπη.

Στην πραγματικότητα, όπως παρουσίασαν ιστορικοί όπως ο James W. Cook, η πρώιμη επιτυχία του Μπάρνουμ χτίστηκε στην εκμετάλλευση μιας ηλικιωμένης Αφροαμερικανίδας σκλάβας, την Joice Heth.

Ο Μπάρνουμ γεννήθηκε στην πόλη Bethel του Κονέκτικατ το 1810. Ήταν γιος ενός τοπικού ξενοδόχου και καταστηματάρχης. Μετά από μια σειρά ανεπιτυχών δουλειών και επιχειρηματικών εκμεταλλεύσεων, ο νεαρός Μπάρνουμ στράφηκε στο να φτιάξει μια καριέρα ως σόουμαν. Στα 25 του, «απέκτησε» μια ηλικιωμένη Αφροαμερικανίδα με το όνομα Joice Heth. Θα ήταν το αστέρι του νέου περιοδεύοντος σόου του επειδή -όπως λέγεται- ήταν 161 ετών.

Αφίσα της παράστασης της Joice Heth

Στην πραγματικότητα, η Heth ήταν κόντευε τα 80 και ήταν τυφλή και σχεδόν εντελώς παράλυτη. Σύμφωνα με το περιοδικό Smithsonian, αν και η δουλεία είχε καταργηθεί στην Πενσιλβανία και τη Νέα Υόρκη, ο Μπάρνουμ βρήκε ένα νόμο που του επέτρεπε να μισθώσει τη Heth από τους πρώην ιδιοκτήτες της για ένα χρόνο με το ποσό των 1000 δολαρίων. Έτσι, έγινε το κεντρικό αστέρι του νέου του σόου. Ο Μπάρνουμ ισχυρίστηκε ότι ήταν η νταντά του Τζορτζ Ουάσινγκτον -ως βρέφος. Στη διάρκεια των παραστάσεων, η ηλικιωμένη και αδύναμη Heth έλεγε ιστορίες για τον "μικρό Τζορτζ".

Ο Μπάρνουμ γνώριζε καλά ότι ο κόσμος διψούσε για θέαμα και σύντομα συνειδητοποίησε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μορφές όπως η Heth για να αποκομίσει κέρδος. Το πλήθος αγαπούσε τους παράξενους ανθρώπους: τα υποτιθέμενα φρικιά της φύσης που αψηφούσαν το λογικό.

Η Josephine Clofullia, γνωστή ως Bearded lady - πηγή

Ανέπτυξε την ιστορία της Heth για να την κάνει όσο πιο συναρπαστικό και απίστευτο γινόταν και σύντομα έγινε ειδήμων πωλητής καθώς και σόουμαν.

Ο Μπάρνουμ συναλλάσσονταν με φήμες και ίντριγκες. Παρόλο που χλεύαζαν τους ισχυρισμούς του για την ηλικία της Heth, η παράσταση συνέχισε να προσελκύει πελάτες. Ακόμη και μετά το θάνατό της, το 1836 (σε ηλικία περίπου 80 ετών και όχι 161 ετών), ο Μπάρνουμ βρήκε τρόπο να εκμεταλλευτεί την ιστορία της. Οργάνωσε μια δημόσια αυτοψία σε ένα σαλούν στη Νέα Υόρκη, το οποίο προσέλκυσε περίπου 1.500 θεατές. Παρόλο που εκτέθηκε η φάρσα και αποκαλύφθηκε ότι η Heth είχε μόλις τη μισή ηλικία απ' ότι είχε ισχυριστεί ο Μπάρνουμ, εκείνος έβγαλε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό και από αυτό το γεγονός.

Ο William Henry Johnson,
γνωστός ως Zip the Pinhead,
όπως ήταν το παρατσούκλι του στο freak show - πηγή

Σύμφωνα με τον ιστορικό λογοτέχνη Benjamin Reiss, πολλά από τα πρώτα σόου του Μπάρνουμ περιελάμβαναν και άλλα «φρικιά της φύσης», συμπεριλαμβανομένου του Αφροαμερικανού μάγειρα William Henry Johnson. Ο Johnson εμφανίστηκε στα σόου του Μπάρνουμ με την περιγραφή ως «μισός άνδρας, μισός πίθηκος», ένα πλάσμα «που βρέθηκε στην άγρια Αφρική». Το μάρκετινγκ αυτών των σόου βασίστηκε σε υπάρχουσες φυλετικές προκαταλήψεις και υποθέσεις σχετικά με την -υποτιθέμενη- κατωτερότητα των Αφροαμερικανών και, ως εκ τούτου, ενίσχυσε περαιτέρω τις ιδέες της φυλετικής διαφορετικότητας.

Αργότερα, ο Μπάρνουμ φαίνεται να άλλαξε και ως πολιτικός αγωνίστηκε ενάντια στη δουλεία και την υποταγή των Αφροαμερικανών. Παρ' όλα αυτά, είναι σαφές ότι η καριέρα του οικοδομήθηκε πάνω στη συστηματική εκμετάλλευση μη λευκών ανθρώπων, οι οποίοι εκτέθηκαν σε μεγάλα ακροατήρια με ποικίλους τρόπους.

Αφίσα της ταινίας The Greatest Showman - πηγή

Ο Μπάρνουμ αποτελεί το ιδεώδες του «αμερικανικού ονείρου». Ένας αυτοδημιούργητος που βρήκε φήμη και τύχη ως αποτέλεσμα της δικής του ικανότητας και εφευρετικότητας. Ωστόσο, όπως υποστήριξαν ιστορικοί όπως ο Reiss, αυτή η εξιδανικευμένη ιστορία διαγράφει πολλές από τις δυσάρεστες αλήθειες πίσω από την επιτυχία του.

από: the vintage news

3otiko.blogspot.com
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι