Τραγούδια που απαγορεύτηκαν από τη Χούντα (1)

Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Διονύσης Σαββόπουλος 

και οι Beatles.

Λίγους μήνες μόνο μετά από την κατάλυση της δημοκρατίας από τη Χούντα, την 1η Ιουνίου του 1967, αποφασίζεται και διατάζεται, κατά την προσφιλή τακτική του καθεστώτος, με ειδικό διάταγμα του Οδυσσέα Αγγελή, η απαγόρευση των τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη. 

Το κείμενο το διατάγματος έγραφε:

«Απεφασίσαμεν και διατάσσομεν τα ακόλουθα, ισχύοντα διά ολόκληρον την επικράτειαν: Απαγορεύεται: α) Η ανατύπωσις ή η εκτέλεσις της μουσικής και των ασμάτων του κομμουνιστού συνθέτου Μίκη Θεοδωράκη, τέως αρχηγού της νυν διαλυθείσης κομμουνιστικής οργανώσεως "Νεολαία Λαμπράκη", δεδομένου ότι η εν λόγω μουσική εξυπηρετεί τον κομμουνισμόν».

    Τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη ήταν μια μόνο -η γνωστότερη ίσως- περίπτωση της λογοκρισίας σε μια συστηματική προσπάθεια να εξαφανίσει από το προσκήνιο οποιαδήποτε κριτική προς το καθεστώς φωνή προχωρώντας είτε κατασταλτικά είτε και προληπτικά (πρβλ. Τραγούδια Μίκη Θεοδωράκη). 

Κρούσματα λογοκρισίας υπήρχαν βέβαια και πριν τη Χούντα. Με απόφαση του δικτάτορα Παπαδόπουλου, στις 29 Απριλίου 1967, συγκροτήθηκε η Υπηρεσία Ελέγχου Τύπου στη Γενική Διεύθυνση Τύπου της Προεδρίας της Κυβερνήσεως.

Εδώ μαζέψαμε μερικά από τα τραγούδια εκείνα που λογοκρίθηκαν την περίοδο της Χούντας, είτε εξολοκλήρου είτε με παραλλαγμένους στίχους.

Θα κλείσω τα μάτια
Το κομμάτι ηχογραφήθηκε το 1967 σε στίχους Άκη Πάνου και με τελείως διαφορετικούς στίχους, ερμηνευμένο από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τη Χαρούλα Λαμπράκη. 

Οι στίχοι μίλαγαν για τη μιζέρια και τις δύσκολες συνθήκες ζωής για τους φτωχούς.

Τον έρωτα φαρμάκωσε η μιζέρια
κομμάτιασε η φτώχεια την καρδιά
δεν ήρθανε για μας τα καλοκαίρια
και έγινε η ζωή τόσο βαριά

Θα κλείσω τα μάτια, θ’ απλώσω τα χέρια
μακριά από τη φτώχεια, μακριά απ’ τη μιζέρια
θα πάρω τη στράτα κι εγώ τη μεγάλη
θα κλείσω τα μάτια και όπου με βγάλει

Πού να βρεθεί ντροπή να με κρατήσει
στη λάσπη και στην ξύλινη σκεπή
τη φτώχεια που μας έχει γονατίσει
τη νιώθω μεγαλύτερη ντροπή

Θα κλείσω τα μάτια, θ’ απλώσω τα χέρι
μακριά από τη φτώχεια, μακριά απ’ τη μιζέρια
θα πάρω τη στράτα κι εγώ τη μεγάλη
θα κλείσω τα μάτια και όπου με βγάλει

Μαλαματένια Λόγια
Στο εμβληματικό τραγούδι του Γιάννη Μαρκόπουλου σε στίχους Μάνου Ελευθερίου γίνεται μια αφήγηση της ιστορίας του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, με τέλος της αφήγησης να είναι η Επταετία. Η λογοκρισία επενέβη στο ποίημα και άλλαξε δύο σημεία.

– “κι όχι να ζεις μ’ αυτή τη συμμορία”: η λεξη ‘συμμορία’ αλλάζει σε ‘κομπανία’.
– “και ξημερώματα Παρασκευή”: άλλαξε σε “ξημερώνοντας μέρα κακή (η Χούντα έγινε ξημερώματα Παρασκευής προς Σάββατο).

Ζεϊμπέκικο (Με αεροπλάνα και βαπόρια)
Το κομμάτι συμπεριλαμβάνεται στον δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου ‘Βρόμικο Ψωμί’, το 1972, το οποίο «Απερρίφθη… διότι δεν συνεμμορφώθη με τας υποδείξεις». Μετά την πτώση της Χούντας το τραγούδι επανεμφανίζεται με τη συμμετοχή της Σωτηρίας Μπέλλου το 1975.

..........

η συνέχεια εδώ

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι