Τα πρότυπα και οι νέοι

Ο μεγάλος απών

Ο νέος άνθρωπος έχει ανάγκη από πρότυπα συμπεριφοράς για να τα μιμηθεί, για να παραδειγματιστεί, για να φιλοδοξήσει να τα φθάσει και ίσως να τα ξεπεράσει ο ίδιος. Τελικά, η συμπεριφορά της παλιάς γενιάς προς τη νέα είναι αυτή που θα διδάξει τη νεολαία, αυτό το ον του ονείρου, που φαίνεται ότι οι μεγάλοι αδυνατούν να εξιχνιάσουν.

Ποια όμως παραδείγματα και ποια εμπειρία παραδίδει η ώριμη γενιά στην καινούργια, ώστε να τη συγκλονίσει, να τη συνεγείρει, να της εμπνεύσει τη συμμετοχή στην πολιτική και την ομορφιά της αυθόρμητης συμπεριφοράς;

Ο αγνός κόσμος των νέων, λεύτερος από ευθύνες του παρελθόντος, φλέγεται από την αναζήτηση της αλήθειας και την πραγμάτωση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Πιστεύει στα πανανθρώπινα οράματα της ειρήνης, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, ζητάει αξιοκρατία, επιδιώκει διανθρώπινες σχέσεις με την υπεύθυνη γενιά και ενδιαφέρεται για τη ζωή και το μέλλον.

Και ο κόσμος των μεγάλων, των παλαιών, πώς συμπεριφέρεται;

Διαλαλεί βεβαίως την αξία της ειρήνης, αλλά σε κάθε ευκαιρία επιδίδεται στο εμπόριο όπλων. Διαλαλεί την αξία της δημοκρατίας και ταυτόχρονα αποδέχεται διάφοροι τυχοδιώκτες και τυχάρπαστοι να μπορούν με κάθε άνεση ερήμην του λάου, να φαλκιδεύουν την ψήφο με ξεδιάντροπες αποστασίες και να διδάσκουν ότι ο αριβισμός γίνεται πλέον εξουσιαστής σκέψεων και πράξεων. Διαλαλεί την αξία της δικαιοσύνης, αλλά οι νέοι βλέπουν αυτή η αξία να χρησιμοποιείται ξεδιάντροπα, ανενδοίαστα, για να εξοντωθούν πολιτικοί αντίπαλοι, να σπιλωθούν υπολήψεις, να εξουδετερωθούν αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις. Διαλαλεί ο κόσμος των μεγάλων την αξία της ισότητας και οι νέοι παρατηρούν ότι την προορίζουν και την περιορίζουν μονίμως μόνο για τους κομματικούς οπαδούς τους. Διαλαλούν την αξία της αξιοκρατίας οι μεγάλοι, αλλά με απόλυτη προτεραιότητα επιδίδονται σε εύνοιες προς κομματικούς ημετέρους και διωγμούς αντιπάλων.

Κατέβασε η κοινωνία των μεγάλων, με τη συμπεριφορά της την αλήθεια τόσο χαμηλά που δεν είναι πια δυνατόν να λατρευτεί και να αποτελέσει ρυθμιστή της ζωής μας, όπως ζητάει η νεολαία. Ο φαρισαϊσμός, η λατρεία του Κροίσου, ο μακιαβελισμός, η κοινωνική αδικία κυριαρχούν στην κοινωνία και στην πολιτική με ευθύνη των μεγάλων, γι' αυτό και ένα αίσθημα κενού, άσκοπου και αβέβαιου, διακατέχει τη νέα γενιά του τόπου μας.

Η κλίμακα των ηθικών αξιών έχει σε πολλά σημεία ανατραπεί και στη θέση της προτείνουν οι μεγάλοι σήμερα μια άλλη, που εκφράζεται με τη σκοπιμότητα, την ιδιοτέλεια και την ασύδοτη εκμετάλλευση. Όσο για την πολιτική, υποχρεώνει τους νέους να «ανήκουν κάπου», φυλακίζοντας τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους, τους ζητάει να υπηρετούν όχι το σύνολο αλλά το τμήμα του, όχι ιδέες αλλά πρόσωπα. Γιατί σήμερα πίσω από κάθε ιδέα υπάρχει ένα πρόσωπο. Και πίσω απ' αυτό, το συμφέρον. Οι μεγάλοι λοιπόν, οι παλαιοί, που αποτελούμε την κοινωνική, πολιτική και οικονομική πραγματικότητα, παραδίνουμε τελικά στους νέους έναν τρόπο ζωής με δείκτη αποκλειστικό την ηθική του κέρδους, των απολαύσεων, της κοινωνικής προβολής, με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο, της δίψας για εξουσία που χαρακτηρίζουν τη νεοελληνική κοινωνία σήμερα.

Τελικά αυτό το «στίγμα» της κοινωνίας μας, με τα χαρακτηριστικά που τη φτιάξαμε, είναι αποκρουστικό για τη νεολαία. Γι' αυτό και αρνείται η νέα γενιά να παραλάβει αυτή την κοινωνία και να τη συνεχίσει. Γι' αυτό και προς το παρόν αντιδρά με την αποστασιοποίηση της από την πολιτική ζωή. Δεν αποδέχονται οι νέοι -και δίκαια- μια κοινωνία που ζητάει την αρετή από άλλους αλλά όχι από τον εαυτό της, που διδάσκει τον αυτοσεβασμό και δεν τον ασκεί η ίδια, που υμνεί την αλήθεια αλλά έχει ως νόμο το ψεύδος, που κηρύττει αξίες και τις προδίδει στην πρώτη ευκαιρία.

Και δεν αποδέχεται η νεολαία κάποιοι να τη βλέπουν απλώς και μόνο ως ανεξάντλητη πηγή αγωνιστών ή ως πιόνι για τα πολιτικά τους παιγνίδια. Όταν όμως τα είδωλα -όλα τα είδωλα- γκρεμίζονται και διαλύονται στην ανυποληψία, τότε κάτι βαθύ και μεγάλο καταρρέει και συντρίβεται στη συνείδηση της νεολαίας.

Έφτασε λοιπόν πια η έσχατη ώρα, η κοινωνία των μεγάλων, η πολιτεία, οι πολιτικοί φορείς, όλοι οι πολίτες να ανταποκριθούν αμέσως σε μια νεολαία που ζητάει όραμα, έμπνευση, αλήθεια και ουσία, να αγγίξουν με προσοχή και με δέος τα προβλήματα της. Γιατί υπάρχει κίνδυνος η νεολαία, απογοητευμένη από τις απαντήσεις και τις πρακτικές μας, να αναζητήσει και να βρει αλλού τις απαντήσεις και τις πρακτικές μας, να αναζητήσει και να βρει άλλου τις απαντήσεις στα ερωτήματα που μάταια θέτει στην κοινωνία των μεγάλων.

Δε θα συνεχίσει για πολύ να αποτελεί το ον της σιωπής η νεολαία, η μοναδική μας ελπίδα, θα μιλήσει και τότε η φωνή της θα είναι πικρή και αμείλικτη.

Πέτρος Μώραλης, Το Βήμα (απόσπασμα)