Προσφέρουμε στα παιδιά γνώσεις αντί να τους χαρίζουμε παραμύθια «Η φαντασία είναι σημαντικότερη από τη γνώση.»

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν μιλώντας για τη γνώση και το πόσο σημαντική είναι για την εξέλιξη του ανθρώπου, προσπαθώντας να εξηγήσει το πόσο σημαντικό είναι ο συνδυασμός της με την φαντασία είπε:

«Η φαντασία είναι σημαντικότερη
από τη γνώση.»

Γνώση αντί για φαντασία

ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΤΡΙΒΙΖΑ*

Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων. Είναι πιο εξοργιστικό -γράφει ο Τζον Γουότσον- 

τα σχολεία να παραγεμίζουν τα παιδιά σαν γαλοπούλες
με γνώσεις και γεγονότα και να αφήσουν
τη φαντασία τους να λιμοκτονεί

Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία. Αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Δεδομένου του κρίσιμου ρόλου της φαντασίας στη δημιουργικότητα, την καινοτομία και την επιστημονική πρόοδο, ο αρνητικός αντίκτυπος στην κοινωνία είναι ανυπολόγιστος.

Όταν επισκέπτομαι συχνά σχολεία με εντυπωσιάζει η τεράστια φαντασία και δημιουργικότητα των προνηπίων και νηπίων. Βλέπω λίγα χρόνια αργότερα, τα ίδια παιδιά να συμπεριφέρονται σαν ρομπότ, σαν πιόνια. Κουρασμένα και αγχωμένα, να έχουν χάσει τη φρεσκάδα αυτή της ματιάς, αυτή τη μαγική σπίθα. Έχουμε όμως και εμείς μερίδιο της ευθύνης. Ανησυχούμε όταν τα παιδιά παίζουν με αόρατους φίλους ή όταν υποδύονται στα παιχνίδια τους διάφορους ρόλους. Προτιμάμε να τους δίνουμε βιβλία ηθικής βελτίωσης ή μετάδοσης γνώσεων αντί να τους χαρίζουμε παραμύθια, τα οποία είναι η θρεπτικότερη τροφή της φαντασίας.

Στόχος της εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι τόσο η μετάδοση γνώσεων -άλλωστε η γνώση στην εποχή μας είναι εύκολα προσβάσιμη- όσο η καλλιέργεια της δημιουργικότητας του παιδιού, ώστε να μπορεί να κάνει σωστή εκμετάλλευση αυτών των γνώσεων. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η επιστήμη δεν είναι τίποτα άλλο από εφηρμοσμένη φαντασία. Η επιστημονική πρόοδος δεν επέρχεται τόσο με νέες παρατηρήσεις και πρόσθετα στοιχεία, όσο με μετατάξεις που συντελούνται στη φαντασία των επιστημόνων. Με τολμηρές ιδέες, θαρραλέες υποθέσεις και ριζοσπαστικές εικασίες. Μαθαίνουμε τα παιδιά να υπηρετούν την πραγματικότητα, ενώ θα έπρεπε να τα μαθαίνουμε να την ξεπερνούν.

*Καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, συγγραφέας

Ελευθεροτυπία