Γιατί ένα παιδί δεν έχει φίλους; Πώς να αντιδράσουν οι γονείς;

Ένα πρόβλημα που ταλανίζει χιλιάδες γονείς είναι το γιατί το παιδί δεν έχει φίλους ή δυσκολεύεται να κοινωνικοποιηθεί.

Nino Chakvetadze

Η συνεχής εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και η ανασφάλεια που νιώθουν οι γονείς στο να αφήνουν τα παιδιά να παίζουν ελεύθερα έξω έχει δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα στην κοινωνικοποίησή τους και γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο για τα παιδιά να αποκτήσουν πραγματικές φιλίες.

Η κοινωνικότητα του ατόμου όμως εξαρτάται και από την προσωπικότητα και καθώς κάθε παιδί είναι ένα ξεχωριστό άτομο πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας διαφορετικούς παράγοντες.

Σίγουρα οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να έρθουν πιο κοντά με άλλα άτομα της ηλικίας τους, χωρίς όμως να γίνονται πιεστικοί γιατί αυτό θα έχει μόνο αρνητικά αποτελέσματα.

Πώς να βοηθήσω το παιδί μου να κάνει φιλίες;

Αρχικά δεν θα πρέπει να ανησυχούμε με το παραμικρό και πρέπει να κατανοήσουμε πως κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς. Σε κάθε ηλικία το παιδί βρίσκεται σε διαφορετική περίοδο ανάπτυξης και διαφέρει πολύ η έννοια της φιλίας όπως την κατανοούμε εμείς σε αντίθεση με το πώς την κατανοεί ένα παιδί μικρής ή μεγαλύτερης ηλικίας.

Έτσι είναι καλό αν θέλουμε με τον τρόπο μας να βοηθήσουμε το παιδί να αποκτήσει περισσότερες παρέες θα πρέπει να γνωρίζουμε σε ποια φάση της ανάπτυξης του βρίσκεται ώστε να δράσουμε αναλόγως.

Η ικανότητα του παιδιού να δημιουργεί φιλίες με τους συνομηλίκους του είναι μια ζωτική πηγή εμπειριών, από την οποία τροφοδοτείται η ανάπτυξή του.

Το παιδί έχει ανάγκη την καθοδήγηση των γονιών, που θα του δώσουν τα κατάλληλα εφόδια για να αντιμετωπίσει τη ζωή. 

Ωστόσο, έχει εξίσου ανάγκη και την παιδική παρουσία γύρω του για να παίξει, να χαρεί και να μη νιώθει μόνο του. Θέλει, επίσης, να έχει σύμμαχο στις ζαβολιές και να μοιράζεται σχέδια, μυστικά και συναισθήματα.

Μαθαίνοντας να τα πηγαίνει καλά με τα άλλα παιδιά, αποκτά εμπιστοσύνη στον εαυτό του, γίνεται πιο αυτόνομο και αποφασιστικό. Ταυτόχρονα, σταθμίζει τις δυνατότητες του, ανακαλύπτοντας σε ποιους τομείς είναι καλύτερο και σε ποιους πιο αδύναμο. Μαθαίνει πως λειτουργούν οι ανθρώπινες σχέσεις, πως να πλησιάζει τους άλλους, να επιλύει από κοινού τα προβλήματα που ανακύπτουν και συνειδητοποιεί ότι οι άλλοι το υπολογίζουν. Αποκτά την ικανότητα να κατανοεί τη θέση των άλλων και να αντιλαμβάνεται τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους. 

Στη φιλία υπάρχει ανταγωνισμός και επιθετικότητα, όπως άλλωστε σε κάθε δεσμό.

Η ηλικία της φιλίας!

Από τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού μας εντυπωσιάζει το πόσο χαίρεται όταν βλέπει άλλα παιδιά. Οι πρώτες σχέσεις όμως εμφανίζονται περίπου στην ηλικία των 2 ετών, τότε που μαθαίνει να αυτενεργεί και αρχίζει να επικοινωνεί και με το λόγο. 

Βέβαια, προτιμά να παίζει μόνο του, ακόμη και αν βρίσκεται σε χώρο με άλλα παιδιά. Από τα 3 χρόνια το παιχνίδι αρχίζει να γίνεται παράλληλο. Κάποιες φορές παίζει για λίγο με άλλα παιδιά, άλλοτε του αρέσει να τα παρακολουθεί ή να παίρνει τα παιχνίδια τους και σπανιότερα να δίνει τα δικά του.

Από τα 4 το παιχνίδι αρχίζει να γίνεται συντροφικό. Κάθε παιδί με το οποίο παίζει το θεωρεί φίλο. Αυτή την περίοδο είναι συνηθισμένες οι διαφωνίες και η αναμέτρηση δυνάμεων, όπως, π.χ., ποιος τρέχει πιο γρήγορα, ποιος παίζει καλύτερα, ποιος είναι πιο δυνατός. 

Από τα 8-9 χρόνια αποκτά σημασία πλέον “ο καλύτερος φίλος” ή “η καλύτερη φίλη”, με τους οποίους έχει συνήθως κοινά ενδιαφέροντα. Το παιδί μαθαίνει να υπολογίζει το πως νιώθει ο φίλος του και συχνά προσπαθεί να κάνει συμβιβασμούς.

Στην εφηβεία η φιλία αποκτά εξέχουσα σημασία. Μερικές φορές οι φίλοι είναι πάνω απ’ όλα και οι κανόνες της παρέας γίνονται επιτακτικοί, σχεδόν απαράβατοι. Κάθε παιδί, ανάλογα με το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του, προσεγγίζει διαφορετικά τους συνομηλίκους του. Υπάρχουν παιδιά που πλησιάζουν άμεσα ένα άλλο παιδί και του ζητούν να γίνουν φίλοι. Άλλα προτιμούν να επικοινωνούν μέσα από την ανταλλαγή ενός παιχνιδιού κ.ο.κ.

Τέλος, υπάρχουν και εκείνα που στέκονται και περιμένουν κάποιο άλλο παιδί να αντιληφθεί την παρουσία τους και να τα πλησιάσει. Είναι διαθέσιμα να μιλήσουν, να παίξουν και να κάνουν φίλους, όμως τα ίδια δεν παίρνουν την πρωτοβουλία.

Με λίγα λόγια, από τον τρόπο που το παιδί χειρίζεται τις φιλίες του διακρίνουμε την προσωπικότητά του, την ικανότητα του να δημιουργεί σχέσεις και την ωριμότητά του. Η εικόνα που έχει για τον εαυτό του και τα βιώματα του, όπως, για παράδειγμα, ο φόβος της απόρριψης, η κτητικότητα, η επιθετικότητα, η δειλία, η τάση ηγεμονίας, προβάλλονται στις σχέσεις του με τα άλλα παιδιά.

Το παιδί όμως που νιώθει συναισθηματική ασφάλεια στην οικογένεια είναι σε θέση να αντιμετωπίζει κάθε δυσκολία στις φιλίες του. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο θα έπρεπε να επικεντρώσουν τις προσπάθειες τους οι γονείς.

Μικρότερο από 11 χρονών

Μέχρι τα 11 χρόνια, την ηλικία δηλαδή που το παιδί βρίσκεται προς το τέλος του Δημοτικού σχολείου η κοινωνικοποίηση γίνεται μέσω του παιχνιδιού. Δεν υπάρχει ουσιαστική συζήτηση και τα παιδιά δεν μπαίνουν στη διαδικασία να συζητούν με τα άλλα.

Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι το παιχνίδι και γι’ αυτό οι παρέες τους διαμορφώνεται μέσα από αυτό. Για ένα παιδί, λοιπόν, που δεν έχει μάθει να υπακούει σε κανόνες και βγάζει αρνητική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού το πιο πιθανό είναι η παρέα να μην τον αφομοιώσει.

Αυτό που μπορείτε να κάνετε σαν γονείς είναι να συζητήσετε με το παιδί σας τους πιθανούς λόγους που τα άλλα παιδιά δεν θέλουν να παίξουν μαζί του και να δουλέψετε πάνω σε αυτά ώστε να γίνει αποδεκτό από την ευρύτερη ομάδα.

Από τα 11 και μετά

Στην ηλικία των 10 με 11 χρονών ανάλογα την ωριμότητα ενός παιδιού αρχίζουν να κατανοούν την έννοια και την αξία της συζήτησης και της προσωπικότητας και αποζητούν φίλους που ταιριάζουν τα ενδιαφέροντα τους, μοιράζονται κοινές εμπειρίες ή έχουν τον ίδιο τρόπο σκέψης.

Αυτή είναι ίσως η πιο δύσκολη περίοδος για τη ζωή ενός παιδιού γιατί ξεκινά να κρίνεται γι’ αυτό που πραγματικά είναι. Όπως γνωρίζουμε όμως τα παιδιά είναι οι σκληρότεροι κριτές και μπορεί να αποξενώσουν έναν συμμαθητή τους για ένα πολύ προσωπικό του θέμα ή για κάτι που είναι εκ φύσεως, αλλά δεν το κατανοούν.

Επίσης είναι μια δύσκολη περίοδος για τα παιδιά που είναι ανώριμα για την ηλικία τους ή γι΄αυτά που είναι παραπάνω ώριμα γιατί συχνά δεν έχουν κοινά ενδιαφέροντα με τους υπόλοιπους.

Σαν γονείς μπορείτε να γράψετε το παιδί σας σε κάποιες εξωσχολικές δραστηριότητες, ώστε να έρθουν επαφή με συνομήλικα παιδιά έξω από το περιβάλλον του σχολείου και τα μαθήματα να αρχίζουν να κάνουν κοινά πράγματα και να βρουν κοινά θέματα συζήτησης μέσω αυτών.

Μοναχικό ή Απομονωμένο

Τέλος, είναι πολύ βασικό ο κάθε γονιός να κατανοήσει αν το παιδί δεν έχει φίλους γιατί του αρέσει η μοναχικότητα ή γιατί τον έχει αποβάλλει η ομάδα.

Όπως είπαμε κάθε άτομο είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα και υπάρχουν παιδιά που απολαμβάνουν τη μοναξιά. Τους αρέσει να δίνουν βάρος σε μια συγκεκριμένη ασχολία και δεν τους αφορά να γίνουν αποδεκτοί από όλο τον περίγυρο. Ένας ή δύο καλοί φίλοι του είναι αρκετοί και δεν αναζητά περισσότερους.

Σ’ αυτή την περίπτωση θα ήταν καλό να μην παρέμβετε αν βλέπετε ότι το παιδί σας δεν δείχνει συμπτώματα στεναχώριας και να αποδεχτείτε την προσωπικότητά του διαμορφώνοντας όπως εκείνο θέλει τις σχέσεις του.

Στον αντίποδα, όμως, αν το παιδί φαίνεται απομονωμένο και στεναχωρημένο καλό θα ήταν να αναλάβετε δράση. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες και σ’ αυτή την περίπτωση θα του έκαναν καλό γιατί μπορεί να αποκτήσει νέες παρέες ή να γίνει πιο δημοφιλής στο σχολείο μέσω αυτού.

Η στάση των γονιών…

1. Να ενθαρρύνουν από νωρίς το παιδί να δημιουργεί φίλους και να δημιουργούν τις προϋποθέσεις γι’ αυτό.
2. Να επιδιώκουν να συναντά τους φίλους του σε τακτά χρονικά διαστήματα.
3. Να σέβονται το χαρακτήρα του παιδιού τους και τις ιδιαιτερότητές του, να μην το συγκρίνουν με άλλα παιδιά που είναι πιο κοινωνικά, ούτε να το πιέζουν να δημιουργήσει φιλίες, αν το ίδιο δεν θέλει.
4. Αν αντιμετωπίζει δυσκολίες με τις φιλίες του, να προσπαθούν να καταλάβουν τι ευθύνεται γι’ αυτό. Θα βοηθούσε να προσκαλούν αρχικά στο σπίτι τους κάποιο παιδάκι, γιατί είναι πιο εύκολο για το παιδί να ξεκινήσει να κάνει φίλους μέσα στο ίδιο του το σπίτι, όπου νιώθει πιο ασφαλές. Αργότερα μπορούν να ανταλλάσσουν επισκέψεις με τους φίλους του.
5. Να ακούν προσεκτικά τα παράπονα του παιδιού για το φίλο του. Δε χρειάζεται να μεγαλοποιούν καταστάσεις, όμως η στήριξή τους θα είναι πολύτιμη είτε επιλυθεί η διαφωνία είτε όχι.
6. Να παρεμβαίνουν μόνον όταν είναι πραγματικά ανάγκη και να αποφεύγουν τις κρίσεις για το ποιος έχει δίκιο ή άδικο, έχοντας υπόψη τους ότι το παιδί είναι σε θέση να λύσει μόνο τις διαφορές του.
7. Ακόμη και αν έχει αδέλφια, να προτρέπουν τις προσωπικές φιλίες με άλλα παιδιά. Είναι βέβαιο ότι ο αδελφός είναι ένας σύντροφος στο παιχνίδι, αλλά ας μην ξεχνούν ότι τα αδέλφια είναι υποχρεωμένα να μοιράζονται το καθετί, κυρίως την προσοχή και τη αγάπη των γονιών . Αυτό εμποδίζει μια αληθινά ελεύθερη σχέση.

Η ομάδα του www.allaboutparents.gr

ipop.gr