«Δεν μου αρέσω…»

Όταν η εμφάνιση γίνεται εμμονή (Σωματοδυσμορφική διαταραχή) 

Οι γονείς της δεκατετράχρονης Δήμητρας ζήτησαν τη βοήθειά μου, γιατί η κόρη τους τους τελευταίους μήνες παρουσιάζει εμμονή με την εμφάνισή της. Δεν της αρέσει το σώμα της, κυρίως όμως το πρόσωπό της, θεωρεί ότι δεν είναι όμορφη, λέει πως έχει μεγάλα μάγουλα και μύτη.

«Μάταια προσπαθούμε να της εξηγήσουμε ότι είναι μια χαρά κορίτσι, όμορφη, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν το δέχεται. Αρχίζει να φωνάζει, κάποιες φορές κλαίει και δεν μας πιστεύει. Διαρκώς ψάχνει ευκαιρία για να καρφώνεται στον καθρέφτη και να κοιτάζει το πρόσωπό της. Όταν είναι να βγει, τις σπάνιες φορές που αυτό συμβαίνει πια, μπορεί να χρειαστεί και δύο ώρες για να βάλει ειδικό μακιγιάζ, ώστε να καλύψει τις “ατέλειες” στο πρόσωπό της. Αυτή η κατάσταση έχει επηρεάσει όλη μας την οικογένεια. Η ίδια δεν θέλει να βγαίνει ούτε με τις φίλες της, κάποιες φορές δέχεται να έλθουν στο σπίτι μας, αλλά δεν μοιράζεται με κανέναν αυτό που της συμβαίνει. Μας ανησυχεί πολύ αυτή η κατάσταση και αναρωτιόμαστε πού οφείλεται».

Κάποιες φορές η δυσαρέσκεια του/της εφήβου για το σώμα και την εμφάνισή του ξεπερνά το αναμενόμενο και μπορεί πραγματικά να εξελιχθεί σε εφιάλτη, τόσο για τον ίδιο όσο και για ολόκληρη την οικογένεια.

Μια ουλή, ένα σημάδι, μια ελιά, το μεγάλο στήθος κ.ά. μπορεί να γίνουν εμμονή στον έφηβο, που θεωρεί ότι αυτό του το «ελάττωμα» γίνεται αντικείμενο σχολιασμού από τους άλλους και πηγή δυστυχίας για τον ίδιο. 

Μόνο που στην πραγματικότητα το πρόβλημα είτε δεν υπάρχει είτε είναι ασήμαντο για τους άλλους, όμως διογκώνεται από τον έφηβο, που βρίσκεται δέσμιος μιας εικόνας που ο ίδιος έχει φτιάξει με το μυαλό του.

Η σωματοδυσμορφική διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που δεν πρέπει να ταυτίζεται με τη διαταραγμένη εικόνα σώματος που παρατηρείται στις διαταραχές σίτισης.

Η τελευταία αφορά την ανησυχία του εφήβου για τη γενικότερη εικόνα του και ειδικά για το βάρος του, ενώ στη σωματοδυσμορφική διαταραχή ο έφηβος επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο μέρος ή χαρακτηριστικό του σώματός του.

Βέβαια και οι έφηβοι με διαταραχές σίτισης μπορεί να ανησυχούν υπερβολικά για ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματός τους, αλλά αυτό συμβαίνει σε σχέση με το βάρος τους, επειδή δηλαδή νομίζουν πως έχουν κοιλιά ή περιφέρεια και όχι επειδή εκεί έχουν λ.χ. ένα σημάδι.

Το βάρος μπορεί να είναι λόγος ανησυχίας και στη σωματοδυσμορφική διαταραχή, ωστόσο αυτή η ανησυχία επικεντρώνεται σε λεπτομέρειες (φέρ’ ειπείν, μπορεί ο έφηβος να θεωρεί ότι έχει πολύ λίπος γύρω από το γόνατό του κ.ο.κ.). 

Μπορεί επίσης σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία η ανησυχία να επικεντρώνεται στην εμφάνιση των μυών (όλων ή συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων) του εφήβου. Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύουν πως οι τρικέφαλοί τους είναι πολύ μικροί κ.λπ.

Αλεξάνδρα Καπάττου