Παιδικοί φόβοι Στα Παιδιά Προσχολικής εκπαίδευσης

Ο φόβος είναι μια κοινή εμπειρία στην παιδική ηλικία και θεωρείται μια φυσική αντίδραση προσαρμογής σε συμβάντα που απειλούν το άτομο. Οι παιδικοί φόβοι έχουν ποικίλες εκφάνσεις και το εύρος τους διαφοροποιείται από παιδί σε παιδί στις διάφορες αναπτυξιακές τους φάσεις. Αρχικά το παιδί αντιδρά με κλάμα και ξεφωνητά. Αργότερα εκδηλώνει αντιδράσεις απόκρυψης (π.χ. κρύβει το πρόσωπό του με τα χέρια) και άλλοτε με έντονες διαμαρτυρίες. Όλα τα παιδιά περνούν φάσεις υπερβολικών φόβων.

Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο είναι ορόσημο στη ζωή του, διότι αποτελεί την πρώτη εμπειρία της παρατεταμένης απομάκρυνσής του από το σπίτι του. Τα προβλήματα αυτά γίνονται ορατά είτε μέσω της απλής απέχθειας και απροθυμίας του παιδιού να πάει στο σχολείο, είτε μέσω της ανυποχώρητης και μερικές φορές γεμάτη πανικό άρνησής του να συνεχίσει να πηγαίνει σ’ αυτό.

Η δεύτερη αυτή μορφή τεταμένης, η σχολική φοβία.
Κατά την προσχολική ηλικία(3-6 ετών) τα παιδιά αναπόφευκτα βιώνουν φόβους. Στην ηλικία αυτή το παιδί εκδηλώνει ποικίλους φόβους τους οποίους φοβάται πολλές φορές να εκδηλώσει στους άλλους. Τα πιο συχνά είδη φόβων αυτής της ηλικίας είναι τα έξης:
Ø Φόβος για τα μεγάλα ζώα που δαγκώνουν

( π.χ. σκύλος) : Όταν το παιδί μαθαίνει να χειρίζεται τα ένστικτά του, αρχίζει να δαγκώνει όποιον βρίσκεται μπροστά του. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα να φοβάται και οτιδήποτε μπορεί να το δαγκώσει. Από έναν άγνωστο σκύλο ή κάποιο άλλο ζώο μέχρι και ένα άγνωστο παιδάκι ή κάποιο αλλόκοτο άνθρωπο.
Ø Φόβος σε ισχυρούς θορύβους: Το παιδί τρομάζει στο άκουσμα της σειρήνας της πυροσβεστικής, του νοσοκομειακού, στο απότομο κλείσιμο της πόρτας. Είναι πιθανόν να του θυμίσουν τη δική του απώλεια αυτοελέγχου με αποτέλεσμα να θεωρήσει τον εαυτό του ένοχο αν αυτοί οι θόρυβοι συνεχίσουν.
Ø Φόβος για το σκοτάδι (φαντάσματα- μάγισσες- τέρατα) : Οι φόβοι αυτοί πάντα ξυπνούν κατά την διάρκεια της νύχτας. Τα τέρατα-φαντάσματα- μάγισσες που φαντάζεται το παιδί, αποκτούν γιγάντιες διαστάσεις και παρουσιάζονται μπροστά του. Εμφανίζονται την εποχή που το παιδί αρχίζει να ανεξαρτητοποιείται. Το παιδί το νιώθει αυτό και βρίσκεται σε σύγκρουση με την εξάρτηση του από τους γονείς του.
Ø Φόβος για τα ύψη: Το παιδί φοβάται μη πέσει από τα έπιπλα ή το παράθυρο. Οι φόβοι αυτοί εμφανίζονται σ’ αυτή την ηλικία και σε πολλές περιπτώσεις δεν λένε να φύγουν. Τον φόβο αυτό διατηρούν και πολλοί μεγάλοι έχοντας την εντύπωση ότι μπορεί να πέσουν από κάπου. Αυτοί οι φόβοι αυξάνονται όσο το παιδί αρχίζει να συνειδητοποιεί τον πραγματικό κίνδυνο.
Ø Φόβος για τον θάνατο των γονέων: Ασυνείδητα το παιδί προσκολλημένο σε έναν από τους δυο γονείς , φοβάται την ίδια του επιθυμία να «βγάλει» τον άλλο γονιό από την μέση. Σε ηλικία πέντε ετών το παιδί αρχίζει να φοβάται για τον δικό του θάνατο.. Σ’ αυτό το σημείο οι γονείς θα ενημερώσουν το παιδί ότι είναι δίπλα του για να το βοηθούν και να το προστατεύουν και πως δεν θα αφήσουν ποτέ να βρεθεί σε κίνδυνο. Όταν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο στην οικογένεια ή ένα ζωάκι, πεθάνει, οι γονείς θα πρέπει να σεβαστούν τα συναισθήματα και τους φόβους που θα προκαλέσει αυτό το γεγονός στο παιδί.
Ø Φόβος για άγνωστα πρόσωπα ή την κακοποίηση: Στους γονείς όλων των εποχών ενυπάρχει ο φόβος μήπως κάποιος βλάψει το παιδί τους. Οι γονείς σπεύδουν να προστατεύσουν το παιδί από τον υπερβολικό φόβο και από μια κακοποίηση. Το μικρό παιδί θα πρέπει να βρεθεί ποτέ μπροστά στο δίλημμα για τον ποιον να εμπιστευτεί. Οι γονείς θα πρέπει να μάθουν στο πεντάχρονο και εξάχρονο παιδί πώς να προστατεύεται από τους ξένους χωρίς όμως να το παρακάνουν. Αν τρομάξουμε πολύ τα παιδιά, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να μην τολμήσουν ποτέ αυτά να αναπτύξουν σχέσεις με καινούργιους ανθρώπους. Όταν ο γονιός μαθαίνει στο παιδί να μην αφήνει κανένα να το αγγίζει κινδυνεύει να περιπέσει το παιδί στον κίνδυνο να γίνει υπερβολικά ευαίσθητο με το σώμα του.
Ø Φόβος για προσωπική αποτυχία: Αν το παιδί διακατέχεται από τον φόβο της αποτυχίας, χρειάζεται περισσότερη στήριξη και αυτοπεποίθηση. Οι γονείς θα πρέπει να το προστατεύουν από τις μικρές αποτυχίες και να μην το σπρώχνουν να πετυχαίνει συνέχεια. Ο έπαινος και η επιβράβευση θα πρέπει να συνοδεύει τις πράξεις του. Η ενθάρρυνση των ιδιαίτερων ταλέντων και ικανοτήτων του θα το κάνουν ικανό να σταθεί ίσος προς ίσους στην παρέα του.
Ø Φόβος για τα παραμύθια: Άλλη πηγή φόβου για το παιδί είναι τα παραμύθια. Το παιδί τα ζητάει, τα ψάχνει, τα διαβάζει, αφοσιώνεται. Ζει τον φανταστικό τους κόσμο, και δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα φανταστικά από τα πραγματικά όντα. Δυστυχώς κυκλοφορούν πολλά ακατάλληλα παραμύθια για την παιδική ψυχή, με θηρία, κακιές μητριές, σκοτωμούς ακόμη και φόνους. Αυτά το παιδί τα μεταφέρει στην καθημερινή του ζωή και το αποτέλεσμα είναι ν’ αρχίσει να φοβάται διάφορες καταστάσεις, πράγματα ή πρόσωπα.
Ø Φόβος για την τιμωρία ή την απειλή της τιμωρίας: άλλη αιτία που μπορεί να καλλιεργήσει το φόβο στα παιδιά είναι η κατάσταση που δημιουργείται με τις τιμωρίες ή τις απειλές για τιμωρία. Αν πούμε για παράδειγμα στο παιδί ότι θα το κλειδώσουμε σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο έστω και αν δεν το πραγματοποιήσουμε, το παιδί τα φαντάζεται, τα κάνει πραγματικότητα και τα φοβάται.
Ø Φόβος για τον γιατρό. Χρειάζεται κάποια προληπτική αγωγή των παιδιών, γιατί είναι άσχημο να φθάνει η ώρα να χρειάζεται γιατρό και να τον αντιμετωπίσουν με τόσο φόβο. Δεν πρέπει να απειλούμε το παιδί πως θα το πάμε στο γιατρό να του κάνει ένεση π.χ. αν δεν είναι «καλό» παιδί. Ακόμη αν μερικές μητέρες θέλουν να φύγουν από το σπίτι, λένε ότι θα πάνε στο γιατρό για να μην θελήσει το παιδί να πάει μαζί τους.
Οι πιο συνήθεις αντιδράσεις στο φόβο είναι οι εξής:
- Τάση για απομάκρυνση από την πηγή του φόβου

- Κλάμα- Φωνές- Κρύψιμο προσώπου- Σωματικά συμπτώματα

Πως μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να ξεπεράσει τους φόβους του:
Οι μέθοδοι που μερικές φορές βοηθούν τα παιδιά να ξεπεράσουν

τους φόβους τους είναι οι ακόλουθοι:
- Λεκτική ερμηνεία και ενθάρρυνση

-Λεκτική ερμηνεία και μαζί μια πρακτική επίδειξη που θα αποδεικνύει ότι το αντικείμενο ή η κατάσταση που προκαλεί φόβο δεν είναι επικίνδυνα.

- Να δώσουμε ευκαιρίες στο παιδί να γνωρίσει το φοβικό αντικείμενο σιγά-σιγά.

- Να το βεβαιώσουν ότι όλα τα παιδιά της ηλικίας του έχουν ίδιες ή παρόμοιες φοβίες.

- Να ενημερώνουν το παιδί και να το προετοιμάζουν σχετικώς για κάθε νέο και ασύνηθες που πρόκειται να του παρουσιαστεί

-Όταν επιτέλους κατανικήσει τους φόβους του, οι γονείς καλό θα ήταν να υπογραμμίσουν το γεγονός, ώστε να διδαχτεί από την επιτυχία του.
· Αν οι φόβοι αρχίσουν να κυριεύουν τη ζωή του παιδιού, θα ήταν θεμιτό, οι γονείς να συμβουλευτούν κάποιο ειδικό.

Γιούλη Παπαγεωργίου

papageorgioup@junior.gr

Παιδιά, τα αιώνια θύματα

«Ο κόσμος είναι επικίνδυνο μέρος για να ζει κανείς, όχι γιατί υπάρχουν κακοί άνθρωποι, αλλά γιατί υπάρχουν άνθρωποι που αφήνουν το κακό να περνάει ατιμώρητο». (Associated Press).

Ο Νόμος της Ανοχής

Η αποκάλυψη απαγωγής, βιασμού και δολοφονίας ανηλίκων παιδιών στο Βέλγιο, έδειξε για άλλη μια φορά το διεστραμμένο πρόσωπο της εωσφορικής κοινωνίας μας. Τα παιδιά του σήμερα, ανατρέφονται να μεγαλώσουν σωστά(;) ούτως ώστε να γίνουν οι αυριανοί επιστήμονες, φιλόλογοι, καθηγητές για να διδάξουν αυτά που ... διδάχτηκαν και γιατί όχι, κυβερνήτες να μας κυβερνήσουν, έτσι όπως και αυτοί από μικροί κυβερνήθηκαν. Για τα παιδιά αυτά, που ας το σημειώσουμε, ανήκει κάθε σεβασμός και προστασία, πρέπει να κάνουμε ότι είναι δυνατόν να τα προστατεύσουμε από κάθε λογής διαστροφή και ανωμαλία κάποιων διεστραμμένων γέρων αλλά και νέων, δυστυχώς, δειλών παιδεραστών. Ο νόμος σήμερα αδρανεί και παρομοιάζεται σαν τον Φαραώ που θανάτωσε τα αρσενικά παιδιά των Ισραηλιτών (Έξοδος α΄ 22), καθώς και σαν τον Ηρώδη (που επίσης θανάτωσε τα αρσενικά της Βηθλεέμ για να μπορέσει να σκοτώσει και τον Ιησού στη γέννησή του) (Ματθαίος β΄16).
Σκληρός ίσως παραλληλισμός, όμως η ανοχή, σε σημείο δήθεν για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων(!!!) του παιδεραστή, κάνει το νόμο τόσο ελαστικό που αντί να εμποδίζει την παιδεραστία την ενισχύει άθελά του. Αρκεί λέτε να σφραγίζουν τον παιδεραστή στο μέτωπο για την αναγνώρισή του εκ’ μακρόθεν; δεν νομίζω.
Ας δούμε όμως αυτό το αίσχος της παιδικής εκμετάλλευσης του χθες και του σήμερα, και ο νόμος ας πάρει επιτέλους τα κατάλληλα μέτρα, μήπως και αποφύγουμε αυτό το αίσχος να το δούμε και αύριο.

Μαστροποί Σωματέμποροι.

Δεν είναι μόνο οι βιασμοί ανηλίκων παιδιών που αφήνουν σωματικά και ψυχολογικά τραύματα στη ζωή. Υπάρχει και η μαστροπεία που η εκμετάλλευση των ανηλίκων φέρνει στους σωματέμπορους κέρδη «ουκ ολίγα». Στους οίκους ανοχής πλεονάζουν τα «ανθρώπινα παιδικά εμπορεύματα και ο κάθε ανώμαλος και ψυχικά άρρωστος, με το αζημίωτο φυσικά, ορέγεται το «κομμάτι» της αρεσκείας του. Τέτοιους πρωταγωνιστές έχουμε όχι λίγα εξέχοντα πρόσωπα, όπως π.χ. πολιτικούς με κύρος!
Η Ταϊλάνδη πουλάει τα παιδιά της για κάθε όρεξη μόνο 40 δολάρια τη φορά. Η παιδική πορνεία ανθεί σε διεθνή κλίμακα, ενώ οι αρμόδιοι δηλώνουν ανικανότητα να τη σταματήσουν.
Στις Ινδίες η εκμετάλλευση ανηλίκων είναι μεγάλη και λόγω ανάγκης επιβίωσης οι γονείς κλείνουν τα μάτια μπροστά σ’ αυτή τη ντροπή. Πολλές φορές οι ίδιοι προωθούν τα παιδιά τους. Νωπή είναι στη μνήμη μου αυτή η κατάσταση όταν βρέθηκα στην Βομβάη των Ινδιών και είδα ζωντανά αυτό το αίσχος. Στη σειρά υπάρχουν οι οίκοι ανοχής, νόμιμοι και παράνομοι, όπου μπορεί ο κάθε ανώμαλος να «παραδίδει τον εαυτό του στη ασέλγεια, για να εργάζεται πάσαν ακαθαρσίαν ακορέστως» (Εφεσίους δ΄ 19).
Παιδιά και Αιρέσεις
Οι θυσίες μικρών παιδιών στους θεούς, ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Γίνονται όμως και στις μέρες μας. Τον Μάιο του 1977 στη Βραζιλία, γονείς που ανήκαν στην αίρεση «Εκκλησία των αγίων του Σύμπαντος» θυσίασαν τελετουργικά οχτώ παιδιά τους «κατ’ εντολή του Θεού». Από τους γονείς ένας πα-Τέρας δήλωσε στην αστυνομία: «Νιώθαμε λίγο άσχημα γι αυτό που κάναμε, αλλά ο ιερέας μας είπε ότι ήταν εντολή του Θεού!».
Αλλη αίρεση, «Τα παιδιά του Θεού», αφού προσηλυτίσουν νέα παιδιά με πνευματική αμάθεια, τους δίνουν το σύνθημα «δια του σεξ στο Θεό. Θα κάνουμε έρωτα, όχι πόλεμο». Μετά επιβάλλουν στα λεγόμενα «κορίτσια του Μω», (του θεού τους), να προσφέρονται σωματικά προκειμένου να προσηλυτίσουν ένα αγόρι. Μ’ αυτό τον τρόπο η πορνεία γίνεται επάγγελμα, και με τα έσοδα συντηρούνται τα στελέχη της αίρεσης. Και πόσα δεν γίνονται, ακόμα, και όλα κάτω από το όνομα του ... Θεού! Έως πότε όμως ο Θεός θα εξακολουθεί να τους ανέχεται;
Νόμος Ντροπής
Οι αρχές φοβούνται μήπως η νέα γενιά πέσει στις σεξουαλικές καταχρήσεις των καπιταλιστών! Τώρα φοβούνται; Η δημιουργία της ECPAT (Διεθνής Οργανισμός για την καταπολέμηση της παιδικής πορνείας στις Ασιατικές χώρες και όχι μόνο) θα μπορέσει άραγε να καταργήσει τον Ολλανδικό νόμο που επιτρέπει το σεξ στα αγόρια από τα 13 και στα κορίτσια από τα 15 χρόνια τους; Αυτό είναι ένα κίνητρο στους παιδεραστές να οργιάζουν τώρα δια του νόμου.
Λίγο διάλειμμα για σκέψεις
Τα παιδιά, τα αιώνια θύματα, είναι(;) για μας ένα πολύτιμο διαμάντι. Όσο καλύτερα μορφώσουμε το διαμάντι αυτό, τόσο περισσότερο θα λάμπει. Αξίζει να δώσουμε την πρέπουσα στοργή και τιμή σ’ αυτά τα αθώα πλάσματα του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός είπε γι αυτά τα παιδιά «των τοιούτων είναι η βασιλεία των ουρανών» (Μάρκος ι΄ 14). Έκανε όμως και μια αυστηρή προειδοποίηση: «όποιος σκανδαλίσει ένα των μικρών τούτων... συμφέρει εις αυτόν να κρεμάσει μύλου πέτραν επί τον τράχηλον αυτού, και να καταποντισθεί εις το πέλαγος της θάλασσας» (Ματθαίος ιη΄6).
Αυτά τα λόγια μας δίνουν μια εικόνα της τρομερής κρίσης του Θεού γι αυτούς που σκανδαλίζουν τα παιδιά. Αυτό δεν πρέπει όμως να υπνωτίζει το νόμο αλλά να τον κάνει πιο αυστηρό.

Επί τέλους, θα πρέπει να σταματήσει η παιδική πορνεία.
Στο Ιράν με όποιο χέρι κλέψεις, αυτό θα σου κόψουν!
Στον παιδεραστή τι πρέπει να κάνουν;
Απλά, ρώτησα.

Η βία σημαδεύει τα παιδιά

Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται στους ενηλίκους η κακοποίηση στη νεαρή ηλικία;

Η σκηνή εκτυλίσσεται στον 10ο όροφο του Children΄s Hospital της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στη Βοστόνη. Στο γραφείο μου βρίσκεται ένα επτάχρονο αγοράκι, οχυρωμένο πίσω από τον καναπέ, που φωνάζει εκτός εαυτού να μην το πλησιάσω.

Διαβάζοντας το ιστορικό του, διαπιστώνω ότι αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που το παιδάκι βρίσκεται για εξετάσεις στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου: επιθετική συμπεριφορά στο σπίτι και στο σχολείο, υπερβολική συναισθηματική αντίδραση σε μικροπράγματα αλλά και βιαιοπραγίες όπως να δαγκώνει ή να χτυπάει τους συμμαθητές του.

Μόλις δύο ημέρες πριν από αυτή τη συνάντηση βρισκόταν στο γραφείο μου ένα 14χρονο κορίτσι το οποίο έτρωγε και μάτωνε τα νύχια του, είχε καρφωμένα τα μάτια του στο πάτωμα και πεταγόταν πάνω κάθε φορά που ακουγόταν κάποιος θόρυβος από τον διάδρομο μια πόρτα που έκλεινε με δύναμη, τα βήματα ή ο βήχας κάποιου…

Το ιστορικό του κοριτσιού αυτού συμπεριλαμβάνει άγχος, ξεσπάσματα κλάματος, δυσκολία προσοχής και συγκέντρωσης, δυσκολία συναισθηματικής επικοινωνίας με τους γύρω του και χαμηλή σχολική απόδοση.

Ακόμη μια 40χρονη ασθενής μου που υπέφερε από μελαγχολία και αγοραφοβία δηλαδή φοβόταν υπερβολικά να βγει από το σπίτι της και να πάει μόνη της στην αγορά, σε εξωτερικές δουλειές ή σε φιλικά σπίτια μου εκμυστηρεύθηκε ότι όταν ήταν παιδί οι γονείς της την έδερναν και της μιλούσαν πολύ άσχημα, “εμπειρίες που θαρρείς και έχουν βγάλει ρίζες μέσα μου και δεν λένε να ξεριζωθούν από τη σκέψη και τη ζωή μου”, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε.

Τι κοινό έχουν αυτές οι τρεις περιπτώσεις;

Πρόκειται για άτομα τα οποία σε μικρή ηλικία υπέστησαν κακομεταχείριση, τόσο σωματική (οι γονείς τους τα έδερναν) όσο και συναισθηματική (τα έβριζαν και τους μιλούσαν άσχημα).

Συμπεριφορές σαν αυτές που περιέγραψα είναι συχνές στην κλινική πρακτική και συνήθως συνοδεύονται από ιστορικό κακής μεταχείρισης στη βρεφική και παιδική ηλικία.

Μια πολύ πρόσφατη έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει τις κλινικές αυτές παρατηρήσεις με χειροπιαστές αποδείξεις.

Ο δόκτωρ Martin Teicher και οι συνεργάτες του στο νοσοκομείο McLean της Βοστόνης διαπίστωσαν ότι το συναισθηματικό τραύμα στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει παραμόρφωση σε σημαντικά τμήματα του εγκεφάλου με αποτέλεσμα συναισθηματικές διαταραχές όπως μελαγχολία ή άγχος.

Οι διαταραχές αυτές δεν είναι όμως αποκλειστικά ψυχολογικές, αλλά φαίνεται ότι έχουν φυσιολογική βάση, καθώς σχετίζονται με αλλαγές που συμβαίνουν στα νευρωνικά μονοπάτια του εγκεφάλου.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο εγκέφαλος διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τις εμπειρίες μας, οι οποίες, καθώς επαναλαμβάνονται, χαράζουν “μονοπάτια” και συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες. Οι αντίξοες εμπειρίες δημιουργούν εγγραφές στον εγκέφαλο, διαμορφώνοντάς τον με διαφορετικό τρόπο απ΄ ό,τι οι κανονικές εμπειρίες. Έτσι το ερέθισμα που προκαλούν τα άσχημα λόγια και οι βρισιές που προέρχονται από τους γονείς προς το παιδί τους έχουν έναν μόνιμο αντίκτυπο στη διαμόρφωση του εγκεφάλου του παιδιού τους, πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουν τα ωραία λόγια και η τρυφερότητα των γονιών προς το παιδί.

Ο δόκτωρ Martin Teicher δήλωσε ότι ο αντίκτυπος της λεκτικής και συναισθηματικής κακομεταχείρισης είναι μόνιμος και δύσκολα αντιστρέψιμος και δεν πρόκειται για μια εμπειρία την οποία ο άνθρωπος μπορεί εύκολα και ανώδυνα να ξεπεράσει.

Τα συμπεράσματα των ερευνητών

Ο δόκτωρ Martin Teicher και οι συνεργάτες του κατέληξαν σε αυτά τα συμπεράσματα αφού εξέτασαν εκατοντάδες εγκεφάλους από παιδιά που είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο λόγω σεξουαλικής, φυσικής ή συναισθηματικής κακοποίησης.

Οι εικόνες των εγκεφάλων αυτών των παιδιών συγκρίθηκαν στη συνέχεια με τις εικόνες των εγκεφάλων παιδιών που δεν είχαν υποστεί τέτοιου είδους κακομεταχείριση. Η σύγκριση των εγκεφαλικών εικόνων έδειξε ότι τα παραμελημένα ή κακοποιημένα παιδιά σαφώς υστερούσαν σε εγκεφαλική μάζα σε σχέση με τα μη κακοποιημένα παιδιά.

Έτσι βρέθηκε ότι η δεσμίδα των νεύρων που συνδέει τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια και η οποία λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ τους ήταν ως και 40% μικρότερη στα παραμελημένα ή στα κακοποιημένα παιδιά.

Τι σημαίνει όμως από πρακτική άποψη μια τέτοια συρρίκνωση της εγκεφαλικής αυτής δομής;

Ένα υπανάπτυκτο μεσολόβιο, δηλαδή η δεσμίδα των νεύρων που συνδέει τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια, παρακωλύει την ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παραμελημένα και κακοποιημένα παιδιά λειτουργούν κυρίως βάσει του ενός ημισφαιρίου αντί να έχουν την ευελιξία να μετακινούνται από το ένα στο άλλο με γρήγορο ρυθμό, όπως είναι φυσιολογικό και χρήσιμο.

Η έρευνα του καθηγητή Seth Pollak πάνω στην ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου κακοποιημένων και μη παιδιών έδωσε παρόμοια αποτελέσματα σε σχέση με τη συναισθηματική ένταση. Ο κ. Pollak δημιούργησε ένα ανώδυνο πείραμα σαν παιχνίδι, στο οποίο ζητούσε από τα παιδιά να κοιτάξουν μια σειρά προσώπων και να βρουν τα χαρούμενα, φοβισμένα ή θυμωμένα πρόσωπα, πατώντας ένα κουμπί κάθε φορά. Κατά τη διάρκεια του πειράματος τα παιδιά φορούσαν μια κάσκα με ηλεκτρόδια ώστε να μπορεί να μετρηθεί η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Το ζητούμενο ήταν να μετρηθεί μια έντονη αύξηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο, ως αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος. Η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου ήταν ίδια τόσο για τα κακοποιημένα όσο και για τα μη κακοποιημένα παιδιά όταν επρόκειτο για χαρούμενα ή φοβισμένα πρόσωπα. Υπήρξε όμως μια δραματική αύξηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου των κακοποιημένων παιδιών όταν βρέθηκαν αντιμέτωπα με τις εικόνες των θυμωμένων προσώπων.

Οι επιπτώσεις του θυμού

Η ηλεκτρική αντίδραση του εγκεφάλου τους στο ερέθισμα του θυμωμένου προσώπου ήταν πολύ έντονη και μακράς διάρκειας. Ο λόγος γι΄ αυτή την έντονη αλλαγή είναι, σύμφωνα με τον καθηγητή Pollak, ότι ο θυμός των γονιών είναι ένα πολύ έντονο στοιχείο, ότι κάτι πρόκειται να συμβεί στο οικογενειακό περιβάλλον, και η επιβίωση του παιδιού ουσιαστικά εξαρτάται από τη γρήγορη και άμεση ικανότητά του να αναγνωρίσει το σήμα του θυμού και τις επερχόμενες αλλαγές. Αυτή η εγρήγορση προς τον θυμό γίνεται μια αυτόματη συναισθηματική αντίδραση για το άτομο, που ως ενήλικος τείνει να ερμηνεύει ακόμη και ουδέτερα ή ασαφή ερεθίσματα ως απειλητικά, πράγμα το οποίο εμποδίζει τη σύναψη υγιών σχέσεων με άλλους ενηλίκους.

Πώς ερμηνεύονται όμως από φυσιολογική άποψη αυτά τα ευρήματα;

Το κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο έχει μια σειρά εξειδικευμένων λειτουργιών, με το αριστερό ημισφαίριο να ελέγχει τη λογική σκέψη και τη γλώσσα, ενώ το δεξί έχει τον έλεγχο της δημιουργικότητας και της συναισθηματικής σκέψης. Όταν δεν υπάρχει άνετη ροή από το ένα ημισφαίριο στο άλλο παρά εμμονή στις λειτουργίες του ενός, τότε μπορεί να προκύψουν διάφορα προβλήματα. Για παράδειγμα, ενήλικοι που είχαν υποστεί κακομεταχείριση στην παιδική τους ηλικία χρησιμοποιούν το αριστερό τους ημισφαίριο στην καθημερινή τους ζωή όταν δεν έχουν δυσκολίες. Όταν όμως οι τραυματικές σκέψεις ξαναβγούν στην επιφάνεια ή κάποιο γεγονός που συναισθηματικά τους θυμίζει την κακομεταχείριση της παιδικής τους ηλικίας έρθει στο προσκήνιο, τότε τα ίδια αυτά άτομα καταφεύγουν στο δεξί τους ημισφαίριο, με αποτέλεσμα να γίνονται υπερβολικά συναισθηματικά και να άγονται και να φέρονται από πάθη και συγκινήσεις χωρίς να τιθασεύει αυτή την ένταση το χαλινάρι της λογικής.

εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ”

Πηγή: special education