Το Φαινόμενο της Σειράς Γέννησης των Παιδιών / Birth Order Traits

🌼 Με επιφύλαξη μελετάμε τέτοιου είδους θεωρίες, καθόσον συνεχώς δημοσιεύονται άλλες που αντικρούουν προηγούμενες. Κάποια στοιχεία κρίναμε χρήσιμα, εξ ου και η ανάρτηση 🌼 

Η θέση που έχουν τα παιδιά στην οικογένεια καθορίζει και τους ρόλους που θα αναλάβουν στην πορεία της ζωής τους.

Ο Walter Toman το 1976 ανέφερε το εξής: « …πιστεύω ότι δεν υπάρχει πιο σημαντικό μεμονωμένο δεδομένο από το να γνωρίζεις την οικογενειακή σειρά των ανθρώπων στις παρούσες και παρελθούσες γενεές…».

BIRTH ORDER: A PHENOMENON IN SEARCH OF AN EXPLANATION

Birth Order Traits

Ο Walter Toman (1961), στα πλαίσια της συστημικής προσέγγισης και στο πεδίο της οικογενειακής θεραπείας ήταν αυτός που επηρέασε περισσότερο µε τις ιδέες του για το ‘’φαινόμενο της σειράς γέννησης των αδελφών’’. 

Ήταν ένας από τους πρώτους που ανακάλυψε τη σχέση ανάµεσα στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και στη σειρά γέννησης των αδελφών.

Σύµφωνα µε τις απόψεις που διατύπωσε, τα πρωτότοκα παιδιά είναι αυτά που συνήθως αναλαμβάνουν να βοηθήσουν ή και να αναθρέψουν τα αδέρφια τους. Τα παιδιά αυτά έχουν στο αξιακό τους σύστηµα πιο έντονη την έννοια του χρέους, του «σωστού» και του «λάθους», και του «καλού» και του «κακού» (parentification).
..............
... συχνά αισθάνεται πως είναι ξεχωριστό και πως φέρνει σημαντική ευθύνη για τη διατήρηση της οικογενειακής ευτυχίας. Η συμπεριφορά του πρωτότοκου παιδιού διαµορφώνεται ανάλογα µε το ποια ήταν η στάση των πρωτότοκων στις οικογένειες καταγωγής των δύο συζύγων.

.............
Το πρωτότοκο παιδί επίσης διακατέχεται και από μια αίσθηση µοναδικότητας η οποία παύει να ισχύει κάποια στιγµή µε την έλευση του δεύτερου παιδιού. Έχει παρατηρηθεί σε διάφορες έρευνες ότι τα πρωτότοκα παιδιά υιοθετούν συχνότερα το ρόλο του προστάτη και το ρόλο του αρχηγού.
..............
Το δεύτερο παιδί συχνά χρειάζεται να εξασκηθεί περισσότερο από το πρώτο στο να είναι υπεύθυνο και παίρνει οικογενειακές αποφάσεις µε µικρότερη συχνότητα. 

Αισθάνεται συνήθως περισσότερη ανεμελιά, το βαραίνουν λιγότερο οι οικογενειακές ευθύνες και τρέφει λιγότερο σεβασμό για την εξουσία και τις συμβατικότητες.

................
... συνήθως, αποκτά τα χαρακτηριστικά εκείνα που δεν έχει ο πρώτος αδελφός προκειμένου να αποκτήσει τον έπαινο και αντιµετωπίζεται πάντα από τους γονείς του µε µεγαλύτερη επιείκεια και σύνεση καθώς οι γονείς μεγαλώνοντας το πρώτο παιδί έχουν χαλαρώσει αρκετά.

Το μεσαίο παιδί έχει μια ιδιαίτερη θέση στην σειρά των αδελφών κι αυτό γιατί δεν απολαμβάνει την προτίµηση που χαίρει ο πρώτος, αλλά ούτε και την προστασία και τη φροντίδα που τυγχάνει ο µικρότερος. 

Ένα τέτοιο παιδί μπορεί να γλιτώσει από τις πιέσεις που ασκούνται προς τα μεγαλύτερα ή τα μικρότερα παιδιά, αλλά πρέπει να προσπαθήσει ιδιαίτερα για να το προσέξουν.

Αρκετά συχνά το παιδί αυτό έχει ένα μεγάλο κύκλο γνωριμιών και συνήθως δημιουργεί στενές προσωπικές σχέσεις. Πολλές φορές αισθάνεται κατωτερότητα συγκριτικά µε τον μεγάλο αδελφό και για αυτό έχει µάθει διαρκώς να διεκδικεί τα σκήπτρα του πρωτότοκου. Αυτονόητο είναι ότι τα μεσαία παιδιά έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά µε τα δευτερότοκα.

Όσον αφορά το υστερότοκο παιδί, αυτό τείνει να δέχεται βοήθεια και να είναι περισσότερο εξαρτημένο. Έχει σημειωθεί ότι μπορεί να είναι περισσότερο επαναστάτης, αντιτίθεται στην εξουσία και να αμφισβητεί το κατεστηµένο. 

Είναι πολύ κοινωνικό και ανοιχτό σε νέες εμπειρίες και νέες γνωριµίες. 

Λέγεται, ότι το µικρό παιδί μοιάζει µε το μοναχοπαίδι και το δευτερότοκο παιδί μοιάζει µε το υστερότοκο αν οι γονείς του αποφασίσουν να µην κάνουν άλλα παιδιά.

Προσπαθεί να ξεπεράσει µε διάφορα τεχνάσματα τα προηγούμενα αδέλφια του και, προκειμένου να το πετύχει αυτό, γίνεται εξαιρετικά εφευρετικό και επινοητικό. Συνήθως, έχει την τάση να εντρυφεί σε εκείνα τα ενδιαφέροντα και να καταπιάνεται µε δραστηριότητες που κανένας άλλος δεν έχει ασχοληθεί έως τώρα.

Το μοναχοπαίδι: Μοιάζει πάρα πολύ µε το πρωτότοκο στην προσοχή που αντλεί από τους γονείς τους και από τους άλλους. Συνήθως το παιδί αυτό, έχει υψηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης, κινήτρων και ακαδημαϊκών επιδόσεων. 

Είναι ανεξάρτητο και κοινωνικά έχει την τάση να µην εµπλέκεται µε ζέση στις διάφορες σχέσεις. 

Έχει τη τάση να είναι πιο ανεξάρτητο κοινωνικά, να συμπεριφέρεται σαν μεγαλύτερο από την ηλικία του και ίσως λόγω της προστατευτικότητας των γονιών του να είναι πιο αγχώδες.

Εκτός από τα χαρακτηριστικά όμως του κάθε παιδιού με βάση την σειρά της γέννησης του, θεωρείται ότι η σειρά γέννησης των παιδιών παίζει κάποιο ρόλο και στην μετέπειτα επιλογή του συντρόφου.
.............
ολόκληρο το άρθρο εδώ: psychologynow
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Η ζωή μετά τον COVID-19 / The Role of Resilience in the Face of COVID-19

Ο ρόλος της ψυχολογικής ανθεκτικότητας

Καθώς βγαίνουμε (θα βγούμε πού θα πάει;) από την κρίση COVID-19, μπορεί να υπάρξουν ευκαιρίες να βοηθήσουν τη ζωή των ανθρώπων, και ορισμένοι θα μπορούν να βγουν καλύτεροι. 

The Role of Resilience in the Face of COVID-19

Ωστόσο, δεν χρειάζεται απαραίτητα να βιώσουμε κάποιο τραυματικό γεγονός, όπως η πανδημία εξαιτίας του COVID-19, για να μπορούμε να μάθουμε από αυτό. Για πολλούς ανθρώπους, η πανδημία ρίχνει φως στα πράγματα που είναι πιο σημαντικά.
Μπορεί να κάνουμε περισσότερο χρόνο για πράγματα στα οποία βρίσκουμε νόημα, απλοποιώντας τη ζωή μας και αφιερώνοντας χρόνο για να συνδεθούμε με τις σχέσεις μας (Weir, 2020). 

Ένα τέτοιο στρεσογόνο γεγονός μας κάνει όλους να σκεφτούμε: Τι σημαίνει αυτή η επιβράδυνση για τη ζωή μας; Μπορεί να αλλάξουμε θεμελιωδώς με κάποιους τρόπους οι οποίοι μπορούν να μας ωφελήσουν;

Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται χρόνο για να ανακάμψουν από ένα τραυματικό γεγονός, πριν επιστρέψουν στην κανονική λειτουργικότητα τους. 

Ένα μέρος των ανθρώπων βιώνουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία που γίνονται χρόνιες, αλλά η πλειονότητα των ανθρώπων ανακάμπτει από ένα τραυματικό γεγονός αρκετά γρήγορα (Weir, 2020). 

Προς αυτή την κατεύθυνση βοηθά και η θετική ψυχολογία.

Η θετική ψυχολογία με πρωτοπόρο τον Martin Seligman (1998), εστιάζει στη θετική, προσαρμοστική, δημιουργική και συναισθηματική πλευρά της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η θετική ψυχολογία σου παρέχει το λόγο για τον οποίο αξίζει να ζει κανείς.

Τα θετικά συναισθήματα θεωρούνται ΑΝΤΙΔΟΤΟ των επιπτώσεων των αρνητικών συναισθημάτων. Συντελούν στη διεύρυνση του ρεπερτορίου σκέψης – δράσης, ενώ η Fredrickson αναφέρει ότι βοηθούν στο να βρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους ως προς την αντιμετώπιση των δυσκολιών.

Επιπλέον, ενισχύουν τη διεύρυνση της μάθησης, μειώνουν το άγχος και αναπτύσσουν την απόκτηση μεγαλύτερης ψυχικής ανθεκτικότητας.

Ψυχολογική Ανθεκτικότητα

Η ψυχολογική ανθεκτικότητα αναφέρεται σε μια δυναμική διαδικασία η οποία ενέχει τη θετική προσαρμογή στο πλαίσιο σημαντικών αντιξοοτήτων (Luthar, 2000). Τέτοια αντιξοότητα είναι αυτή την οποία βιώσαμε τον τελευταίο καιρό, η ραγδαία εμφάνιση κι εξάπλωση του ιού SARS-CoV-2.

Οι άνθρωποι που βιώνουν θετικά συναισθήματα εμφανίζουν μεγαλύτερη ψυχολογική ανθεκτικότητα και μπορούν να τα αναγνωρίζουν εύκολα στο περιβάλλον τους, ακόμη κι αν οι ίδιοι βιώνουν αρνητικά γεγονότα στη ζωή τους. Γίνονται ανθεκτικοί απέναντι στα αρνητικά γεγονότα της ζωής, και στην περίπτωση που αυτά τους καταβάλλουν ψυχολογικά.

Τα σημαντικότερα οφέλη για τους ανθεκτικούς ανθρώπους είναι η βελτίωση της διάθεσης, καθώς και περισσότερη αυτοπεποίθηση, αίσθηση της προσωπικής δύναμης, και μεγαλύτερη ικανότητα στο να μειώσουν και το άγχος, το φόβο και τα αρνητικά συναισθήματα γενικότερα.

Επιπλέον, άλλες....

............

η συνέχεια εδώ: hpsychologynow

Δρ. Καλλιόπη Μέγαρη 

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Βοηθώντας τους έφηβους να αντιμετωπίζουν το stress

Οι έφηβοι, όπως και οι ενήλικες, βιώνουν το stress στην καθημερινότητα τους και μπορούν να επωφεληθούν σημαντικά, αν διδαχτούν τρόπους για να το αντιμετωπίσουν. Οι περισσότεροι έφηβοι βιώνουν stress, όταν αντιλαμβάνονται ότι βρίσκονται μπροστά σε μια επικίνδυνη, δύσκολη ή οδυνηρή κατάσταση και δεν έχουν βρει τον τρόπο να την αντιμετωπίσουν.

Το stress στους έφηβους μπορεί να προκαλείται από:

•  Τις αυξημένες απαιτήσεις του σχολείου.
•  Τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους.
•  Ενδεχόμενες αποτυχίες ‘η απογοητεύσεις.
•  Από μία χρόνια ‘η σοβαρή αρρώστια στην οικογένεια τους.
•  Τις αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό τους.
•  Από το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου.
•  Τα προβλήματα που έχουν με τους φίλους τους.
•  Το να ζουν σ’ ένα μη ασφαλές περιβάλλον ‘η σε μια επικίνδυνη γειτονιά.
•  Από τα οικονομικά προβλήματα της οικογένειας τους.
•  Το χωρισμό ‘η το διαζύγιο των γονέων.
•  Από αλλαγές στο περιβάλλον και την καθημερινότητα ( π.χ. μια μετακόμιση ‘η από την αλλαγή σχολείου.)
•  Από το να έχουν παράλληλες δραστηριότητες ‘η μεγάλες απαιτήσεις και προσδοκίες από τον εαυτό τους.

Μερικοί έφηβοι κατακλύζονται από το stress. Όταν συμβεί αυτό, το stress  μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, απομόνωση, επιθετικότητα, σωματικά συμπτώματα, ελλιπείς δεξιότητες χειρισμού της κατάστασης και χρήση αλκοόλ  ‘η άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών.
Όταν αντιλαμβανόμαστε ότι η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε είναι δύσκολη ‘η οδυνηρή, τότε συμβαίνουν στο μυαλό και στο σώμα μας κάποιες αλλαγές, προκειμένου να προετοιμαστούμε να αντιμετωπίσουμε το κίνδυνο. Η αντίδραση αυτή του νευρικού συστήματος σε καταστάσεις υψηλού στρες συνήθως ονομάζεται ” αντίδραση μάχης, φυγής ‘η καθήλωσης- παγώματος”:
Χαρακτηρίζεται από αύξηση του ρυθμού της καρδιακής και αναπνευστικής λειτουργίας, αύξηση της αιμάτώσης των μυών των άνω και κάτω άκρων, κρύα δρώμενα χέρια και πόδια, “σφίξιμο” στο στομάχι και αίσθημα φόβου.
Ο ίδιος μηχανισμός ο οποίος οδηγεί στην απάντηση στο stress μπορεί να σταματήσει τη λειτουργία του. Έτσι, μόλις αποφασίσουμε ότι η κατάσταση δεν είναι πλέον επικίνδυνη, επισυμβαίνουν διάφορες αλλαγές στο μυαλό και στο σώμα, που βοηθούν να ηρεμήσουμε και να ησυχάσουμε.
Αυτή η απάντηση είναι χαλάρωση και χαρακτηρίζεται από τη μείωση του καρδιακού ρυθμού και της συχνότητας της αναπνευστικής λειτουργίας και ένα γενικότερο αίσθημα ευεξίας.
Οι έφηβοι που αναπτύσσουν μια απάντηση για χαλάρωση και άλλες ικανότητες χειρισμού του stress, αισθάνονται λιγότερο αβοήθητοι και έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις στρεσσογόνες καταστάσεις.
Οι έφηβοι μπορούν να μειώσουν το stress με τις ακόλουθες τεχνικές:

• Να φτιάξουν μια παρέα από καλούς φίλους που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε δύσκολες καταστάσεις και να συμπαρασταθούν θετικά και αποτελεσματικά.
• Να ασκούνται και να τρώνε κανονικά.
• Να μάθουν να αντλούν ικανοποίηση από μικρότερες ‘η μεγαλύτερες καθημερινές επιτυχίες χωρίς    να θέτουν μοναδικό στόχο για τον εαυτό τους και τους άλλους την τελειότητα.
• Να αποφεύγουν την υπερβολική ποσότητα καφεΐνης, διότι μπορεί να προκαλέσει αύξηση του άγχους και της διέγερσης
• Να αποφεύγουν το κάπνισμα, τη χρήση αλκοόλ και παρανόμων ψυχοδραστικών ουσιών. 
• Να διδαχθούν ασκήσεις χαλάρωσης π.χ. κοιλιακή αναπνοή και τεχνικές χαλάρωσης από μυϊκή ένταση.
•  Να αναπτύξουν την ικανότητα, να υποστηρίζουν τα δικαιώματα τους και να τα διεκδικούν, π.χ. να εκδηλώνουν με ευγενικό τρόπο τα συναισθήματα τους και όχι με ανοιχτή έκφραση επιθετικότητας ‘η με παθητικότητα.
•  Να κάνουν ένα διάλειμμα από τις στρεσσογόνες καταστάσεις. Διάφορες δραστηριότητες      μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του stress, όπως είναι η μουσική, η συζήτηση με φίλους, η  ζωγραφική, το γράψιμο, η ενασχόληση με ένα αγαπημένο ζωάκι.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τους έφηβους με τους εξής τρόπους:

•  Να ελέγχουν εάν το stress επηρεάζει την υγεία του έφηβου, τη συμπεριφορά, τις σκέψεις και τα συναισθήματα του.
• Να ακούν με προσοχή τους έφηβους και να είναι σε ετοιμότητα μήπως το stress τους κατακλύσει.
• Να ενθαρρύνουν και να υποστηρίξουν τη συμμετοχή των εφήβων σε αθλητικές και άλλες δραστηριότητες.
• Να μάθουν και να χρησιμοποιούν και οι ίδιοι τεχνικές αντιμετώπισης του stress. Έτσι, μπορούν να λειτουργήσουν ως θετικά πρότυπα για τους έφηβους.

Η χρήση αυτών των μεθόδων ‘η και άλλων τεχνικών, μπορεί να βοηθήσει τους έφηβους να αντιμετωπίσουν το stress. Εάν όμως ένας έφηβος φαίνεται να έχει κατακλυσθεί από stress – είτε συζητά γι’ αυτό, είτε το δείχνει με τη συμπεριφορά του, τότε είναι χρήσιμη και βοηθητική μια αξιολόγηση από ειδικό επαγγελματία ψυχικής υγείας, καθώς και η συμβουλευτική του παρέμβαση.

(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Μάρτιος 2015)
Αγγελική Μπουμπούλη, Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτης της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας
schooltime.gr