ΠΟΣΟ, ΑΡΑΓΕ, ΚΟΣΤΙΖΕΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙΚΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ;;;

Μπροστά σε κεντρικό περίπτερο προαστίου της Αθήνας....


Πίσω η πλατεία με δέντρα και παγκάκια...πελάτες περιμένουν, τρεις πριν από μένα, για να ψωνίσουν, ένας πατέρας με την κορούλα του, γύρω στα πέντε, ξανθοί και ψηλόλιγνοι και οι δυο, ξανθοί και γαλανομάτηδες. Μετανάστες, σκέφτηκα, από κάποια γειτονική μας χώρα. Ο πατέρας ήδη είχε πάρει απ΄το ψυγείο δυο μπύρες και ρούφαγε τη μια ψάχνοντας συνάμα και την τσέπη του για να βγάλει λεφτά να πληρώσει. Το κοριτσάκι του αμίλητο είχε καρφώσει τα ματάκια του πάνω στις σοκοφρέτες που ήταν αραδιασμένες στα δεξιά. Δίπλα στο κοριτσάκι, αριστερά του και μπροστά μου, μια δεκάχρονη μικρή, με απορία πρώτα έρριξε μια ματιά γρήγορη στον πατέρα και τις μπύρες του και με το βλέμμα της ακολούθησε τη ματιά της κορούλας του που ήταν καρφωμένη στις σοκοφρέτες. Όλα από δω και πέρα έγιναν σε δευτερόλεπτα. Η δεκάχρονη μικρή, τόσο την έκανα, σήκωσε τους ώμους της δυο φορές, έρριξε πίσω το κεφαλάκι της, και απλώνοντας το χέρι πήρε δυο σοκοφρέτες, άφησε δυο ευρώ, γύρισε αμίλητη, έδωσε στη μικρούλα τις σοκολάτες και κατακόκκινη έφυγε τρέχοντας. Δεν έχω ξαναδεί, ειλικρινά, ομορφότερο χαμόγελο, από εκείνο που ζωγραφίστηκε στο προσωπάκι της μικρούλας.... Δεν έχω ξαναδεί ομορφότερο κοκκίνισμα σε μάγουλα, από εκείνο που απλώθηκε στο προσωπάκι της δεκάχρονης... Πόσο κάνει μια σοκοφρέτα; ρώτησα τον περιπτερά. Σαράντα λεπτά μου απάντησε. Σαράντα λεπτά λοιπόν... σαράντα λεπτά μόνο... Τόσο, τόσο κοστολογείται ένα πανέμορφο παιδικό χαμόγελο και το κοκκίνισμα από την αγαλλίαση της προσφοράς. Και το ένα χαμόγελο, εκεί στο παγκάκι πίσω από το περίπτερο, καταναλώθηκε αμέσως, το άλλο μπήκε στην τσέπη του μπουφάν για αργότερα.... 

To hamomilaki

«Βόμβα» για τον οργανισμό αποτελεί το «γρήγορο φαγητό»

Στενά συνδεδεμένη με τη παχυσαρκία, που έχει αυξηθεί κατακόρυφα σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, εμφανίζεται σύμφωνα με τους ειδικούς, η αύξηση της κατανάλωσης «βρώμικου φαγητού», ενώ παράλληλα οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες ευθύνονται για τη συχνότερη εμφάνιση σοβαρών νοσημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, ή ο καρκίνος.

Ειδικότερα, η κοιλιακή παχυσαρκία την οποία προκαλεί σε μεγάλο βαθμό το λιπαρό φαγητό, θεωρείται ένοχη για την εμφάνιση του διαβήτη και της στεφανιαίας νόσου, ασθένειες που παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια.

Το τρικ με το αλάτι
Το λεγόμενο «junk food», ταυτισμένο σε πολλές περιπτώσεις με το «fast food», κερδίζει διαρκώς έδαφος και στη χώρα μας, ειδικότερα στις προτιμήσεις των παιδιών και των νέων. Βασικός σύμμαχος της βιομηχανίας του γρήγορου και πρόχειρου φαγητού στην κατάκτηση του καταναλωτικού κοινού είναι το αλάτι και το λίπος, όπως επισημαίνει ο κ. Τάσος Παπαλαζάρου, κλινικός διαιτολόγος - διατροφολόγος.

«Το αλάτι και το λίπος αυξάνουν τη νοστιμιά στις τροφές και γι' αυτό τα χάμπουργκερ είναι ιδιαίτερα ελκυστικά για τα παιδιά. Το αλάτι λειτουργεί σαν σεντόνι που σκεπάζει τα πάντα στη γεύση και την οσμή γι' αυτό και χρησιμοποιείται κατά κόρον από τα καταστήματα που πουλάνε τέτοιο φαγητό. Είναι το σημαντικότερο τρικ τους.

Μια καλής και μια κακής ποιότητας μπριζόλα καταλήγουν να έχουν την ίδια γεύση αν έχουν πολύ αλάτι», εξηγεί ο κ. Παπαλαζάρου και υπογραμμίζει τους κινδύνους που κρύβονται πίσω από ένα χάμπουργκερ ή ένα σουβλάκι για τον οργανισμό μας: «Το αλάτι φαίνεται να σχετίζεται με την υπέρταση, ενώ πολυάριθμες μελέτες το ενοχοποιούν για την πρόκληση καρκίνου του στομάχου. Επίσης τα κορεσμένα και τα trans λιπαρά που έχουν αυτές οι τροφές συμβάλλουν στην πρόκληση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για πολυθερμιδικά γεύματα που φέρουν μεγάλη ευθύνη για τη παχυσαρκία στις μέρες μας».

Οπως μας πληροφορεί ο ίδιος, ο πολλαπλασιασμός των «ταχυφαγείων» διεθνώς ξεκίνησε από τη δεκαετία του 70 ενώ η εποχή αυτή συμπίπτει με την τεράστια αύξηση της παχυσαρκίας παγκοσμίως: «Εχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα στις δύο τάσεις.

Χαρακτηριστικό της τεράστιας αύξησης κατανάλωσης βρώμικου φαγητού είναι ότι το 1970 οι Αμερικάνοι ξόδεψαν 6 δισ. δολάρια σε φαστ φουντ ενώ το 2001 ξόδεψαν 110 δισ. Μέσα σε αυτά τα χρόνια άλλαξε επίσης και το μέγεθος της μερίδας των κλασικών χάμπουργκερ και επομένως η περιεκτικότητά τους σε θερμίδες. Ετσι, ενώ το πρώτο χάμπουργκερ το 1957 είχε 210 θερμίδες, σήμερα τα δημοφιλή μεγάλα χάμπουργκερ έχουν περίπου 610 θερμίδες. Ταυτόχρονα, τα τελευταία 15 χρόνια παρουσιάζεται αύξηση κατά 65% του ποσοστού παχύσαρκων στον δυτικό κόσμο».

Πάντως, σύμφωνα με τον κ. Παπαλαζάρου, μολονότι συνηθίζουμε να θεωρούμε πιο ανθυγιεινό φαγητό το ξενόφερτο χάμπουργκερ ή την πίτσα, στην πραγματικότητα το... δικό μας σουβλάκι δεν είναι πιο αθώο διατροφικά: «Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε αυτά τα είδη φαγητού. Όλα έχουν ως βάση τους το κρέας που δεν είναι καλής ποιότητας, έχουν πολλά συντηρητικά και πολύ αλάτι», λέει, ενώ απαντώντας στην ερώτηση τι θα ήταν προτιμότερο να επιλέγουμε όταν αναγκαζόμαστε να τρώμε σε φαστ φουντ σημειώνει: «Αν ήμουν υποχρεωμένος να επιλέξω κάτι, αυτό θα ήταν ένα σουβλάκι με κοτόπουλο που έχει λιγότερα λιπαρά από τα άλλα κρέατα ή ακόμα και μια πίτσα χωρίς αλλαντικά. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ακόμα και τα πιο αθώα φαγητά, όπως οι σαλάτες είναι πιο παχυντικά στα φαστ φουντ γιατί έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σάλτσες ώστε να αποκτούν νοστιμιά. Η δημοφιλής «σαλάτα του Κάισαρα» (Caesars) στο φαστ φουντ έχει περίπου 650 θερμίδες, ενώ αν τη φτιάχναμε στο σπίτι μας θα μπορούσε να έχει λιγότερες από 500».

Ο ίδιος τονίζει ότι ακόμα κι αν οι πατάτες που τηγανίζουμε στο σπίτι έχουν την ίδια θερμιδική αξία με μια μερίδα που θα αγοράσουμε από φαστ φουντ, οι σπιτικές είναι σε κάθε περίπτωση προτιμότερες καθώς δεν έχουν άλλα επιβλαβή συστατικά και έχουν καλύτερης ποιότητας θερμίδες.

«Το πιο ανησυχητικό από όλα είναι η έντονη στροφή των παιδιών προς τα φαστ φουντ. Είναι κρίσιμος ο ρόλος των γονιών που θα πρέπει να στρέψουν τα παιδιά στη σπιτική κουζίνα. Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν στα παιδιά ότι είναι καλύτερο να φάνε ένα χάμπουργκερ στο σπίτι με ένα μαγειρεμένο μπιφτέκι ή μια πίτσα που θα φτιάξει η μαμά και να περιορίσουν τις εξόδους σε φαστ φουντ σε μια φορά την εβδομάδα. Δυστυχώς δεν είναι εύκολο να αποκλείσεις εντελώς τα παιδιά από το συγκεκριμένο είδος τροφής, καθώς έχει πλέον ενταχθεί στη ζωή και την καθημερινότητα μας», τονίζει ο κ. Παπαλαζάρου.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΛΑΣΤΙΚΟΥ ΦΑΓΗΤΟΥ
Χάμπουργκερ ηλικίας 19 ετών, αναλλοίωτα σε οσμή και εμφάνιση

Μολονότι τα καταστήματα φαστ φουντ, που έχουν κατακλύσει ολόκληρο το δυτικό κόσμο, ξεκίνησαν ως αμερικανική ιδέα, σοβαρές αμφισβητήσεις του συγκεκριμένου τρόπου διατροφής εκδηλώνονται πλέον από πολίτες των ΗΠΑ.

Ο Αμερικανός Λεν Φόλεϊ έχει δημιουργήσει στο Διαδίκτυο ιστοσελίδα, όπου παρουσιάζει μια πρωτότυπη μουσειακή συλλογή. Η ιδέα να φτιάξει το «Μουσείο του Χάμπουργκερ» προέκυψε όταν πληροφορήθηκε μια ενδιαφέρουσα ιστορία:

Την Πρωτοχρονιά του 1989, ένας συμπατριώτης του, ο Ματ Μάλμγκρεν, αγόρασε δύο χάμπουργκερ από γνωστή πολυεθνική αλυσίδα φαστ φουντ. Εφαγε το ένα και έβαλε το άλλο στην τσέπη του μπουφάν του, προφανώς έχοντας την πρόθεση να το φάει κάποια στιγμή αργότερα. Φαίνεται ότι το ένα χάμπουργκερ αποδείχτηκε αρκετό ώστε να χορτάσει και να ξεχάσει το δεύτερο στην τσέπη του μπουφάν, το οποίο και δεν φόρεσε ξανά για ένα χρόνο. Οταν αναζήτησε το μπουφάν του διαπίστωσε ότι μέσα στην τσέπη τον... περίμενε ακόμα ένα χάμπουργκερ φαινομενικά φρέσκο ένα χρόνο μετά.

Τότε αποφάσισε πρώτος να κάνει μια συλλογή από χάμπουργκερ, ώστε να επιβεβαιώσει ότι δεν επρόκειτο για τυχαίο γεγονός. Πράγματι, η συλλογή του έχει σήμερα να παρουσιάσει μια ποικιλία από «βιονικά χάμπουργκερ» ηλικίας έως και 19 ετών που παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτα σε οσμή και εμφάνιση.

Ο Λεν Φόλεϊ με τη σειρά του, παρακινημένος από τη συγκεκριμένη ιστορία προχώρησε σε μια χημική ανάλυση που ανέδειξε μια μακρά λίστα από ουσίες που συνθέτουν ένα χάμπουργκερ, νομιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό το χαρακτηρισμό του ως «πλαστικό φαγητό».  

Σύμφωνα με τον κ. Φόλεϊ, δεν πρόκειται για μια σατανική σκευωρία των πολυεθνικών εταιρειών γρήγορου φαγητού αλλά για μια αποτελεσματική πρακτική που υιοθετούν προκειμένου να παρέχουν ένα ομοειδές σε γεύση και οσμή προϊόν στα χιλιάδες καταστήματα που διατηρούν σε όλο τον κόσμο.

Ο ίδιος μέσα από την ιστοσελίδα του δίνει οδηγίες σε όποιον επιθυμεί να φτιάξει το δικό του μουσείο από «αθάνατο φαγητό» για να πεισθεί ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα προπαγανδιστικό τέχνασμα. Σημειώνει μάλιστα ότι οι ενδιαφερόμενοι θα διαπιστώσουν ότι λίγες μέρες μετά την παρασκευή του φαγητού αυτού ακόμα και τα ζώα και τα έντομα θα αδιαφορούν για την ύπαρξή του... Στόχος του είναι, όπως λέει, να προκαλέσει προβληματισμό στη νεολαία που καταναλώνει το συγκεκριμένο είδος φαγητού σε μεγάλη ποσότητα, με μεγάλη συχνότητα.

Οποιος θέλει να παρακολουθήσει διεξοδικά τα διατροφικά διδάγματα του κ. Φόλεϊ, μπορεί να επισκεφθεί το «Μουσείου του Χάμπουργκερ» μέσω της ιστοσελίδας του 

(http://www.bionicburger.com ).

ΑΡΓΥΡΩ ΛΥΤΡΑ

Οι ιδιαιτερότητες της παιδικής ψυχής και τα καλοπροαίρετα λάθη των γονιών

Piaget: Τι κάνει τον αέρα να φυσά?
Julia (5 ετών): Τα δέντρα.
Piaget: Πως το ξέρεις?
Julia: Τα είδα να κουνάνε τα κλαδιά τους.
Piaget: Και πως γίνεται ο αέρας?
Julia: Να έτσι (κουνώντας το χέρι της μπροστά στο πρόσωπο του Piajet). Μόνο που τα κλαδιά είναι μεγαλύτερα. Και υπάρχουν πολλά δέντρα.
Piaget: Και τι κάνει τον αέρα να φυσά στη θάλασσα;
Julia: Από τη στεριά έρχεται εκεί ο αέρας. … Όχι από τα κύματα.

Ο ψυχικός κόσμος του μικρού παιδιού.

Tο μικρό παιδί ζει σε ένα δικό του παιδικό κόσμο. Σκέπτεται, αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει όλα όσα συμβαίνουν με διαφορετικό τρόπο από ότι οι μεγάλοι. Δίνει ένα ιδιότυπο-παιδικό νόημα στην πραγματικότητα που το περιβάλλει.
Για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε δημιουργικά με το παιδί οφείλουμε να καταλάβουμε όσο μας είναι δυνατόν τον τρόπο που σκέπτεται και αισθάνεται τον κόσμο. Να δούμε με τα δικά του μάτια και να ακούσουμε με τα δικά του αυτιά.
Στην προσπάθειά μας αυτή μπορούν να μας βοηθήσουν σημαντικά κάποιες επιστημονικές μελέτες που προσεγγίζουν τα εξελικτικά στάδια της νοητικής και ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού.

- Ο Jean Piajet μελέτησε πειραματικά και περιέγραψε αναλυτικά τα στα στάδια της νοητικής ανάπτυξης του παιδιού. Τα συγγράμματά του μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον τρόπο που σκέπτεται το παιδί ανάλογα με την ηλικία του.

Νεογέννητο:
Τους πρώτες μήνες της ζωής του το βρέφος μαθαίνει ότι:
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στον εαυτό του και τον κόσμο.
Τα αντικείμενα είναι ξεχωριστά από το χώρο στον οποίο βρίσκονται.
Τα αντικείμενα υπάρχουν ακόμα και όταν δεν τα βλέπει ή δεν τα αγγίζει. Τα αντικείμενα μένουν ίδια ακόμη και όταν αλλάζουν τόπο ή κατεύθυνση.

4-12 μηνών:
Καταλαβαίνει τις σχέσεις αιτίας αποτελέσματος. Αν χτυπήσω το τούμπανο θα ακούσω μπουμ.

Μετά τον πρώτο χρόνο:
Επεκτείνει την εμπειρία του και πειραματίζεται χτυπώντας όλα τα αντικείμενα επίτηδες για να ακούσει το θόρυβο που θα κάνουν.

Μετά από τον δεύτερο χρόνο:
Σκέπτεται με σύμβολα. Το πιρούνι γίνεται αεροπλάνο ή αυτοκίνητο. Αρχίζει να καταλαβαίνει την έννοια του χρόνου. Τι σημαίνει παρελθόν και μέλλον. Καταλαβαίνει τι σημαίνει η μαμά θα γυρίσει σε λίγο.

Μέχρι τα επτά περίπου χρόνια το παιδί είναι τελείως εγωκεντρικό. Τα βλέπει όλα από τη δική του σκοπιά δεν μπορεί να πάρει υπόψη του κάτι διαφορετικό από αυτό που το ίδιο μπορεί να βλέπει ή να αισθάνεται. Για παράδειγμα το παιδί κοιτώντας ένα κάντρο που εσύ δεν μπορείς να δεις από τη θέση που βρίσκεσαι μπορεί να σε ρωτήσει αν σου αρέσει πιστεύοντας ότι και εσύ βλέπεις αυτό που εκείνο βλέπει.
Ακόμη εστιάζει σε ένα πράγμα κάθε φορά και δεν μπορεί να παίρνει υπόψη του ταυτόχρονα δύο όψεις ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης. Για παράδειγμα το παιδί μπορεί να πει δεν ζω στην Κρήτη αλλά στα Χανιά ή αν του δείξεις ένα ρόφημα σοκολάτα σε ψηλό ποτήρι και ένα ρόφημα σε χαμηλό ποτήρι αλλά πλατύ με μεγαλύτερη χωρητικότητα το παιδί θα προτιμήσει το ψηλό ποτήρι.

- Ο ψυχαναλυτής Eric Erikson περιγράφει τα στάδια της ψυχολογικής ανάπτυξης του ανθρώπου και συσχετίζει αυτό που πρέπει να πετύχει το παιδί σε κάθε συγκεκριμένο στάδιο της ανάπτυξής του με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της μετέπειτα προσωπικότητας του.

- Σύμφωνα με τον Erikson στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής του το παιδί που δέχεται τη φροντίδα και την αγάπη των γονιών του αναπτύσσει αισθήματα εμπιστοσύνης, ασφάλειας και αισιοδοξίας που θα το συνοδεύουν σε ολόκληρη τη ζωή του. Αν δεν πάρει αρκετή αγάπη, προσοχή και ερεθίσματα το παιδί δεν θα εμπιστεύεται τον εαυτό του και τους άλλους και αντί να ενεργεί δυναμικά θα αποσύρεται νοιώθοντας αβεβαιότητα.

- Από δύο μέχρι τριάμισι χρονών το παιδί μαθαίνει να κάνει κάποια πράγματα από μόνο του χωρίς να πρέπει να εξαρτάται πάντοτε από τους άλλους. Αναπτύσσει ένα είδος πεισματάρικης ανεξαρτησίας. Επιμένει να γίνει το δικό του, εκδηλώνει νευρικά ξεσπάσματα και αρνητισμό. Από αυτό το στάδιο της ανάπτυξής του θα εξαρτηθεί το αν θα μπορέσει να γίνει αυτόνομο αναπτύσσοντας την αυτοεκτίμησή του ή αν μεγαλώνοντας θα αισθάνεται ανασφάλεια και ντροπή. Αν οι γονείς δεν επιτρέψουν στο παιδί να ενεργεί ελεύθερα ώστε να μαθαίνει μέσα από τις αποτυχίες του τότε το παιδί θα αμφιβάλλει για τις ικανότητές του και ως ενήλικας είναι πολύ πιθανόν να θέλει πάντα να στηρίζεται σε κάποιον άλλο και να αναζητά σχέσεις εξάρτησης.

-Από τα 3,5 μέχρι την πρώτη τάξη του δημοτικού το παιδί αναπτύσσει τη φαντασία του, μαθαίνει να συνεργάζεται με τους γύρω του, να παίρνει πρωτοβουλίες, να καθοδηγεί αλλά και να καθοδηγείται από τους άλλους. Αν όμως κυριαρχεί μέσα του η ενοχή περιθωριοποιείται, εξαρτάται υπερβολικά από τους ενήλικες, αισθάνεται φόβο και δεν αναπτύσσει επαρκώς την ικανότητά του για παιχνίδι και τη φαντασία του. Όταν ένα παιδί προσχολικής ηλικίας ακούει από το περιβάλλον του ή αισθάνεται ότι αυτό που κάνει είναι κακό αναπτύσσει μέσα του ενοχικά συναισθήματα που θα το συνοδεύουν στη μετέπειτα ζωή του.

Σημειώσεις από ομιλία στον παιδικό σταθμό Ζαβολάκια
Χανιά, Ιούνιος 2003