Wednesday 13 March 2019

Γιατί η Φινλανδία έχει το καλύτερο
εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο;

Για χρόνια, η Φινλανδία αποτελεί πρότυπο επιτυχημένου εκπαιδευτικού συστήματος, με τους μαθητές της να διαπρέπουν στους διεθνείς διαγωνισμούς.  
Μάλιστα, ξεχωρίζει ως μια από τις χώρες που παραδοσιακά φιγουράρουν στις κορυφαίες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης του ΟΟΣΑ με τους καλύτερους 15χρονους μαθητές της υφηλίου. 
Γι’ αυτό και  πολιτικοί και εκπαιδευτικοί εμπειρογνώμονες από όλο τον κόσμο διενεργούν συνέχεια έρευνες  στη σκανδιναβική χώρα με την ελπίδα  να εντοπίσουν το μυστικό της επιτυχίας της.

Παρά την επιτυχία της, η Φινλανδία δε δείχνει να έχει εφησυχάσει και ψάχνει συνεχώς νέα μοντέλα εκπαίδευσης, προκειμένου να υπάρχει μια συνεχής εξέλιξη και πρόοδος. 
Οι εκπαιδευτικοί είναι πρόθυμοι να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να πετύχουν τους στόχους τους και είναι ανοιχτοί πάντα σε νέα ριζοσπαστικά προγράμματα.
Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την επιτυχία παίζει και το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι εκπαιδευτικοί είναι απόφοιτοι του καλύτερου 10% των τάξεων τους. 
Στην Φινλανδία με άλλα λόγια οι καλύτεροι μαθητές δεν γίνονται μόνο γιατροί ή νομικοί αλλά και δάσκαλοι και απολαμβάνουν μεγαλύτερου σεβασμού και εκτίμησης από ό,τι οι γιατροί ή οι επιχειρηματίες. 
Επίσης περίπου το 70% των καθηγητών που εργάζονται στα γυμνάσια και τα λύκεια του Ελσίνκι έχουν ήδη λάβει σχετική εκπαίδευση για να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του ανανεωμένου προγράμματος, ενώ υπάρχουν και οικονομικά οφέλη (υπό μορφή μπόνους ή αυξήσεων στον μισθό) για όσους εκπαιδευτικούς δείχνουν μεγαλύτερη προθυμία να υιοθετήσουν τη νέα προσέγγιση. Παράλληλα τα σχολεία είναι αρκετά μικρά ώστε οι δάσκαλοι να γνωρίζουν κάθε μαθητή. Εάν αποτύχει μια μέθοδος, οι εκπαιδευτικοί συμβουλεύονται τους συναδέλφους να δοκιμάσουν κάτι άλλο.
Ο μετασχηματισμός του εκπαιδευτικού συστήματος των Φινλανδών άρχισε πριν από περίπου 40 χρόνια ως το βασικό σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης της χώρας. 
Οι εκπαιδευτικοί δεν γνώριζαν ότι το μοντέλο αυτό ήταν τόσο πετυχημένο μέχρι το 2000, όταν παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα από το Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Φοιτητών (PISA), που έδειξαν ότι νέοι από την Φινλανδία  ήταν οι καλύτεροι στην ανάγνωση στον κόσμο. 
Τρία χρόνια αργότερα τα αποτελέσματα τους έφεραν στην κορυφή και στα μαθηματικά. Μέχρι το 2009, η Φινλανδία είχε κατακτήσει και άλλες πρωτιές στην στη γλώσσα και τις επιστήμες.

Τι συμβαίνει στο εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας;
Το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας είναι ομολογουμένως αρκετά διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο στον κόσμο. Δεν υπάρχουν διαγωνίσματα και εξετάσεις, εκτός από μία εξέταση στην τελευταία τάξη του λυκείου.
Δεν υπάρχουν βαθμολογίες, συγκρίσεις ή ανταγωνισμός μεταξύ μαθητών και των σχολείων. Ειδικότερα, το βαθμολογικό σύστημα στη Φινλανδία έχει 10 βαθμούς. Ωστόσο, δεν υπάρχουν βαθμοί στα σχολεία μέχρι την τρίτη δημοτικού. 
Από την τρίτη δημοτικού μέχρι την πρώτη γυμνασίου, οι βαθμοί είναι προφορικοί και ξεκινούν από το «μπορείς και καλύτερα» μέχρι το «τέλεια». Μόνο οι μαθητές γνωρίζουν τους βαθμούς τους. Οι βαθμοί χρησιμοποιούνται για να παρακινήσουν τα παιδιά να μαθαίνουν καλύτερα.
Σημειώνεται, ότι τα σχολεία της Φινλανδίας, χρηματοδοτούνται από το δημόσιο και η εκπαίδευση είναι δωρεάν για όλους. 
Οι άνθρωποι των κρατικών υπηρεσιών που “τρέχουν” τα προγράμματα και ασχολούνται με τις χρηματοδοτήσεις, δεν είναι πολιτικοί, αλλά εκπαιδευτικοί και κάθε σχολείο έχει κοινούς στόχους. 
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα παιδιά να έχουν την ίδια ποιοτική εκπαίδευση ανεξάρτητα από το αν ζουν σε ένα μικρό χωριό ή σε μία μεγαλούπολη.  Στη Φινλανδία όλοι πηγαίνουν στο κοντινότερο σχολείο, γιατί είναι εξίσου καλά και δεν υπάρχουν «σχολεία ελίτ». Όπου και αν ζει ένα παιδί, έχει πρόσβαση σε ένα καλό σχολείο, με έμπειρους καθηγητές.
Επίσης, οι διαφορές μεταξύ των ασθενέστερων και των πιο δυνατών μαθητών είναι οι μικρότερες στον κόσμο, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Για όλες τις κυβερνήσεις, τόσο τις αριστερές, όσο και τις δεξιές, η ισότητα είναι η πιο σημαντική λέξη στη φινλανδική εκπαίδευση.
Βασικός στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος είναι να προετοιμάσει τα παιδιά για τη ζωή.  Οι Φινλανδοί επένδυσαν στην εκπαίδευση, όχι μόνο σε υλικά και σε χρήμα, αλλά σε φιλοσοφία και στάση ζωής. Πιστεύουν ότι η εκπαίδευση είναι ότι πολυτιμότερο εφόδιο έχουν να δώσουν στη νέα γενιά, θέλουν οι καλύτεροι να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους, όλα τα παιδιά, ανεξαιρέτως ικανοτήτων ή έλλειψης αυτών,  να τελειώσουν την βασική τους εκπαίδευσή στο σχολείο χωρίς να υπάρχει εκπαίδευση διαφορετικών ταχυτήτων.
«Κάποιος πρέπει να είναι προετοιμασμένος είτε για τη ζωή, είτε για εξετάσεις. Διαλέγουμε το πρώτο», δήλωσε ο Pasi Sahlberg, πρώην δάσκαλος μαθηματικών που τώρα είναι στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Φινλανδίας Γι’ αυτό ακριβώς δεν υπάρχουν καθόλου εξετάσεις στο φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Στην τάξη, τα παιδιά μπορούν να κάνουν πλάκα, να χαχανίζουν ή να ονειροπολούν. Το σύνθημα των δασκάλων τους είναι «Ας αφήσουμε τα παιδιά να είναι παιδιά». Και πεποίθησή τους, ότι ο καλύτερος τρόπος να μαθαίνουν τα παιδιά είναι μέσα από το παιχνίδι. Ενώ σε πολλές χώρες τα σχολεία μειώνουν τα διαλείμματα, τα παιδιά στη Φινλανδία κάνουν υποχρεωτικά ένα 15λεπτο διάλειμμα σε εξωτερικό χώρο κάθε ώρα.
Το περιβάλλον στην τάξη είναι ζεστό, ασφαλές, υποστηρικτικό προς τον μαθητή και γεμάτο σεβασμό. Κανείς δεν τους ζητά να στοιχίζονται πριν μπουν στην τάξη ή να κάθονται με όρθια την πλάτη. Αν ο καιρός είναι καλός, το μάθημα μπορεί να γίνει και σε εξωτερικό χώρο ή σε ειδικά παγκάκια που είναι τοποθετημένα σε αμφιθεατρικό σχήμα.
Παράλληλα, οι καθηγητές στη Φινλανδία δαπανούν λιγότερες ώρες στο σχολείο κάθε μέρα και ξοδεύουν λιγότερο χρόνο στις τάξεις. Με αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιούν τον επιπλέον χρόνο για να δημιουργήσουν προγράμματα σπουδών και να αξιολογήσουν τους μαθητές τους.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα παιδιά περνούν πολύ περισσότερο χρόνο παίζοντας έξω, ακόμα και τον χειμώνα.  
Ο καθαρός αέρας, η φύση και η τακτική σωματική δραστηριότητα θεωρούνται συστατικά στοιχεία της μάθησης. Σύμφωνα με ένα φινλανδικό ρητό, «Δεν υπάρχει κακός καιρός. Μόνο ακατάλληλα ρούχα».
Η εργασία για το σπίτι είναι ελάχιστη, ενώ η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινάει από την ηλικία των επτά ετών. 
«Δεν έχουμε καμία βιασύνη. Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν είναι έτοιμα. Γιατί να τα πιέσουμε;”, ανέφερε ο Kari Louhivuori, ένας βετεράνος δάσκαλος που έχει ασχοληθεί με τις αλλαγές του συστήματος στην Φινλανδία.
Και οι πρωτοπορίες δεν σταματούν εδώ. Οι μαθητές εκεί δεν αντιμετωπίζονται σαν ένα «κοπάδι» που οφείλει να στέκεται παθητικά απέναντι από τον δάσκαλο και να ακούει την παράδοση ή να περιμένει πότε θα κληθούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Αντίθετα, το μάθημα γίνεται σε μια λογική αλληλεπίδρασης, με τους μαθητές να δουλεύουν σε μικρές ομάδες για να λύσουν προβλήματα αλλά και να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές δεξιότητές τους.
Είναι σχεδόν ανήκουστο να εμφανιστεί στο σχολείο ένα παιδί πεινασμένο ή άστεγο. Η Φινλανδία παρέχει τρία χρόνια άδεια μητρότητας και επιδοτούμενη ημερήσια φροντίδα για όλα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Επιπλέον, χορηγεί στους γονείς περίπου 150 ευρώ το μήνα για κάθε παιδί, μέχρι το 17έτος της ηλικίας τους.
Επίσης τα σχολεία παρέχουν φαγητό, ιατρική περίθαλψη, συμβουλευτική και υπηρεσία ταξί, αν χρειαστεί. Η υγειονομική περίθαλψη και το φαγητό είναι δωρεάν. Το μενού ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του σχολείου ένα μήνα πριν, ώστε οι μαθητές να μπορούν να βάλουν στην κάρτα τους αυτά που τους αρέσουν και θέλουν να φάνε.
Ένας ακόμα πολύ βασικός στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος είναι να βοηθήσει τους μαθητές που έχουν μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς, σε συνεργασία με παιδαγωγούς ειδικής εκπαίδευσης. Παράλληλα, υπάρχει μια  ειδική «τάξη προετοιμασίας», που έχει σχεδιαστεί για παιδιά που δε γνωρίζουν την φινλανδική γλώσσα, καθώς υπάρχουν αρκετοί μετανάστες σε πολλές πόλεις της Φινλανδίας.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης, ότι πολλές φορές οι δάσκαλοι μπορούν να έχουν τα ίδια παιδιά για πολλά συνεχόμενα χρόνια, καθώς πιστεύεται ότι λειτουργεί καλύτερα ένα σύστημα όπου γνωρίζεις καλά τους μαθητές και δημιουργούνται ισχυρές βάσεις με τα παιδιά. Στην πρώτη τάξη τα παιδιά διδάσκονται γλώσσα, μαθηματικά, φυσική, μουσική, φυσική αγωγή και χειροτεχνίες. Στην τρίτη τάξη ξεκινούν τα αγγλικά και στην πέμπτη βιολογία, γεωγραφία, ιστορία, φυσική και χημεία.
Τον Αύγουστο του 2016, έγινε υποχρεωτικό για κάθε σχολείο της Φινλανδίας να αναζητήσει πιο συνεργατικούς τρόπους διδασκαλίας, επιτρέποντας στους μαθητές να επιλέγουν ένα θέμα που τους αφορά και τους ενδιαφέρει και να βασίζουν τα μαθήματα γύρω από αυτό. Η καινοτόμα χρήση της τεχνολογίας και διαφόρων πηγών εκτός σχολείου, όπως ειδικών σε διάφορα θέματα ή μουσείων, βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της αντίληψης.

Πηγή:dimokratiki.gr
Γράμμα ενός Φιλανδού μαθητή προς ένα φίλο του Έλληνα...
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Angie Hobbs: «Διδάξτε Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία στα Δημοτικά Σχολεία» - 'Teach philosophy in primary schools,'

Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία είναι μια κοινή πολιτιστική πηγή και ανήκει σε όλους μας

Η καθηγήτρια Angie Hobbs θεωρεί ότι μόνο ένα μάθημα φιλοσοφίας την εβδομάδα θα μπορούσε να ωφελήσει την πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.

'Teach philosophy in primary schools,' says academic Angie Hobbs
«Αν αφήσουμε τα παιδιά να αμφισβητήσουν τα μοντέλα τα οποία τους διδάσκουμε αργότερα στη ζωή τους, ίσως να είναι πολύ αργά» προειδοποιεί η Angie Hobbs. 
«Για αυτό το λόγο χρειάζεται να ξεκινήσουμε να διδάσκουμε φιλοσοφία στο δημοτικό σχολείο.»
Με τη συγκεκριμένη δήλωση της η Καθηγήτρια μάς καθιστά σαφές πως τα παιδιά θα έπρεπε να διδάσκονται από νεαρή ηλικία ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να αντικρύσει κανείς τον κόσμο, εκτός από αυτούς τους τρόπους στους οποίους εκτίθενται από την οικογένεια τους και τον στενό κοινωνικό τους κύκλο. 
Πρόκειται για ένα εύστοχο και επίκαιρο ζήτημα, κυρίως λαμβάνοντας υπ’ όψη τον σύγχρονο προβληματισμό γύρω από τη ριζοσπαστικοποίηση την οποία αντιμετωπίζουν οι νέοι.

Η Hobbs είναι η μόνη Καθηγήτρια η οποία ασχολείται σήμερα με τη δημόσια κατανόηση της Φιλοσοφίας στον κόσμο.

Το τμήμα της στο Πανεπιστήμιο του Sheffield- μαζί με οργανώσεις, όπως το Ίδρυμα Φιλοσοφίας- τελευταία προάγουν την διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας στα Δημοτικά Σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου. 
Η Hobbs έχει διδάξει Πλάτωνα και Ηράκλειτο σε τάξεις 7χρονων παιδιών και διαπιστώνει ότι τα παιδιά αποκρίνονται πολύ καλά σε θεμελιώδη ερωτήματα, όπως:
«Τι είναι αυτό που κάνει εμένα;», 
«Τι είναι ο Χρόνος;», 
«Υπάρχει το τίποτα;». 
Μας λέει ότι τα παιδιά αγαπούν το παράδοξο του Ζήνωνα: 
«Το κινούμενο βέλος, είναι ακίνητο» 
ή το παράδοξο του Ψεύτη Κρητικού: 
«Εγώ λέω πάντα ψέματα -τους λέω-, τώρα ψεύδομαι;».
Μαθαίνοντας την αρχαία ελληνική φιλοσοφία στα μικρά παιδιά διεισδύει μέσα στη «φυσική τους περιέργεια, τη φαντασία και την πνευματική ουσία τους». 
Η Hobbs αναφέρει πως τα παιδιά έχουν τη φυσική ικανότητα να φαντάζονται άλλους κόσμους και να κάνουν άλματα μέσα στο χρόνο – ο λόγος για τον οποίον αγαπούν βιβλία, όπως ο Χάρι Πότερ και ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών – είναι η ίδια δεξιότητα η οποία απαιτείται για να συλλάβουν και να αγαπήσουν τον Πλάτωνα.

Η Hobbs θεωρεί επίσης πως η φιλοσοφία είναι «μία πηγή που έχει αξιοποιηθεί ελάχιστα στο Ηνωμένο Βασίλειο» ασκώντας κριτική στην πολιτική της κυβέρνησης για την εκπαίδευση.

«Κάποιοι από αυτούς της κυβέρνησης – και όχι μόνο ο Michael Gove στον πρώτο ρόλο του – έχουν πει ότι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να φορά κατά κύριο λόγο την κατάκτηση γεγονότων και γνώσεων.
Το ενδιαφέρον σχετικά με τη φιλοσοφία διευρύνεται, όμως και σε μια χώρα με τάξεις ολοένα και περισσότερο διαφορετικές, η Hobbs θεωρεί ότι ανοίγοντας συζητήσεις σχετικά με την ελληνική φιλοσοφία στα δημοτικά σχολεία, αυτό θα βοηθήσει στην οικοδόμηση σχέσεων κατανόησης μεταξύ παιδιών που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα:

«Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι μια κοινή πολιτιστική πηγή και ανήκει σε όλους μας. Είναι υπέροχο να τη χρησιμοποιείς με παιδιά δημοτικού σχολείου, διότι, αν και μερικοί Έλληνες φιλόσοφοι ήταν θρησκευόμενοι, δεν ενστερνίζονταν σύγχρονες θρησκευτικές ιδεολογίες, με αποτέλεσμα να μπορούμε να πάρουμε μία ομάδα παιδιών διαφορετικής θρησκείας και να αντιμετωπίσουμε αυτές τις σημαντικές ερωτήσεις με έναν περιεκτικό τρόπο.

Η μελέτη της ελληνικής φιλοσοφίας θα τους δείξει από πολύ μικρή ηλικία ότι είναι καλό να κάνουν ερωτήσεις. Αυτό βοηθά στην προστασία τους από κάθε είδους κατήχηση – από θρησκευτικούς και πολιτικούς εξτρεμιστές, από τις συμμορίες, ακόμα και από τους ίδιους τους δασκάλους τους», τονίζει.

Μελετώντας τις εν λόγω φιλοσοφικές έννοιες μπορεί επίσης τα παιδιά να βοηθηθούν στην αντιμετώπιση των επιλογών και των προκλήσεων που θα τους εμφανίσει η ζωή, ισχυρίζεται η Hobbs.

«Μελετώντας τη φιλοσοφία μπορεί τα παιδιά να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι σκέψης, ύπαρξης, ζωής και προσέγγισης του κόσμου», αναφέρει.
Για την Hobbs είναι σίγουρο ότι μπορεί να υπάρχουν ακόμα και διακριτά θεραπευτικά οφέλη στη μελέτη της φιλοσοφίας. 
Για παράδειγμα, εξετάζοντας τις θεωρίες των αρχαίων Ελλήνων Στωικών, σχετικά με την αποδοχή της απώλειας του ελέγχου και της αλλαγής μπορεί τα μικρά παιδιά να αποκτήσουν «μία ανθεκτικότητα» και μια αίσθηση ότι είναι φυσιολογικό να μην είναι ευτυχισμένα όλη την ώρα.
netakias
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Δεν πρέπει να ζούμε με το φόβο των μικροβίων!

Κάθε παιδί γνωρίζει ότι ο παιδίατρός είναι ο φύλακας άγγελός του, έτοιμος κάθε στιγμή να το βοηθήσει με τις οδηγίες του, να το προστατεύσει με τα εμβόλια και να το θεραπεύσει από κάθε αρρώστια. 
Θα μπορούσε, άραγε, να διανοηθεί ότι υπάρχει ένας παιδίατρος έτοιμος και πρόθυμος, εκτός από τα παραπάνω να του πει κι ένα διδακτικό παραμύθι; 
Κι όμως υπάρχει! 
Ο Καθηγητής Παιδιατρικής, Παναγιώτης Σπυρίδης, άφησε για λίγο στην άκρη το στηθοσκόπιο και έπιασε την πένα, προσαρμόζοντας τις ιατρικές του γνώσεις και την πολυετή του πείρα στα μέτρα των μικρών του αγαπημένων –των παιδιών– χαρίζοντάς τους ένα παραμύθι με εκπαιδευτικό στόχο!
Ο τίτλος του παραμυθιού που γράψατε κ.Καθηγητά, έχει τίτλο «Ποιός φοβάται τα μικρόβια;». 
Θεωρείτε ότι η γενική στάση μικρών και μεγάλων απέναντι στα μικρόβια είναι λανθασμένα φοβική;
Από τη μακρόχρονη πείρα μου έχω διαπιστώσει ότι τα άγχη, οι προκαταλήψεις, οι φοβίες, ακόμα και η λανθασμένη ενημέρωση των προηγούμενων γενεών μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά μέχρι και στις μέρες μας. 
Ο φόβος και ο πανικός, αποτελούν τους χειρότερους συμβούλους των γονιών, που δυστυχώς τους μεταβιβάζουν άθελά τους και στα παιδιά.
Ξέρουμε ότι το παραμύθι είναι ο πιο ευχάριστος αλλά και φιλικός τρόπος για να περάσουμε σπουδαία μηνύματα και μαθήματα ζωής στα παιδιά. Αυτό το στόχο έχει και το δικό σας παραμύθι;
Η ιστορία περιγράφει πώς και γιατί το πάρτι ενός μικρού κοριτσιού αναβλήθηκε προς απογοήτευση των φίλων της, επειδή προσβλήθηκε από έναν ιό. 
Ο πατέρας, της μικρούλας Νίκης όμως που είναι παιδίατρος, ξεπηδά από τις σελίδες του βιβλίου προκειμένου να ξεναγήσει τους μικρούς αναγνώστες στον μικρόκοσμο των μικροβίων. 
Με απλό και κατανοητό τρόπο, εξηγεί γιατί δεν πρέπει να φοβόμαστε τα μικρόβια, αφού αυτά βρίσκονται παντού, αποτελούν μέρος του σύμπαντος, του οικοσυστήματος που μας περιβάλλει και συμβάλλουν με τον τρόπο αυτό στη διατήρηση της παγκόσμια ισορροπίας. Κάποια εκατομμύρια από αυτά τα κουβαλάμε πάνω μας –στο δέρμα, στο λαιμό, στο έντερο– και ζουν μαζί μας αρμονικά και γιατί όχι, ρυθμίζουν σε σημαντικό βαθμό την λειτουργία του πολύπλοκου ανθρώπινου οργανισμού. 
Όλο και περισσότερο, τελευταία, αποδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της εντερικής χλωρίδας, του μικροβιακού γονιδιώματος του εντέρου, στην προστασία όχι μόνο από λοιμώξεις , αλλά και από νοσήματα πέρα από αυτές, όπως είναι αυτά που ονομάζουμε αυτοάνοσα. 
Στο φάρυγγά μας, υπάρχει μεγάλη ποικιλία από βακτηρίδια και ιούς, που η σχέση τους μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή του έτους, ζουν αρμονικά μεταξύ τους και μας προστατεύουν διότι εμποδίζουν την ανάπτυξη παθογόνων που μας απειλούν. 
Το ίδιο συμβαίνει και με την άλλη «τεράστια αποθήκη», το δέρμα μας. Δισεκατομμύρια μικρόβια το σκεπάζουν και λειτουργούν προστατευτικά.
Και πότε τα μικρόβια δημιουργούν πρόβλημα;
Όλα τα παραπάνω ισχύουν, μέχρι να παρουσιασθεί κάποιο πιο «ζωηρό», που έχει βάλει στόχο με τη γέννηση απογόνων –τον πολλαπλασιασμό του, δηλαδή– να συνεχίσει να υπάρχει. Τότε οι συσχετισμοί αλλάζουν, επικρατεί έναντι των άλλων, ο οργανισμός αιφνιδιάζεται, αντιδρά με κινητοποίηση του αμυντικού συστήματος και αυτή η κινητοποίηση είναι που προκαλεί τα συμπτώματα της λοίμωξης, που είναι η κεφαλαλγία, η ανορεξία, η υπνηλία, η καταρροή, ο βήχας, ο πυρετός και ό,τι άλλο μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί ή ένας ενήλικος. 

Με λίγα λόγια, το μικρόβιο έρχεται για να κάνει απογόνους και όχι για να μας αφαιρέσει τη ζωή, για τον απλούστατο λόγο ότι αν μας εξοντώσει, εξοντώνεται και το ίδιο. Εμείς δεν είμαστε μερικές φορές έτοιμοι να το φιλοξενήσουμε χωρίς να αναστατώσουμε τον οργανισμό μας. 
Τα πολλά προβλήματα τα δημιουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα, που για διάφορους λόγους, δεν είναι πάντοτε επαρκές ή αντιδρά υπερβολικά στον πολλαπλασιασμό και στις τοξίνες των μικροβίων. Συχνά βέβαια η αντίδραση αυτή είναι απαραίτητη, γιατί το μικρόβιο και οι τοξίνες του γίνονται ιδιαίτερα απειλητικές.

Το ότι τα μικρόβια όταν πολλαπλασιάζονται μας «αρρωσταίνουν», δεν είναι αρκετό για να τα φοβόμαστε;
Όχι, γιατί στην πραγματικότητα, όπως είπα παραπάνω, δεν προκαλούν πάντοτε τα μικρόβια τα συμπτώματα της ασθένειας αλλά ο οργανισμός μας. 

Για παράδειγμα τα τυπικά συμπτώματα μιας ίωσης όπως ο βήχας, το συνάχι, ο πυρετός, προκαλούνται από τον οργανισμό, από ουσίες του μηχανισμού άμυνας . Όλα αυτά τα συμπτώματα, ακόμα κι ο πυρετός –ή θα έλεγα ακόμα καλύτερα κυρίως ο πυρετός– είναι αμυντικά μέσα του οργανισμού μας. Όλος, λοιπόν, αυτός ο μικρόκοσμος και ο τρόπος που λειτουργεί το αμυντικό μας σύστημα, παρουσιάζεται μέσα στο βιβλίο με τη μορφή παραμυθιού, έτσι ώστε το παιδί ακόμα κι αν είναι μικρής ηλικία να μπορέσει να καταλάβει τι του συμβαίνει όταν είναι άρρωστο.

Είπατε ότι ο πυρετός είναι βασικό όπλο άμυνας του οργανισμού. Τότε γιατί παλεύουμε κάθε φορά να τον… ρίξουμε;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ένας γενικός φόβος για τον πυρετό που πολλές φορές φτάνει και στον πανικό από πλευράς των γονιών. Στην πραγματικότητα, όμως, ο πυρετός είναι φίλος και σύμμαχος, θα έλεγα, στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. 

Το ύψος του, κάθε φορά, καθορίζεται από έναν θερμοστατικό μηχανισμό που βρίσκεται καλά προστατευμένος μέσα στον εγκέφαλο του ανθρώπου. Αυτός λοιπόν ο θερμοστάτης δίνει την εντολή για αύξηση της θερμοκρασίας και ο οργανισμός με διάφορους τρόπους αρκετά σύνθετους, ανεβάζει τη θερμοκρασία έως το σημείο που έλαβε την εντολή.
Στην υψηλή θερμοκρασία τα μικρόβια δυσκολεύονται να πολλαπλασιασθούν, η καρδιά δουλεύει γρήγορα και στέλνει «πολεμοφόδια» στο πεδίο της μάχης, τα αγγεία της κυκλοφορίας ανοίγουν και μετακινούνται μεγαλύτερες ποσότητες αίματος και γενικά ξεδιπλώνεται μια «πανστρατιά» άμυνας, όπου ο ρόλος του πυρετού είναι πρωτεύων.

Εσείς οι παιδίατροι, όμως, δεν μας συμβουλεύετε συνήθως στο 38,2 να δίνουμε αντιπυρετικό στο παιδί;
Προσωπικά, η συμβουλή μου είναι να δίνουμε αντιπυρετικό στο παιδί στο 38,5 και πάνω με στόχο να βελτιώσουμε τη διάθεση και όχι για να ρίξουμε τον πυρετό. 

Αν ένα άρρωστο παιδί έχει θερμοκρασία 39 βαθμούς και αισθάνεται καλά, θα συνιστούσα να αφήσουμε όσο μπορούμε την υψηλή θερμοκρασία να παίξει τον ευεργετικό ρόλο της και να μην βιαστούμε να δώσουμε αντιπυρετικό. 
Σε κάθε περίπτωση οι γονείς πρέπει να εμπιστεύονται τον παιδίατρο και τις οδηγίες που τους δίνει χωρίς να βιάζονται να δώσουν αντιπυρετικό και πολύ περισσότερο να μην τον πιέζουν να χορηγήσει αντιβιοτικό, αν το παιδί δεν το χρειάζεται. Και στις δύο περιπτώσεις, πολύ συχνά θεραπεύουμε το άγχος του περιβάλλοντος του παιδιού και όχι το παιδί.

Μέσα στο βιβλίο υπάρχει και μία ενότητα με βασικές συμβουλές που αφορούν την πρόληψη. Θεωρείτε την αγωγή υγείας των παιδιών σημαντική;
Φυσικά! Η αγωγή υγείας πρέπει να ξεκινά από νωρίς με απλούς κανόνες που μπορεί να υιοθετήσει το παιδί από νωρίς π.χ. να μάθει βήχει στο εσωτερικό του αγκώνα κι όχι στην παλάμη του. 

Είναι όμως σημαντικό όχι απλά να το παροτρύνουμε να υιοθετήσει έναν κανόνα, αλλά να του εξηγήσουμε και γιατί πρέπει να τον υιοθετήσει. 
Έτσι το παιδί μαθαίνει από μικρό τις αρχές τις πρόληψης δηλαδή πώς να προστατεύει όχι μόνο τον εαυτό αλλά και τους άλλους γύρω του. Προσωπικά πάντως πιστεύω ότι η αγωγή υγείας θα έπρεπε να είναι μάθημα που διδάσκεται στα σχολεία.

Θεωρείτε ότι ο παιδίατρος θα πρέπει να κερδίζει εκτός από την εμπιστοσύνη των γονιών και την εμπιστοσύνη του παιδιού;
Αναμφισβήτητα και η σχέση αυτή θεωρώ ότι πρέπει να χτίζεται πάνω στις αρχές της αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Είναι σημαντικό ο παιδίατρος να μην έχει απλά το ύφος του επιστήμονα που ξέρει τι κάνει, αλλά να εξηγεί και να πείθει γι’ αυτό που κάνει. Ακόμα και ο εμβολιασμός, που αποτελεί μια παρέμβαση ρουτίνας, έχει και αυτός την τέχνη του.
Με λίγα λόγια, ο παιδίατρος είναι φίλος, σύμβουλος, σύμμαχος. Δεν είναι ο «κακός κύριος» που πονάει το παιδί και χρησιμοποιείται ως απειλή για να φάει όλο το φαγητό του.

Ας αφήσουμε λοιπόν τους μπαμπούλες, την κακιά μάγισσα και τον πεινασμένο λύκο για τα παραμύθια. Αλήθεια, θα υπάρξει και συνέχεια, ετοιμάζετε κάτι άλλο διδακτικό;
Ναι! Ήδη έχω έτοιμα άλλα δύο, πάντα με την ίδια φιλοσοφία, διδακτικά και πάντα αφιερωμένα με πολύ αγάπη στα παιδιά και σε γονείς που αναζητούν κάτι το διαφορετικό για την ενημέρωσή τους!


Συνέντευξη του Αν. Καθηγητή Παναγιώτη Σπυρίδη
στη Φλώρα Κασσαβέτη και στην ιστοσελίδα www.happymom.gr

paidiatriki.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki