Ο Δημοκρατικός Γονέας - Democratic Parenting

Σύμφωνα με τη γνωστή τυπολογία της Baumrind ο πιο αποτελεσματικός τύπος γονέα είναι ο δημοκρατικός, δηλαδή ο γονιός που συνδυάζει τον υψηλό βαθμό απαιτήσεων με τον υψηλό βαθμό επίδειξης στοργής προς το παιδί του.

Democratic Parenting

* Ο δημοκρατικός γονέας ασκεί έλεγχο στο παιδί του, αλλά ανταποκρίνεται και στις ανάγκες του. 

* Οι δημοκρατικοί γονείς έχουν απαιτήσεις, αλλά οι απαιτήσεις τους διακρίνονται από ευελιξία και σταθερότητα, προσαρμόζονται δε στην ηλικία και τις ιδιαιτερότητες του παιδιού. 

* Από την άλλη, συζητούν με το παιδί τους, είναι καλοί ακροατές και χρησιμοποιούν το διάλογο. 

* Είναι ζεστοί και στοργικοί, με επικοινωνιακές δεξιότητες και εφαρμόζουν την οριοθέτηση στους ρόλους για την καλή λειτουργία της οικογένειας. 

* Ο δημοκρατικός γονέας σέβεται τις δικές του ανάγκες, όπως και τις ανάγκες του παιδιού του, και έχει αποδεχθεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς, ούτε τέλεια παιδιά.

Ο δημοκρατικός γονέας είναι κατεξοχήν ενθαρρυντικός. Εφαρμόζοντας την ενθάρρυνση γνωρίζει ότι ενισχύει την αυτονόμηση του παιδιού και ενδυναμώνει τη σχέση του με αυτό. Πρόκειται για μια διαδικασία, μια μέθοδο, μια αντιμετώπιση που βασίζεται στην αποδοχή, την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη που χαρίζονται απλόχερα στο παιδί. 

Είναι η διαδικασία με την οποία ο γονιός εστιάζει το ενδιαφέρον του στα θετικά σημεία του παιδιού με προσοχή και καθαρό βλέμμα. 

Έτσι καλλιεργείται η αυτοεκτίμηση του παιδιού, ενισχύεται το αυτοσυναίσθημά του. 

Ο γονιός που ενθαρρύνει, βοηθά τα παιδιά να δουν τα λάθη τους με θάρρος και να αποκομίσουν τα οφέλη που απορρέουν από αυτά.

Ο δημοκρατικός γονέας χρησιμοποιεί τον έπαινο με γενναιοδωρία, αλλά προσδίδοντάς του το νόημα, τη σημασία που του αρμόζει. 

Διαφορετικά, υπάρχει περίπτωση ο έπαινος να είναι αποθαρρυντικός. Για να είναι ενθαρρυντικός, ο έπαινος χρειάζεται να εστιάζει στην προσπάθεια και όχι στο αποτέλεσμα.

Με αυτό τον τρόπο το παιδί μαθαίνει καλύτερα τον εαυτό του και αποκτά εσωτερικά κίνητρα. Μαθαίνοντας την αξία της προσπάθειας, μαθαίνει τη δική του αξία. 

Όταν τα παιδιά εστιάζουν την προσοχή τους στον έπαινο για το αποτέλεσμα, συχνά μαθαίνουν να εξαρτώνται από την επιδοκιμασία ή την αποδοκιμασία των άλλων. 

Τα παιδιά αυτά διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους αποκλειστικά σύμφωνα με τα εξωτερικά κίνητρα που τους παρέχουν οι ενήλικες, ως μέθοδο κοινωνικού ελέγχου. 

Σε αυτή την περίπτωση, τα παιδιά συμπεριφέρονται σύμφωνα με τις προσδοκίες των ενηλίκων για να κερδίσουν τον έπαινο από αυτούς, όχι γιατί έχουν εσωτερικεύσει αξίες, το σωστό και το λάθος. Αυτά τα παιδιά θεωρούν ότι αξίζουν μόνον όταν ευχαριστούν τους άλλους.

Όταν οι ενήλικοι καταφεύγουν στον έπαινο για το αποτέλεσμα, αυτό που καταφέρνουν είναι να δημιουργήσουν παιδιά αποθαρρυνμένα. 

Και τα αποθαρρυνμένα παιδιά που δέχονται αυτού του είδους τον έπαινο, συχνά απορρίπτουν τον πραγματικό, ενθαρρυντικό έπαινο –όταν εκφέρεται- διότι:

1. Δεν πιστεύουν ότι τον αξίζουν και νιώθουν την ανάγκη να αποδείξουν πόσο λίγο αξίζουν.

2. Φοβούνται ότι ποτέ δε θα μπορέσουν ξανά να τον κερδίσουν και από το φόβο της αποτυχίας, σταματούν να προσπαθούν.

Έτσι, ο έπαινος για το αποθαρρυνμένο παιδί που έχει απόλυτη ανάγκη για αναγνώριση, ίσως έχει το αποτέλεσμα να το αποθαρρύνει ακόμα περισσότερο.

Ο δημοκρατικός γονέας χρησιμοποιεί τον έπαινο που ενθαρρύνει, γιατί θέλει να οδηγήσει το παιδί στην ουσιαστική αυτονόμηση και καλλιέργεια της αυταξίας του. 

Αποφεύγει λέξεις και οι εκφράσεις που δηλώνουν αξιολόγηση (θετική ή αρνητική) καθώς και εκφράσεις και λέξεις που δηλώνουν θετική αξιολόγηση (έπαινος): καλός, σπουδαίος, άριστος κλπ., τις οποίες αντικαθιστά με λέξεις ή /και εκφράσεις που ενθαρρύνουν. 

Κάποιες από τις ενθαρρυντικές φράσεις που ο δημοκρατικός γονέας χρησιμοποιεί είναι:

- «Μου αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι».

- «Μου αρέσει ο τρόπος που το αντιμετώπισες».

- «Ευχαριστώ, εκτιμώ αληθινά ότι… ».

- «Φαίνεται ότι κατέβαλες μεγάλη προσπάθεια γι' αυτό».

- «Κοίταξε πόση πρόοδο έχεις κάνει» (προσδιορίστε με ακρίβεια πώς και πού έχει κάνει την πρόοδο).

- «Σε εμπιστεύομαι!»

Τέλος –ίσως, η πιο ενθαρρυντική απ’ όλες- φράση:

- «Πόσο χαίρομαι που σε βλέπω χαρούμενο/χαρούμενη!»

Βιβλιογραφία
Παππά, Β. (2006). Επάγγελμα Γονεάς. Ψυχολογικοί τύποι γονέων και συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Αθήνα: Καστανιώτης.

Παππά, Β. (2013). Η λογική των συναισθημάτων. Συναισθηματική ανάπτυξη και συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα: Οκτώ.

psychologynow

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Ο Αυταρχικός γονέας - Authoritarian parenting

Το Χειρότερο Στυλ Ανατροφής Παιδιών

Έρευνες σε κακοποιούς και εγκληματίες έχουν δείξει ότι όταν ήταν παιδιά μεγάλωσαν με ένα συγκεκριμένο στυλ ανατροφής! Οι γονείς τους ήταν αυταρχικοί.

Authoritarian parenting: What happens to the kids?

Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι όλα τα παιδιά που έχουν αυταρχικούς γονείς θα καταλήξουν εγκληματίες! 

Ωστόσο, υπάρχουν πολλά αρνητικά στοιχεία που συνδέονται με αυτό το στυλ ανατροφής. 

Οι αυταρχικοί γονείς έχουν την τάση να θέτουν τον πήχη πολύ ψηλά, να έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από τα παιδιά τους, να τα πιέζουν και να τα τιμωρούν αυστηρά.

Οι αυταρχικοί γονείς δεν έχουν καθόλου υπομονή με τα λάθη των παιδιών τους ή την κακή συμπεριφορά. 

Δεν είναι διαλλακτικοί, δεν συζητούν για να βρουν μια λύση ή για να ακούσουν την άποψη του παιδιού τους και, ακόμα, δε δέχονται να διαπραγματευτούν ή να δουν μια άλλη οπτική γωνία. 

Επίσης, οι αυταρχικοί γονείς είναι «κρύοι» και δεν προσφέρουν συναισθηματική σύνδεση και στήριξη στο παιδί τους.
Οι αυταρχικοί γονείς είναι απαιτητικοί, αλλά δεν ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού τους.

Έχουν άπειρους κανόνες, για το κάθε τι, σημαντικό ή ασήμαντο και μανατζάρουν τη ζωή του παιδιού τους σε κάθε λεπτομέρεια. Επίσης, έχουν και ένα σετ από άγραφους κανόνες, που δεν τους έχουν θέσει ρητά, αλλά περιμένουν ότι το παιδί θα τους μαντέψει και θα τους τηρεί.

Δεν είναι ζεστοί και συναισθηματικά κοντά στο παιδί.
Οι γονείς που έχουν αυταρχικό στυλ ανατροφής είναι κρύοι και απόμακροι, δεν εκφράζουν την αγάπη και τη στοργή τους προς το παιδί. 

Δεν δείχνουν τρυφερότητα και συναισθηματισμό και σίγουρα δεν είναι «δεμένοι» συναισθηματικά με το παιδί τους. 

Δεν ενθαρρύνουν, δεν υποστηρίζουν και, σίγουρα, δεν επαινούν το παιδί τους. Θεωρούν ότι η πειθαρχία είναι το σημαντικό και δεν αφήνουν χρόνο για παιχνίδια και διασκέδαση.

Τιμωρούν με το παραμικρό και χωρίς εξήγηση.
Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται την κακή συμπεριφορά ή ο τρόπος με τον οποίο θέλουν να διδάξουν τη σωστή συμπεριφορά είναι ένας: η τιμωρία. 

Μπορεί να δώσουν μια ξυλιά στον ποπό σε ένα μικρότερο παιδί ή ένα χαστούκι σε ένα μεγαλύτερο και περιμένουν μετά από αυτό απόλυτη υποταγή, να σταματήσει η κακή συμπεριφορά και να αντικατασταθεί από σωστή. 

Δεν ενισχύουν τις θετικές συμπεριφορές ούτε τις επιβραβεύουν.

Δεν δίνουν στο παιδί επιλογές.
Το παιδί δε μαθαίνει να εκφράζει τη γνώμη του ή να έχει άποψη για το τι θέλει ή τι πιστεύει. Πρέπει να συμμορφωθεί σε αυτό που λέει ο γονιός χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Δεν έχουν υπομονή με την κακή συμπεριφορά.
Πιστεύουν ότι το παιδί πρέπει να είναι 100% υπάκουο και προγραμματισμένο να φέρεται σωστά, σύμφωνα με τις δικές τους προδιαγραφές. 

Δεν ανέχονται την παραμικρή κακή συμπεριφορά και δεν καταλαβαίνουν σε καμία περίπτωση ότι «τα παιδιά είναι παιδιά» και κάνουν λάθη επειδή έτσι μαθαίνουν, όχι επειδή είναι ανυπάκουα.

Δεν εμπιστεύονται το παιδί τους.
Δεν θεωρούν ότι το παιδί τους είναι ικανό να πάρει μόνο του μια σωστή απόφαση ή να κάνει μία καλή επιλογή. 

Δεν του παρέχουν την ελευθερία, ήδη από μικρή ηλικία να δείξει ότι μπορεί να πάρει μια καλή απόφαση και να δείξει σωστή συμπεριφορά, για την ηλικία του. 

Οι αυταρχικοί γονείς στέκονται πάνω από το παιδί να το τσακώσουν τη στιγμή που θα κάνει λάθος και να το διορθώσουν.

Δεν διαπραγματεύονται.
Δε πιστεύουν ότι οι άλλοι, ακόμα και αν είναι παιδιά, μπορεί να έχουν γνώμη και άποψη διαφορετική από τη δική τους σε μικρά ή μεγάλα ζητήματα. 

Θεωρούν ότι τα πάντα στη ζωή είναι άσπρο ή μαύρο και τα διαχειρίζονται ανάλογα. 

Δεν ρωτάνε ποτέ τη γνώμη του παιδιού τους ούτε του ζητάνε να «ψηφίσει» αν θέλει πίτσα ή σουβλάκια. Κάνουν αυτό που θέλουν οι ίδιοι.

Κάνουν το παιδί τους να ντραπεί και να αισθανθεί ενοχές για να φερθεί καλά.
Οι αυταρχικοί γονείς είναι ιδιαίτερα επικριτικοί και χρησιμοποιούν τις ενοχές και τη ντροπή για να αναγκάσουν το παιδί τους να φερθεί καλά. 

Αυτό είναι τελείως διαφορετικό από την τεχνική «φέρνω το παιδί στο φιλότιμο», η οποία στην ουσία «μιλάει» στην ψυχή του παιδιού, στο δυνατό και καλό του κομμάτι και το βοηθάει να έρθει στην επιφάνεια. 

Με τις ενοχές και τη ντροπή το παιδί καταρρακώνεται και δεν αποκτάει αυτοπεποίθηση και, συνήθως, ούτε καλή συμπεριφορά! 

«Καλά, δε ντρέπεσαι; Βλάκας είσαι και έκανες πάλι το ίδιο;», ή 

«Πόσες φορές πρέπει να σου πω για τα χάλια σου! Δεν τα βλέπεις;» ή 

«Γιατί δε μπορείς να κάνεις ούτε ένα πράγμα σωστά;» κοκ. είναι μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.

 

Πολλοί γονείς μπορεί κάποια στιγμή να πουν κάτι τέτοιο στο παιδί τους πάνω στα νεύρα και την αγανάκτησή τους, αλλά είναι διαφορετικό να πει ο γονιός μια φορά μια άστοχη κουβέντα και εντελώς διαφορετικό να είναι ο μόνιμος τρόπος που μιλάει στο παιδί του. 

Οι ενοχές και η ντροπή δεν αποτελούν κίνητρο για καλή συμπεριφορά. Αντίθετα, κάνουν το παιδί να αντιδράσει και να κατεβάσει ρολά.

Τα Αποτελέσματα του Αυταρχικού Στυλ Ανατροφής Παιδιών
    Το στυλ ανατροφής παιδιών σχετίζεται όχι μόνο με τη συμπεριφορά, αλλά και με τις σχολικές επιδόσεις και τις κοινωνικές τους δεξιότητες. 

Έτσι, τα παιδιά των αυταρχικών γονιών έχουν τις εξής συμπεριφορές:

• Τείνουν να εξισώνουν την υποταγή, την πειθαρχία και την επιτυχία με την αγάπη
• Μπορεί να έχουν κακή συμπεριφορά εκεί που τους «παίρνει», δηλαδή εκτός σπιτιού, πχ στο σχολείο
• Είναι ιδιαίτερα ντροπαλά ή μαζεμένα στην κοινωνική τους ζωή
• Γενικότερα δυσκολεύονται στην κοινωνική ζωή επειδή δεν έχουν μάθει να παίρνουν αποφάσεις και να έχουν το θάρρος της γνώμης
• Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
• Υποτάσσονται εύκολα στους άλλους και τις επιθυμίες τους
• Συχνά έχουν κατάθλιψη και άγχος
• Δυσκολεύονται με τον αυτοέλεγχο (π.χ., τρώνε, πίνουν, ή καπνίζουν υπερβολικά ως ενήλικες) επειδή από νωρίς δεν έμαθαν να ζυγίζουν τα υπέρ και τα κατά μίας κατάστασης και να παίρνουν αυτόνομα αποφάσεις.

varvogli

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι