28.000 ανήλικοι, θύματα της βίας κάθε χρόνο

Σε μελέτη μεταξύ 705 φοιτητών στην Ελλάδα, διαπιστώθηκε ότι ένα στα δεκαεφτά κορίτσια και ένα στα επτά αγόρια έχουν εμπειρίες σεξουαλικής παραβίασης πριν από τα 18 τους χρόνια.

Στο 1/3 των περιπτώσεων ο δράστης ανήκει στη στενή πυρηνική οικογένεια, σε άλλο 1/3 των περιπτώσεων πρόκειται για πρόσωπο που κινείται μέσα στην οικογένεια (οικογενειακός φίλος, φροντιστής κ. ά.) και μόνο 1/3 των περιστατικών προέρχεται από άνθρωπο «εκτός σπιτιού».

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, κ. Γ. Νικολαΐδης:

«Στις δικές μας γενιές μιλούσαν για τον κύριο με τις καραμέλες που περιμένει έξω από το σπίτι. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο κύριος αυτός είναι μέσα στο σπίτι»...  
Σε άλλες κοινωνίες έχει γίνει κατανοητό ότι όσο πιο πολύ δημοσιοποιείται το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας και των διαφόρων μορφών της, τόσο καλύτερα ελέγχεται και αντιμετωπίζεται. 

Στη χώρα μας, δυστυχώς, αυτό δεν έχει συνειδητοποιηθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι εξαιρετικά ενημερωτικό σποτ που είχε δημιουργήσει το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού σε συνεργασία με τους αρμοδίους κρατικούς φορείς (και το οποίο προβλήθηκε στην εκδήλωση για τη σύσταση του φορέα και την ίδρυση του ξενώνα) ουδέποτε αξιώθηκε να προβληθεί από τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ.Αλλά, όπως επισημαίνει και ο κ. Νικολαΐδης, όσο περισσότερο κατανοήσουμε ως κοινωνία ότι οι οικογένειες πρέπει να ενημερώνονται και ότι τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν να μιλούν ελεύθερα για τέτοια θέματα, τόσο καλύτερα θα είναι.

«Έχει πολύ μεγάλη σημασία τα παιδιά-θύματα να μη νιώθουν ένοχα, αλλά ελεύθερα να καταγγέλλουν αυτό που τους συμβαίνει» σημειώνει ο κ. Νικολαΐδης.

«Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με προγράμματα αγωγής Υγείας, όπου τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους θα κατανοούν ότι έχουν απόλυτο δικαίωμα στο σώμα τους και δεν πρέπει να αφήνουν τον καθένα να το παραβιάζει· ότι τα μηνύματα σεξ και βίας που εισπράττουν από την τηλεόραση, το Διαδίκτυο και τα βιντεοπαιχνίδια δεν είναι το “κανονικό”».
Πέρα όμως από τη σεξουαλική παραβίαση, υπάρχουν και άλλες μορφές κακοποίησης. Από τα 28.000 παιδιά που κακοποιούνται και παραμελούνται κάθε χρόνο, τα 7.500 είναι κάτω των πέντε ετών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 10% των παιδιών κάτω των πέντε ετών που εξετάζονται για τραυματισμούς, είναι κακοποιημένα.

Το 65% των Ελλήνων γονιών παιδιών 6-12 χρόνων δέρνουν τα παιδιά τους «για να τα πειθαρχήσουν». Χωρίς όμως καμία αποτελεσματικότητα, όπως δηλώνουν οι ίδιοι. Και υπάρχει βεβαίως και η «ελαφρότερη» μορφή της λεκτικής βίας, που ασκείται ως μέσο καθημερινής επικοινωνίας μεταξύ μεγάλων και μικρών.

Όπως αναφέρεται και στο σποτ -που περιμένει χρόνια μετά τη δημιουργία του να αξιοποιηθεί- εκφράσεις όπως «σκάσε», «βούλωσ’ το», «θα σε σπάσω στο ξύλο», «άχρηστο», «ηλίθιο», αποτελούν μέσο καθημερινής επικοινωνίας μεταξύ μεγάλων και μικρών. Όμως, κάποιες λέξεις πληγώνουν. Η απάντηση σε τέτοιες συμπεριφορές είναι: «Ναι στην επικοινωνία, όχι στη λεκτική βία». «Ναι στην πειθαρχία, όχι στη σωματική τιμωρία».

Ατροφεί ο εγκέφαλος
Οι πρόσφατες έρευνες που αφορούν τη νευροφυσιολογία του εγκεφάλου, έχουν δείξει ότι όταν υπάρχει σοβαρή κακοποίηση ή έκθεση σε βία, στρες, συναισθηματική αποστέρηση (από την έλλειψη αποκλειστικού και σταθερού δεσμού με τη μητέρα ή άλλο πρόσωπο), οι τραυματικές εμπειρίες σε παιδιά κάτω των τριών ετών είναι δυνατόν να καταστήσουν ληθαργικά και ατροφικά ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου που επηρεάζουν τη σκέψη, τη μνήμη, τη ρύθμιση του συναισθήματος και τη συμπεριφορά.  
Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα παλαιότερης έρευνας της Διεύθυνσης Οικογενειακών Σχέσεων του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, όπου μελετήθηκαν 197 σωματικά κακοποιημένα και παραμελημένα παιδιά από νεογέννητα έως 14 ετών και οι επιστήμονες τα ξαναείδαν 10 χρόνια περίπου μετά την αρχική εξέταση. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι:

• το 6% των παιδιών είχε πεθάνει από κακώσεις,
• το 8% είχε πλέον μόνιμη αναπηρία,
• το 12% παρουσίαζε διαταραχές διαγωγής (αντικοινωνική συμπεριφορά),
• το 15% είχε πέσει θύματα σεξουαλικής παραβίασης,
• το 17% ήταν πολύ σοβαρά κακοποιημένα,
• το 20% είχε μπει στον κύκλο θύτης - θύμα εντός της οικογένειας (όπου πλέον έπαιζαν τον ρόλο του θύτη απέναντι στους πρώην βασανιστές τους),
• το 22% παρουσίαζε μέτριες έως σοβαρές νευρολογικές βλάβες,
• το 27% μέτρια έως σοβαρή νοητική υστέρηση,
• το 45% μέτρια έως σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.

Ανάδοχη οικογένεια
Κι όμως, τονίζουν οι επιστήμονες, αρκετές βλάβες είναι αναστρέψιμες με έγκαιρη ποιοτική θεραπευτική παρέμβαση, αν και τα «σημάδια» της βίας δεν εξαλείφονται ολοκληρωτικά ποτέ.

Η παρέμβαση αυτή δεν πρέπει να γίνεται με παραπομπή σε ιδρύματα.

Το παιδί πρέπει να διατηρεί σταθερή σχέση με ένα άτομο της οικογένειας, ώστε να εξασφαλίζεται ένας ουσιαστικός δεσμός.

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω ανοικτών δομών ή ξενώνων περιορισμένης παραμονής υπό το άγρυπνο βλέμμα ειδικών για μακρά χρονικά διαστήματα.

Για τις σοβαρές περιπτώσεις υπάρχει πάντα ο θεσμός της ανάδοχης οικογένειας.

«Ξοδεύουμε δισεκατομμύρια για εξωσωματικές γονιμοποιήσεις και υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να βρουν μέρος να μείνουν» επισημαίνει ο κ. Νικολαΐδης, αναφερόμενος στον θεσμό της αναδοχής που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχει αναπτυχθεί.

news.kathimerini.gr