Οι Φυσικές Καταστροφές με τα μάτια των Παιδιών

Το παιδί ως ενεργός παρατηρητής 

Μικροί και μεγάλοι βιώνουν συναισθήματα και σκέψεις φόβου και άγχους ως απόκριση στην καταστροφή. 

Ευρήματα εμπειρικών μελετών υποστηρίζουν πως τα παιδιά είναι περισσότερο ευάλωτα από τους ενήλικες σε συνθήκες φυσικών καταστροφών.

Ο αντίκτυπος των φυσικών καταστροφών επεκτείνεται στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο επηρεάζοντας ποικιλοτρόπως και τους παρατηρητές των έντονων φαινομένων, οι οποίοι κατακλύζονται ακατάπαυστα με πληροφορίες από διάφορες πηγές ενημέρωσης.

Μικροί και μεγάλοι βιώνουν συναισθήματα και σκέψεις φόβου και άγχους ως απόκριση στην καταστροφή. Ευρήματα εμπειρικών μελετών υποστηρίζουν πως τα παιδιά είναι περισσότερο ευάλωτα από τους ενήλικες σε συνθήκες φυσικών καταστροφών (Kousky, 2016). 

Συγκεκριμένα, η McDermott και οι συνεργάτες της (2005) εξέτασαν τη συχνότητα εμφάνισης συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες μετά από την έκθεση σε πυρκαγιές. Από τα αποτελέσματα προέκυψε πως παιδιά ηλικίας κάτω των 12 ήταν πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν σχετικά συμπτώματα συγκριτικά με παιδιά άνω των 14. Από την ίδια έρευνα προέκυψε πως τα κορίτσια ήταν πιο πιθανό να παρουσιάσουν ανησυχίες συγκριτικά με τα αγόρια αναφορικά με τη σωματική τους ακεραιότητα.

Τα παιδιά είναι δραστήριοι παρατηρητές, και ως εκ τούτου οι φυσικές καταστροφές μεγάλου μεγέθους μπορούν να ασκήσουν έντονες ψυχοσυναισθηματικές επιδράσεις σε παιδιά τα οποία δεν ήρθαν σε άμεση επαφή με τον κίνδυνο. 

Συχνά, έπειτα από έκθεση σε τραυματικά γεγονότα, το παιδί θέτει ερωτήσεις αναφορικά τόσο με το συμβάν όσο και με τη δράση της κοινωνίας. Επιπλέον, μπορεί να παρουσιάσει δυσκολία αποχωρισμού των γονέων, ιδιαίτερα κατά τις βραδινές ώρες του ύπνου, εφιάλτες, ραγδαίες αλλαγές στη διάθεση, ευρεθιστότητα.

Οι σκέψεις, οι συμπεριφορές και τα συναισθήματα που συνεπάγεται η έκθεση σε περιστατικά φυσικών καταστροφών διαφοροποιούνται ανάλογα με την προσωπικότητα του παιδιού, το αναπτυξιακό στάδιο και την ηλικία στην οποία βρίσκεται. 

Επιπροσθέτως, υπάρχουν ορισμένοι επιβαρυντικοί παράγοντες που μπορούν να εντείνουν την ψυχοσυναισθηματική αντίδραση του παιδιού στο γεγονός. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Εθνικό Σύλλογο Σχολικών Ψυχολόγων της Αμερικής, παιδιά τα οποία βιώνουν πένθος από πιθανή απώλεια, κατοικούν σε περιοχές που απειλούνται από φυσικές καταστροφές, αντιμετωπίζουν κοινωνικά ή ψυχικά προβλήματα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε συνθήκες φυσικών καταστροφών (National Association of School Psychologists, 2016).

Επιπροσθέτως, έπειτα από τραυματικές εμπειρίες, τα παιδιά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες, συγκριτικά με τους ενήλικες, στην ανάκαμψη από το μετατραυματικό στρες (Shanonetal., 1994). Γεγονότα φυσικών καταστροφών, όπως η μεγάλης κλίμακας πυρκαγιά που απείλησε τη χώρα, έχουν ως αποτέλεσμα τη διαρκή εξιστόρηση και αναμετάδοση επίπονων ντοκουμέντων από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. 

Η συστηματική έκθεση των παιδιών σε σχετικά γεγονότα μπορεί να καταστήσει περισσότερο έντονα τα ήδη υπάρχοντα συναισθήματα άγχους, στρες και φόβου. Ο ρόλος του γονιού και του κυρίου φροντιστή, συνεπώς, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση της ψυχοσυναισθηματικής ευεξίας του παιδιού.

Εναρκτήριο λάκτισμα στη προσπάθεια παροχής στήριξης στο παιδί αποτελεί το εγχείρημα διαλόγου. Μιλήστε με ειλικρίνεια και αμεσότητα στο παιδί στις ερωτήσεις που θα σας θέσει. Δώστε στο παιδί σας να κατανοήσει πως αντιλαμβάνεστε τις ανησυχίες του και πως είστε πρόθυμοι να παρέχετε ειλικρινείς απαντήσεις σε τυχόν ερωτήματα και απορίες που έχουν αναπτυχθεί. Συμπληρωματικά, τονίστε τις μεθόδους με τις οποίες παρέχεται φροντίδα και περίθαλψη στα άτομα που έχουν επηρεαστεί από το συμβάν. Αναδείξτε τη σημασία του συλλογικού πνεύματος υπό αυτές τις αντίξοες συνθήκες.

Οι ανησυχίες του παιδιού γίνονται εμφανείς με ποικίλους τρόπους, όπως τα όνειρα, η ζωγραφική, αλλά και η λεκτική συμπεριφορά μέσω των ερωτήσεων που θέτει. Συνεπώς, κρίνεται απαραίτητο να παρατηρήσετε το παιδί και να παρέχετε ένα σταθερό υποστηρικτικό πλαίσιο στο οποίο το παιδί μπορεί να απευθύνεται για τυχόν σκέψεις και ανησυχίες.

Η πραγματοποίηση ενεργειών εθελοντισμού, όπως την παροχή φαρμάκων και προϊόντων βασικής ανάγκης στα θύματα της φυσικής καταστροφής, αλλά και η έμφαση στην ικανότητα των ανθρώπων να αντιμετωπίζουν αντίστοιχα γεγονότα συμβάλλουν στην ομαλότερη διαχείριση του άγχους. Δώστε στο παιδί την ευκαιρία να λάβει δράση και να αναπτύξει αποτελεσματικές μεθόδους διαχείρισης τόσο του άγχους όσο και των προβλημάτων.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να εμποδίσετε τη διατάραξη της καθημερινότητας και την διαρκή αναφορά στο περιστατικό, καθώς μπορεί να δημιουργήσει επιπρόσθετο άγχος στο παιδί. Με τον τρόπο αυτό θα είστε σε θέση να παρέχετε ένα σταθερό και υποστηρικτικό περιβάλλον, ώστε το παιδί να αισθανθεί ασφάλεια.
Ο ειλικρινής διάλογος και επικοινωνία των γονιών με το παιδί αποτελεί παράγοντα που μπορεί να κατευνάσει συναισθήματα φόβου, άγχους και συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Κάθε παιδί αντιδρά με διαφορετικό τρόπο σε γεγονότα φυσικών καταστροφών και αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο τα συναισθήματα που αυτές συνεπάγονται.

Παρατηρήστε το παιδί και τη συμπεριφορά του, γίνετε ακροατές τόσο της λεκτικής όσο και της μη λεκτικής συμπεριφοράς και παρέχετε ειλικρινείς απαντήσεις στις ερωτήσεις που σας θέτει. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά ανακάμπτουν σύντομα και χωρίς μετατραυματική συμπτωματολογία από τις δυσάρεστες εμπειρίες που συνεπάγονται οι φυσικές καταστροφές (Viana, Alfano and Sharp, 2017).

H παροχή, ωστόσο, ενός υποστηρικτικού και σταθερού περιβάλλοντος μπορεί να κατευνάσει περαιτέρω το άγχος που συνεπάγεται η έκθεση σε εικόνες και ερεθίσματα φυσικών καταστροφών.

---

Βιβλιογραφία

• Kousky, C. (2016). “Impacts of Natural Disasters on Children.”Future of Children, 26(1), 73–92.
• McDermott, B. M., Lee, E. M., Judd, M., & Gibbon, P. (2005). Posttraumatic stress disorder and general psychopathology in children and adolescents following a wildfire disaster. The Canadian Journal of Psychiatry, 50(3), 137-143.
• National Association of School Psychologists. (2017). Large-scale natural disasters: Helping children cope [handout]. Bethesda, MD: Author.
• Shannon, M. P., Lonigan, C. J., Finch, A. J., & Taylor, C. M. (1994). Children exposed to disaster: I. Epidemiology of post-traumatic symptoms and symptom profiles. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 33(1), 80-93.
• Viana, A., Alfano, C. and Sharp, C. (2017). Psychological Impact of Natural Disasters in Children/Families. [online] Uh.edu. Available at: https://www.uh.edu/class/news/archive/2017/august-september/natural-disasters-impact-children/ [Accessed 26 Jul. 2018].

psychologynow.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Συγγνώμη, Αντώνη...

Συγγνώμη, Αντώνη...

Δε σ' έσπρωξα εγώ...

Δε σε σκότωσα εγώ...

Συγγνώμη, όμως, που με την ανοχή μου θέριεψε η απανθρωπιά, η βαρβαρότητα...

Το Χαμομηλάκι

Αργύρης Σφουντούρης: Το παιδί που επέζησε από τη σφαγή στο Δίστομο

Ο Αργύρης Σφουντούρης (γεννημένος στις 6 Σεπτεμβρίου 1940) είναι Ελληνοελβετός φυσικός, δάσκαλος, ποιητής και μεταφραστής. Ως επιζών της σφαγής του Διστόμου έγινε γνωστός για τον επί δεκαετίες αγώνα του για την αναγνώριση των εγκλημάτων πολέμου από το γερμανικό κράτος και την αποζημίωση των θυμάτων.

Ο Αργύρης Σφουντούρης γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1940 στο Δίστομο. Λίγους μήνες πριν την εκκένωση της Ελλάδας από τα γερμανικά στρατεύματα,στις 10 Ιουνίου 1944 κατοχικά στρατεύματα κατέστρεψαν το Δίστομο ως αντίποινα για τις κινήσεις των ανταρτών .Στη σφαγή που ακολούθησε 34 μέλη της οικογένειας Σφουντούρη έχασαν τη ζωή τους μαζί με περίπου 200 ντόπιους. Ο Σφουντούρης, οι αδερφές του και οι παππούδες του επέζησαν από αυτό το έγκλημα πολέμου. Για τα επόμενα δύο χρόνια έζησε με τον παππού και τη γιαγιά του, αλλά ανέπτυξε ένα πιθανώς ψυχολογικό στομαχικό πρόβλημα που τον εμπόδιζε να τρώει κανονικά. Στη συνέχεια, το εξάχρονο αγόρι μεταφέρθηκε από τον παππού του σε ένα ορφανοτροφείο αγοριών στον Πειραιά. Το 1949, σε ηλικία οκτώμισι ετών, επιλέχθηκε μαζί με άλλα ορφανά από επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και στάλθηκε στο Παιδικό Χωριό Pestalozzi. Εδώ η υγεία του Σφουντούρη βελτιώθηκε ξανά και η ευφυΐα του αγοριού έγινε γρήγορα εμφανής. Στη συνέχεια σπούδασε μαθηματικά , πυρηνική φυσική και αστροφυσική στο ETH της Ζυρίχης. Μετά τις σπουδές του, τις οποίες ολοκλήρωσε με διδακτορικό, έγινε καθηγητής φυσικής.

Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα το 1967 και την επακόλουθη δικτατορία των συνταγματαρχών, ο Σφουντούρης δραστηριοποιήθηκε κατά της δικτατορίας από την Ελβετία. Μόλις ένα μήνα μετά το πραξικόπημα, ήταν ένας από τους διοργανωτές της αντιδικτατορικής συγκέντρωσης στην Ελλάδα . Έργα που απαγορεύτηκαν στην Ελλάδα δημοσιεύτηκαν στο πολιτιστικό περιοδικό «Περιοδικό για την Ελλάδα» ΠΡΟΠΥΛΑΙΑ το οποίο εξέδωσε στη Ζυρίχη .

Κατά τη διάρκεια των αναταραχών του 1989 και του 1990, που είχαν ως αποτέλεσμα την επανένωση της Γερμανίας, ο Σφουντούρης είδε για πρώτη φορά μετά από σχεδόν 50 χρόνια μια ευκαιρία για αποζημίωση για τα θύματα της σφαγής στη γενέτειρά του, το Δίστομο. Στην 50ή επέτειο της σφαγής, μαζί με τον δήμο Διστόμου, διοργάνωσε το διεθνές συνέδριο για την ειρήνη στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, που είχε σύνθημα μνήμη - πένθος - ελπίδα . Παρά τα επανειλημμένα αιτήματα, επίσημοι εκπρόσωποι της Γερμανίας δεν συμμετείχαν στη διάσκεψη. Το 1995, όταν ρώτησε τη γερμανική πρεσβεία για αξίωση αποζημίωσης για πολεμικές ζημιές, ο Σφουντούρης έλαβε την απάντηση ότι η σφαγή ήταν μέτρο του πολέμου και δεν θα υπήρχε δικαίωμα αποζημίωσης. Τα γερμανικά δικαστήρια απέρριψαν την αγωγή σε διάφορες περιπτώσεις για διάφορους λόγους και τον Μάρτιο του 2006 μια συνταγματική καταγγελία απορρίφθηκε. Στη Γερμανία, υπήρχε διάχυτος φόβος ότι αν έκαναν δεκτό το αίτημα θα γινόντουσαν αλυσιδωτές αγωγές για αποζημίωση σε σχέση με εγκλήματα της Ναζιστικής Γερμανίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σε όλες τις κατεχόμενες χώρες .

Με τις αγωγές, ο Σφουντούρης έκανε γνωστή τη σφαγή του Διστόμου στο ευρύτερο γερμανικό και ευρωπαϊκό κοινό. Το 2006, ο Στέφαν Χάουπτ γύρισε το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Ένα τραγούδι για τον Αργύρη. Είναι συχνά συνεργάτης συνεντεύξεων για γερμανόφωνα μέσα ενημέρωσης, ειδικά για το θέμα της συμφιλίωσης με το ελληνογερμανικό παρελθόν , αλλά και για την κρίση του ευρώ. Ως πρόσωπο, ο Σφουντούρης έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό στη Γερμανία κυρίως μέσω της εμφάνισής του στη σατιρική εκπομπή Die Anstalt τον Μάρτιο του 2015 όπου συγκίνησε με τη συνοπτική αφήγηση του δράματος του Διστόμου. Στην Ελβετία θεωρείται επίσης μεσολαβητής μεταξύ της ελληνικής και της γερμανόφωνης κουλτούρας. Ο Σφουντούρης ζει στην Αθήνα και τη Ζυρίχη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Επισκέπτεται συχνά το Δίστομο.

el.wikipedia.org
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι