Wednesday, 6 March 2024

Γιατί αγαπάμε να μαθαίνουμε για τη δυστυχία των άλλων;

Όσοι έχουν μεγαλώσει σε χωριά ή έστω σε μικρές γειτονιές θα έχουν παρατηρήσει ότι τα καλύτερα, τα πιο επιτυχημένα… κουτσομπολιά είναι τα αρνητικά.
Όταν λέμε αρνητικά εννοούμε αυτά που εμπεριέχουν μια δυσάρεστη είδηση για τον άλλον.

Κανείς δηλαδή δεν θα ενδιαφερθεί παραπάνω από 5 λεπτά, αν κάποιος του μεταφέρει ότι ο τάδε παντρεύεται ή πέρασε σε πολύ καλή σχολή στο πανεπιστήμιο.
Αντίθετα όμως αν η “είδηση” περιλαμβάνει ένα διαζύγιο, μιαν αρρώστια ή μια αποτυχία ταξιδεύει γρηγορότερα και από το φως.

Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; 
Είμαστε τόσο κακοί άνθρωποι που θέλουμε το κακό των άλλων; 
Θέλουμε να υποφέρουν οι άλλοι και να μην είναι ευτυχισμένοι; 
Ή είναι κάτι που κάνουμε υποσυνείδητα ώστε να αισθανόμαστε εμείς καλύτερα;
Υπάρχει μία φράση, που χρεώνεται στον Τρούμαν Καπότε που λέει ότι η ευτυχία των άλλων μπορεί να μελαγχολήσει και τον πιο πρόσχαρο άνθρωπο.

Αν το αναλογιστούμε αυτό, κρύβει πολύ μεγάλη αλήθεια μέσα του. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι πραγματικοί φίλοι είναι αυτοί που στέκονται δίπλα μας και χαίρονται με τις χαρές μας και όχι αυτοί που μας στηρίζουν στις λύπες και στις δυσκολίες μας.

Γιατί το κάνουμε όμως αυτό; Γιατί θέλουμε να μαθαίνουμε ότι οι άλλοι δυσκολεύονται στη ζωή τους;
Μια άποψη είναι ότι το κάνουμε γιατί θέλουμε να νιώθουμε ότι δεν είμαστε οι μόνοι σε αυτόν τον κόσμο που έχουμε δυσκολίες. Για κάποιο λόγο, το να πονάει και ο άλλος δίπλα μας απαλύνει και τον δικό μας πόνο, τον κάνει πιο υποφερτό γιατί αισθανόμαστε ότι τον μοιραζόμαστε. 
Επίσης, μας δίνει δύναμη το να ξέρουμε ότι ναι, υπάρχουν τελικά και χειρότερα. Μπορεί να περνάμε εμείς δύσκολα αλλά, κοίτα, ο Κώστας απέναντι είναι σε χειρότερη κατάσταση από εμάς. Άρα είμαστε σε καλύτερη κατάσταση έστω και από έναν.
Όλη αυτή η συμπεριφορά μάς δίνει μια αίσθηση μιζέριας, ότι έχουμε ένα κενό στη ζωή μας και ψάχνουμε να το καλύψουμε με τις ζωές των άλλων. 
Αν πιάσουμε τον εαυτό μας να νιώθουμε, να σκεφτόμαστε έτσι ίσως θα πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αναλογιστούμε τι μας οδήγησε σε αυτό το μονοπάτι. 
Τι δεν μας αρέσει στη ζωή μας, τι μας κάνει δυστυχισμένους τόσο που έχουμε ανάγκη να βλέπουμε και τους άλλους ανάλογα ώστε να ανεβούμε ψυχολογικά;

Τέτοια συναισθήματα μπορεί να συνδέονται άμεσα και με τη ζήλια αλλά και με την έλλειψη αυτοπεποίθησης. 
Μήπως αποζητούμε συνέχεια επιβεβαίωση και θέλουμε να την λαμβάνουμε μέσω της μείωσης των άλλων γύρω μας; Όποια και αν είναι η ρίζα τους, το μόνο που κάνουν είναι να δηλητηριάζουν τη ζωή μας και τις σχέσεις μας με τους άλλους. 
Καλό θα ήταν να τα απομονώσουμε και να μην τα αφήνουμε να μας κυβερνούν γιατί ο μόνος που βγαίνει χαμένος στο τέλος είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.
Στην τελική, μπορούμε να τα κάνουμε να λειτουργήσουν θετικά! 
Να μας ωθήσουν να γίνουμε καλύτεροι, όχι για να ανταγωνιστούμε τους άλλους αλλά για να αισθανθούμε εμείς πιο όμορφα. 
Οι δυσκολίες των άλλων μπορούν να μας κάνουν να εκτιμήσουμε περισσότερο τις ευκολίες και τις χαρές της δικής μας ζωής που υπό άλλες συνθήκες θα μας φαίνονταν λίγες. Και αν είμαστε εμείς καλά, θα θελήσουμε να κάνουμε και τους άλλους καλύτερα!
Posted by at No comments:
Labels: , , , ,

Διδάσκοντας στα Παιδιά Υψηλές Ανθρώπινες Αξίες

Οι αξίες της ζωής μας προκύπτουν από την ανάγκη μας να συναναστρεφόμαστε με άλλα άτομα. 
Να συνυπάρχουμε αρμονικά, με σεβασμό ο ένας απέναντι στον άλλον, με υπομονή, υπευθυνότητα και αγάπη. 
Το να καταφέρουμε να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας τις αξίες της ζωής είναι μάθημα ζωής που λαμβάνει χώρα κάθε στιγμή που βρισκόμαστε κοντά τους.  

Είναι, όμως, και το σπουδαιότερο δώρο που μπορούμε να τους χαρίσουμε, για να τους κάνουμε ανεξάρτητους, αυτάρκεις και ευτυχισμένους ανθρώπους.

Ποιες είναι οι αξίες της ζωής και γιατί τις χρειαζόμαστε
Ο κάθε άνθρωπος έχει μεγαλώσει και έχει ενστερνιστεί τις δικές του αξίες, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν από αυτές ενός άλλου ανθρώπου. Ακριβώς για τον λόγο αυτόν θα μπορούσαμε να απαριθμήσουν εκατοντάδες «αξίες ζωής» που για τον κάθε έναν παίζουν μεγαλύτερο ή μικρότερο ρόλο στη ζωή. 
Σημασία, λοιπόν, έχει να καταλάβουν τα παιδιά γιατί χρειάζεται να έχουν αξίες και πώς ακριβώς βοηθούνται από αυτές.
Οι αξίες, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε πάντα, είναι αυτές που καθοδηγούν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις της ζωής μας. Όταν, λοιπόν, τις γνωρίζουμε καλά μπορούμε να αποφασίσουμε πώς θα ζήσουμε –και κυρίως πώς θα ζήσουμε καλύτερα. Βέβαια, οι αξίες μας μπορεί να αλλάξουν στην πορεία της ζωής μας, καθώς θα αλλάζουν και οι επιθυμίες μας ή ο τρόπος που ορίζουμε την ευτυχία, ενώ μπορεί να αλλάξει και η προτεραιότητα που τους δίνουμε. 
Για παράδειγμα, κάποιος που στα 30 του είχε ως ύψιστη αξία την εργασία, μπορεί στα 40 να δίνει προτεραιότητα στην οικογένεια ή στα χρήματα.

Για ένα παιδί, όμως, οι έννοιες αυτές είναι δυσνόητες και, έτσι κι αλλιώς, θα παρουσιαστούν αρκετά αργότερα στην πορεία της ζωής του. Είναι πολύ πιο απλές και θεμελιώδεις οι αξίες με τις οποίες οφείλουμε να το γαλουχήσουμε, μέχρι τουλάχιστον τη στιγμή που θα αποφασίζει μόνο του, για τις προσωπικές του αξίες. Και από τις εκατοντάδες που θα μπορούσαμε να μετρήσουμε, προτεραιότητα για τα παιδιά έχουν οι εξής:

Ενσυναίσθηση
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να παίξουν με άλλα, λιγότερο κοινωνικά παιδιά, της τάξης τους. Δείξτε τους ένα αδέσποτο σκυλάκι και εξηγήστε τους πόσο μπορεί να πεινάει, πηγαίνοντάς του φαγητό σε ένα κεσεδάκι. Μάθετε στα παιδιά ότι οι καλές πράξεις κάνουν τη ζωή πιο όμορφη!

Ειλικρίνεια
Διαβεβαιώστε τα παιδιά ότι ακόμα κι αν έχουν κάνει κάποιο λάθος, εσείς θα είστε εκεί για να τα ακούσετε και να τα συμβουλεύσετε, ώστε να μη φοβούνται να είναι ειλικρινείς μαζί σας.

Σεβασμός
Απέναντι στους άλλους, απέναντι στο περιβάλλον αλλά και προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα παιδιά θα πάρουν παράδειγμα από εσάς αναφορικά με τον σεβασμό και έτσι θα καταλάβουν ότι για να τους σέβονται πρέπει και εκείνα να σέβονται τους άλλους.

Ευγνωμοσύνη
Μάθετε στα παιδιά να νιώθουν ευγνωμοσύνη για την κάθε τους ημέρα, ακόμα και για τα πιο μικρά πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους, από μια ηλιόλουστη ημέρα, μέχρι ένα χαμόγελο από κάποιον άγνωστο.

Θετική σκέψη
Μάθετε στο παιδί να παρατηρεί όλα τα όμορφα που συμβαίνουν γύρω του. Δείξτε του πώς να βλέπει τη θετική πλευρά σε πράγματα που πιθανώς το στεναχωρούν ή το φοβίζουν. Έτσι θα μεγαλώσετε έναν αισιόδοξο άνθρωπο που θα μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα τις δύσκολες καταστάσεις.

Επιμονή
Εξηγήστε στο παιδί ότι κανείς δεν είναι τέλειος και ότι όλοι κάνουμε λάθη. Μέσα από αυτά, όμως, μαθαίνουμε και όσο μαθαίνουμε γινόμαστε όλο και καλύτεροι. Σημασία, λοιπόν, έχει να μην εγκαταλείπουν τις προσπάθειές τους!

Συγχώρεση
Αν δεν μάθετε στο παιδί σας να συγχωρεί θα μεγαλώσει με μνησικακία και δεν θα καταφέρει ποτέ να είναι πραγματικά ευτυχισμένο. Κάποια στιγμή το παιδί θα πληγωθεί από κάποιον. Μάθετέ του να εκδηλώνει με θετικούς τρόπους τον πόνο του και να δίνει συγχώρεση για να μπορεί να προχωρά μπροστά στη ζωή του.

Γενναιοδωρία
Το «εγώ» και το «θέλω» κυριαρχούν στη ζωή των σημερινών παιδιών –και όχι αδικαιολόγητα αφού και εμείς, οι γονείς, με ένα «θέλω» μεγαλώσαμε. Η γενναιοδωρία είναι μία αξία που διδάσκεται πρώτα από τους γονείς και ακολουθεί τα παιδιά στο σχολείο και στην ενήλικη ζωή τους. .....
Αυτοσυγκράτηση
Όταν έχει έρθει η ώρα να φύγετε από την παιδική χαρά, πρέπει να φύγετε από την παιδική χαρά. Και όταν έρχεται η ώρα του φαγητού το παιδί πρέπει να περιμένει για να σερβιριστεί. Η υπομονή και η αυτοσυγκράτηση βοηθούν το παιδί να συμβιώνει ομαλά με το κοινωνικό σύνολο και να μην κάνει σπασμωδικές κινήσεις.

Μοναδικότητα
Παρά τις κοινές αξίες, όμως, που όλοι παραδεχόμαστε ότι συμβάλουν στην ομαλή μας συμβίωση, τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι ο κάθε άνθρωπος, όπως άλλωστε και τα ίδια, είναι μοναδικός. Μπορεί να έχει διαφορετικό χρώμα, διαφορετικό τρόπο ομιλίας, διαφορετικές απόψεις, και αυτή η διαφορετικότητα είναι που κάνει όλους τους ανθρώπους εξίσου ενδιαφέροντες, ξεχωριστούς και αξιαγάπητους.
----------
Με λίγα λόγια και απλά, διδάξτε στα παιδιά 
το «Αγαπάτε αλλήλους»
Posted by at No comments:
Labels: , , , ,

Η Σχολική Βία και οι Αξίες ως μέσο Πρόληψης

Μπορούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά μας πως, όταν δεν παρεμβαίνω, ενώ γνωρίζω, συμβάλλω στην διαιώνιση και διατήρηση μιας δυσλειτουργικής πραγματικότητας. Όταν παρεμβαίνω, σημαίνει ότι γνωρίζω να σέβομαι τους άλλους, σημαίνει ότι τους συναισθάνομαι, σημαίνει ότι γνωρίζω να σέβομαι τον εαυτό μου.

    Το ζήτημα της σχολικής βίας ή σχολικού εκφοβισμού αποτελεί ένα έντονο κοινωνικό και εκπαιδευτικό φαινόμενο (Νικολόπουλος, 2008). Έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές, καθώς και τα μέλη του σχολικού συστήματος, δηλαδή τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς.

    Σαφώς πρόκειται για ένα ζήτημα, το οποίο ακόμα και αν δεν έχει τύχει να “αγγίξει” εμάς τους ίδιους, ή κάποιον δικό μας, δεν παύει να επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία μας. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ο καθένας από εμάς έχει ευθύνη να γνωρίζει τι σημαίνει σχολική βία, ποιες είναι οι συνέπειες, και τι μπορεί να κάνει ο ίδιος ώστε να συμβάλλει στην εποικοδομητική αντιμετώπισή της.

    Συχνά οι γονείς βιώνουν σύγχυση αναφορικά με το τι είναι η σχολική βία, πώς διαφοροποιείται από το απλό πείραγμα, και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της, λόγω του καταιγισμού των πληροφοριών που δέχονται από πολλές πηγές. Έχουν διατυπωθεί πολλοί ορισμοί στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία.

    Ένας από τους επικρατέστερους είναι ο εξής: «Ένας μαθητής εκφοβίζεται ή θυματοποιείται όταν αυτός ή αυτή εκτίθεται, επαναλαμβανόμενα και σε βάθος χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από τη μεριά ενός ή περισσότερων άλλων μαθητών. Μια πράξη είναι αρνητική, όταν κάποιος σκόπιμα επιβάλλει, ή προσπαθεί να επιβάλλει, τραυματίσει ή ενοχλήσει κάποιον άλλο.

    Οι αρνητικές πράξεις μπορούν να λάβουν χώρα είτε μέσω λέξεων (λεκτικές), για παράδειγμα, μέσω απειλής, εμπαιγμού, πειράγματος και ύβρεων. Μια πράξη είναι αρνητική όταν κάποιος χτυπά, σπρώχνει, κλωτσά, ή περιορίζει κάποιον άλλο – μέσω φυσικής επαφής.

    Είναι επίσης πιθανό να λάβουν χώρα αρνητικές πράξεις χωρίς τη χρήση λέξεων ή φυσικής επαφής, όπως κάνοντας γκριμάτσες ή άσεμνες χειρονομίες, αποκλείοντας σκόπιμα κάποιον από την ομάδα, ή αρνούμενοι να συμμορφωθούμε με τις επιθυμίες ενός άλλου προσώπου» (Olweus, 1993).

    Στον παραπάνω ορισμό, αναδεικνύονται οι μορφές της σχολικής βίας, οι οποίες μπορεί να εκφραστούν με λεκτικό, σωματικό, ή και συναισθηματικό (ψυχολογικό) τρόπο, όπως με την μορφή του κοινωνικού αποκλεισμού. Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πολλά παιδιά εμπλέκονται σε φαινόμενα διαδικτυακού ή σεξουαλικού εκφοβισμού. Όλες οι μορφές της σχολικής βίας έχουν επώδυνες ψυχολογικές συνέπειες, τόσο για τους μαθητές στον ρόλο του θύματος, όσο και για τους μαθητές στον ρόλο του θύτη.

    Πρόκειται για μαθητές με κοινά συναισθηματικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά. Τα άτομα που εμπλέκονται, φαίνεται να νιώθουν αποξενωμένα και παρείσακτα στο σχολείο. Έχουν δυσκολίες σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων με τους συνομηλίκους τους, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν και μαθησιακά προβλήματα.

    Πολλοί προέρχονται από δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον, όπου συχνά υπάρχουν δυσκολίες στην επικοινωνία μεταξύ παιδιών και γονέων (Νικολόπουλος, 2008). Χρειάζεται να λάβουμε υπόψη μας ότι πρόκειται για ευάλωτα παιδιά, με πολλές δυσκολίες στον κοινωνικό, μαθησιακό και συναισθηματικό τομέα, καθώς και σε επίπεδο σχέσεων.

    Ένας σημαντικός τρόπος αντιμετώπισης οποιουδήποτε προβλήματος, είναι η πρόληψη. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η πρόληψη αφορά την εκμάθηση κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων στα παιδιά, τόσο από το σχολικό όσο και από το οικογενειακό περιβάλλον (Kauffman, 2005).

    Κάποιες από αυτές τις δεξιότητες είναι η ενσυναίσθηση, ο έλεγχος του θυμού, η επίλυση διαφωνιών, η αυτογνωσία και η ικανότητα λήψης αποφάσεων. Η βάση για την εκμάθηση και την εφαρμογή όλων των κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων, είναι οι αξίες. Είναι ωφέλιμο να αναρωτηθούμε ποιες είναι οι αξίες που διδάσκουμε στα παιδιά εμείς οι ίδιοι, ως πρότυπα, και να σκεφτούμε τι ακριβώς ζητάμε από αυτά.

    Για παράδειγμα, ίσως ζητάμε από τα παιδιά να δείχνουν αλληλεγγύη και να συμπεριφέρονται δίκαια και με θάρρος. 
Εμείς όμως αποτελούμε ένα τέτοιο πρότυπο; 
Ή όταν συμβαίνει ένα περιστατικό το οποίο χρειάζεται την παρέμβασή μας, προτιμάμε να “κοιτάξουμε την δουλειά μας”; 
Είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση με ποιους τρόπους συμπεριφερόμαστε εμείς οι ίδιοι, άρα και τι είδους μηνύματα λαμβάνουν τα παιδιά από εμάς.

    Υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία αναφορικά με τον ρόλο των αξιών στην ζωή μας. Μια από τις προσεγγίσεις η οποία έχει γνωρίσει μεγάλη απήχηση, είναι αυτή των συγγραφέων Πουχόλ Ι Πονς και Γκονθάλεθ. Μιλούν για το “δέντρο των αξιών”, το οποίο αποτελείται από είκοσι αξίες. Στον κορμό αυτού του δέντρου τοποθετούν τον σεβασμό. Αν δεν υπάρξει ο σεβασμός, δεν μπορούν να αναπτυχθούν και οι υπόλοιπες αξίες.

    Στα κλαδιά του δέντρου, βρίσκονται η κοινωνικότητα, η υπευθυνότητα και η τάξη. Ακολουθούν η ειλικρίνεια, η εμπιστοσύνη, ο διάλογος, ο οποίος διακλαδίζεται στην ανεκτικότητα και στην δημιουργικότητα, οι οποίες διευκολύνουν την αξία της συνεργασίας, και τελικά της ειρήνης και της χαράς. Ένα άλλο κλαδί περιλαμβάνει την συμπόνια, την γενναιοδωρία, και την φιλία.

    Σε άλλο κλαδί βρίσκονται η ελευθερία και δικαιοσύνη. Τρεις ακόμα αξίες, η υπομονή, η σταθερότητα, και η σύνεση τονίζεται ότι προσδίδουν ισορροπία, συνέπεια και μετριοπάθεια στις υπόλοιπες. Τέλος, όλα τα κλαδιά καταλήγουν στην αρμονική συνύπαρξη η οποία φέρνει χαρά (Παππά, 2016).

    Συνοψίζοντας, η πρόληψη αφορά την από νωρίς εκμάθηση και εφαρμογή αξιών στο σχολικό και στο οικογενειακό περιβάλλον. Οι ενήλικες, γονείς και εκπαιδευτικοί, αποτελώντας θετικά και υγιή πρότυπα για τα παιδιά, έχουν την δυνατότητα να συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στην αποτροπή περιστατικών σχολικής βίας, αλλά και στην αποτελεσματική διαχείρισή τους, εφόσον συμβούν.

Η διαδικασία αναγνώρισης των προσωπικών μας αξιών, χρειάζεται χρόνο. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τόσο τις δικές μας αξίες, όσο και το ποιες αξίες επιθυμούμε να υιοθετήσουν τα παιδιά.

Μπορούμε με το δικό μας παράδειγμα, να μάθουμε στα παιδιά να μην σιωπούν όταν βιώνουν σχολική βία. Να βρίσκουν το θάρρος να μιλούν σε κάποιον που εμπιστεύονται και να αναγνωρίσουν ότι παραβιάζεται το δικαίωμα τους να νιώθουν χαρά, να νιώθουν ελεύθερα, να νιώθουν και να είναι ασφαλή, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά.

Μπορούμε να τα μάθουμε να μοιράζονται, να έχουν ενσυναίσθηση, ώστε να μπορούν να δημιουργούν αληθινές φιλίες και να μην κάνουν σε κάποιον άλλον, κάτι το οποίο δεν αρέσει να συμβαίνει και στα ίδια.

Μπορούμε να επιδιώξουμε από νωρίς την διαδικασία διαλόγου με τα παιδιά μας ώστε να χτίσουμε μια σχέση ειλικρίνειας και εμπιστοσύνης.

Μπορούμε να επιδεικνύουμε άνευ όρων αποδοχή. Αγαπάμε τα παιδιά ότι και αν συμβεί. Μπορούν να έρθουν να μας μιλήσουν οποιαδήποτε στιγμή, χωρίς να φοβούνται μήπως τα κατηγορήσουμε, μήπως θυμώσουμε, μήπως τους φωνάξουμε.

Μπορούμε να δείξουμε στα παιδιά με τις δικές μας πράξεις ότι υπευθυνότητα δεν σημαίνει εφησυχασμός, δεν σημαίνει παθητικότητα και αδράνεια. Υπευθυνότητα σημαίνει παρέμβαση και ενημέρωση. Μπορούμε να τους εξηγήσουμε πως όταν δεν παρεμβαίνω ενώ γνωρίζω, συμβάλλω στην διαιώνιση και διατήρηση μιας δυσλειτουργικής πραγματικότητας. Όταν παρεμβαίνω, σημαίνει ότι γνωρίζω να σέβομαι τους άλλους, σημαίνει ότι τους συναισθάνομαι, σημαίνει ότι γνωρίζω να σέβομαι τον εαυτό μου.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Ανθούσα Παπαευθυμίου Ψυχολόγος
psychologynow.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
Posted by at No comments:
Labels: , , , , ,
Subscribe to: Posts (Atom)

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki