Friday 7 May 2021

Τα «ΟΧΙ» που πρέπει να γίνουν «ΝΑΙ»

Στις νέες ευκαιρίες που εμφανίζονται. 
Μία νέα ευκαιρία μπορεί να οδηγήσει σε κάτι ακόμα καλύτερο από αυτό που μπορεί να είχαμε ήδη στο μυαλό μας. Ό,τι έρχεται στη ζωή έχει τη δυνατότητα να μας οδηγήσει σε νέους δρόμους ή να βοηθήσει να επαναπροσδιορίσουμε τί θέλουμε και πώς να το επιτύχουμε.
Στο να βγούμε από τα ασφαλή όρια μας. 
Κάθε τι γνώριμο φέρει την αίσθηση της οικειότητας, όμως μερικές φορές χρειάζεται να αλλάξουμε τις συνήθειες και τον τρόπο σκέψης μας για να επιτύχουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε. 
Στη ζωή χρειάζεται να έχουμε νοητική και ψυχολογική ευελιξία σε ό,τι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και όχι να θεωρούμε πως όλες οι καταστάσεις αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο.

Στην βοηθητική κριτική από τους ανθρώπους που δίνουν πραγματική αγάπη. 
Βαθιά μέσα μας γνωρίζουμε ποιοί είναι αυτοί οι άνθρωποι που πραγματικά νοιάζονται για εμάς, οπότε γνωρίζουμε και πως η οποιαδήποτε κριτική που προέρχεται από αυτούς γίνεται προκειμένου να γίνουμε καλύτεροι.

Στην προτεραιότητα και στην αγάπη προς τον εαυτό μας. 
Ακούγεται αρκετά κλισέ, ωστόσο εάν δεν δώσουμε αγάπη στον εαυτό μας κανείς δεν θα το κάνει αυτό για εμάς. Δίνουμε προτεραιότητα στο να κάνουμε αυτά που μας γεμίζουν χαρά, στο να είμαστε εμείς οι πρώτοι που θα στηρίξουμε τον εαυτό μας σε ό,τι κάνει και να συμπαραστεκόμαστε σε εμάς στις καλές μέρες αλλά και σε αυτές που δεν πάνε ίσως όπως θα θέλαμε.

Σε νέες ενασχολήσεις. 
Μπορεί να είμαστε καλοί σε ένα συγκεκριμένο χόμπι ή άθλημα-κάτι που επίσης δίνει ασφάλεια και την αίσθηση της επίτευξης. Η ενασχόληση με κάτι καινούριο όμως προσφέρει την αίσθηση της ανακάλυψης και την υιοθέτηση νέων δεξιοτήτων, ακόμα και αν δεν είμαστε τόσο καλοί σε αυτό τελικά! Η ουσία όμως δεν είναι να είμαστε τέλειοι σε όλα (ένας στόχος ανέφικτος για όλους μας) αλλά να εξελισσόμαστε κάθε στιγμή της ζωής μας.

Στην ίδια την αποτυχία. 
Η έννοια της επιτυχίας μπορεί να είναι διαφορετικά μετρήσιμη για τον καθένα, σε γενικές γραμμές όμως εμπεριέχει τα συναισθήματα της χαράς και της αυτοπεποίθησης. Πίσω όμως από κάθε επιτυχία συνήθως βρίσκονται πολλαπλές αποτυχίες ή πολλά εμπόδια, κάποια εκ των οποίων μπορεί να έμοιαζαν και αξεπέραστα. Η επιτυχία κάθε ανθρώπου δείχνει πως δεν έδωσε σημαντική βάση στις προηγούμενες αποτυχίες-απλώς τις είδε ως κάτι που χρειάστηκε να διαχειριστεί και όχι ως καταλυτικό εμπόδιο. Αποδεχόμαστε πως θα αποτύχουμε, γιατί έτσι θα καταλάβουμε και τί χρειάζεται να αλλάξουμε ώστε να πετύχουμε αυτό που θέλουμε.

Δήμητρα Παράσχου, ψυχοθεραπεύτρια. 

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Μήπως λέω ΝΑΙ, επειδή φοβάμαι να πω ΟΧΙ;

Η άρνηση είναι μια δεξιότητα η οποία δυσκολεύει τους περισσότερους. 
Είναι πολύ συνηθισμένο πολλοί άνθρωποι να συνειδητοποιούν μάλιστα ότι αυτή η ανικανότητά τους να αρνούνται ή να απορρίπτουν κάτι συνδέεται και με το άγχος, το στρες και άλλες δυσκολίες με τις οποίες παλεύουν. 
Συνηθίζουμε να δεσμευόμαστε σε πολλά πράγματα και σε υπερβολικό βαθμό και συχνά νιώθουμε ότι πρέπει να πούμε ναι σε κάθε ευκαιρία που μας παρουσιάζεται.

Ωστόσο, κάθε νέα επιλογή συνοδεύεται και από ένα κόστος (π.χ. την απώλεια της ικανότητας να επενδύσουμε σε άλλες επιλογές). 
Για παράδειγμα, όταν αποφάσισα να κάτσω να γράψω αυτό το κείμενο, άφησα την επιλογή... να πάω για καφέ, να δω έναν θεραπευόμενο, να κοιμηθώ κλπ.
Κάθε επιλογή που κάνουμε έρχεται με ένα οικονομικό, χρονικό και σωματικό κόστος, αλλά φαίνεται να ξεχνάμε αυτό το κομμάτι.
Οι άνθρωποι συχνά δυσκολεύονται να πουν όχι εξαιτίας πολλών διαφορετικών λόγων. 
Κάποιοι από αυτούς είναι η ανάγκη της κοινωνικοποίησης, οι προσδοκίες από φίλους και οικογένεια, ο φόβος μη χάσουμε κάτι και οι κοινωνικές δεσμεύσεις (π.χ. η απαίτηση να ικανοποιούμε το ρόλο της εργαζόμενης και της μητέρας). 
Κάποιες φορές χρειάζεται να πούμε όχι στους άλλους, αλλά τις περισσότερες χρειάζεται πρώτα να μπορούμε να το πούμε στον εαυτό μας.

Οι πελάτες μου συχνά εκφράζουν διάφορες ανησυχίες όταν σκέφτονται αν θα πουν όχι σε κάτι.
 
Κάποιες από αυτές είναι οι εξής: δεν γνωρίζουν πότε να πουν το όχι ή σε τι, είναι αβέβαιοι για το ποιος είναι ο πιο ευγενικός τρόπος άρνησης, ανησυχούν για το πώς θα το αντιληφθεί ο άλλος.

Όσον αφορά στο τελευταίο, ενθαρρύνω αυτά τα άτομα να θυμούνται ότι ένα καλό προσωπικό όριο είναι να θυμόμαστε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε την αντίδραση του άλλου σε κάτι – ο μόνος έλεγχος που έχουμε είναι στο να αξιολογήσουμε προσεκτικά ένα όχι και στο να το εκφράσουμε με σεβασμό και ευγένεια.
Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε από αυτό· η εμπειρία και η επεξεργασία του άλλου ως προς την άρνησή σας δεν είναι δική σας ευθύνη. 
Θα σας φανεί χρήσιμο να θυμάστε ότι οι πιο λογικοί άνθρωποι θα ανταποκριθούν ήρεμα σε ένα απλό όχι και, αν κάποιος είναι παράλογος, έχετε ακόμα ένα λόγο να αρνηθείτε και να θέσετε αυστηρά όρια.

Γενικά, ενθαρρύνω τον κόσμο να συλλογιστεί πάνω σε ορισμένα ερωτήματα για να αξιολογήσει τα κόστη της εκάστοτε ευκαιρίας.

Αυτά τα ερωτήματα είναι τα εξής:

– Έχω τον χρόνο, την ενέργεια και τα χρήματα γι’ αυτό τώρα;

– Θέλω να το κάνω;

– Θα προσθέσει αυτό κάποια αξία στη ζωή μου;

– Είναι αυτό εναρμονισμένο με τις αξίες μου; Ταιριάζει με αυτές;

– Μήπως λέω ναι, μόνο επειδή φοβάμαι να πω όχι;

Αν η απόφασή σας είναι η άρνηση, είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζετε πώς θα την επικοινωνήσετε. 
Οι κύριοι παράγοντες που χρειάζονται εξέταση είναι το πλαίσιο της σχέσης (πόσο στενή είναι;), το αίτημα που ακούστηκε ή η ευκαιρία που προσφέρθηκε και σε τι θέλουμε ακριβώς να πούμε όχι (π.χ. μπορεί να θέλουμε να απορρίψουμε μέρος του αιτήματος και να δεχτούμε ένα άλλο).

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που βρίσκουν ευκολότερο το όχι σε άτομα που είναι κοντά τους επειδή γνωρίζουν τι απάντηση θα λάβουν και άλλοι που νιώθουν ότι μια στενή σχέση απαιτεί αυτοθυσία και στήριξη, οπότε και δύσκολα αρνούνται. 
Γενικά, όσο στενότερη η σχέση, τόσο πιθανότερο είναι να θέλουμε να είμαστε εκεί για τον άλλο, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δε θα λέμε ποτέ όχι. 
Το αντίθετο· είναι μάλλον απαραίτητο να έχουμε θέσει καλά όρια με τέτοια άτομα, ώστε να διατηρούμε υγιή αυτή τη σχέση. Κάποιοι απλοί και ευγενικοί τρόποι να λέμε όχι είναι οι εξής;

– Σ’ ευχαριστώ, αλλά αυτό δεν είναι για εμένα/ Σ’ ευχαριστώ, αλλά όχι: Απλό και εύκολα κατανοητό χωρίς την ανάγκη να εξηγήσουμε το γιατί.

– Είναι μια υπέροχη πρόταση, αλλά έχω πολλά να κάνω αυτό τον καιρό και έτσι δεν έχω χρόνο αυτό τον καιρό. Μπορούμε να το προσπαθήσουμε τον επόμενο μήνα;

– Δεν έχω τη δυνατότητα να κάνω το Χ αυτή τη στιγμή, αλλά θα μπορούσα το Ψ. Ενδιαφέρεσαι;

– Συγγνώμη, ασχολούμαι με κάτι άλλο αυτό τον καιρό.

– Δεν μπορώ να σε βοηθήσω με αυτό το ζήτημα, αλλά έχεις δοκιμάσει να μιλήσεις στον Χ γι’ αυτό;

– Δεν νομίζω ότι είμαι το καλύτερο άτομο που θα μπορούσε να σε βοηθήσει με αυτό, συγγνώμη.

– Λυπάμαι, δεν μπορώ να βοηθήσω με αυτό, αλλά νομίζω ότι θα τα πας περίφημα εσύ. Θα ήθελες ίσως να το συζητήσουμε κάποια άλλη στιγμή;

Ahona Guha, κλινική ψυχολόγος

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Πανδημία και ψυχική υγεία των παιδιών

Μελετώντας τις επιπτώσεις της πανδημίας, μιας κατάστασης που πάνω από ένα χρόνο έχει επηρεάσει τις ζωές των ανθρώπων σε παγκόσμιο πλαίσιο, εντοπίζεται αύξηση της συναισθηματικής δυσφορίας όπως και των ψυχιατρικών διαταραχών, με ορισμένες ομάδες ανθρώπων, όπως είναι τα παιδιά και οι έφηβοι, να βρίσκονται σε περισσότερο ευάλωτη θέση.
Η αλλαγή της ρουτίνας συνιστά έναν βασικό αιτιακό παράγοντα της αρνητικής εικόνας του ψυχισμού των παιδιών. 
Συγκεκριμένα, και όπως γνωρίζουμε, τα παιδιά έχουν για μεγάλες χρονικές περιόδους απομακρυνθεί από το σχολείο και ό,τι αυτό περιλαμβάνει, γεγονός που φαίνεται να οδηγεί στη σύγχυση που οι μαθητές ξεκίνησαν να βιώνουν σχετικά με την ταυτότητα και τους στόχους τους. 
Επίσης, στρέφοντας την προσοχή μας στα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών, φαίνεται πως τα παιδιά ηλικίας 3-6 ετών σημειώνουν έντονη ανασφάλεια γύρω από τον φόβο «να μη νοσήσουν οι γονείς», ενώ δυσκολίες συγκέντρωσης στη μελέτη παρουσιάζουν οι μαθητές δημοτικού-γυμνασίου-λυκείου (Marquesetal., 2020). 
Ερευνητικά δεδομένα που απομονώνουν τον παράγοντα «φύλο» εκτιμούν πως τα κορίτσια είναι περισσότερο ευάλωτα ως προς την ανάπτυξη άγχους και συμπτωμάτων κατάθλιψης κατά την περίοδο της πανδημίας (Chen, 2020; Xinyan, 2020).

Παραμονή στο σπίτι και αλληλεπίδραση γονέων-παιδιών:


Η παραμονή στο σπίτι για πολλές οικογένειες αποτελεί ευκαιρία αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών της και ποιοτικής εκμετάλλευσης του επιπλέον χρόνου. 
Ωστόσο, αυτός ο παράγοντας την ίδια στιγμή μπορεί οδηγήσει τα παιδιά σε ψυχική δυσφορία, εσωτερική ένταση, θυμό και εξωτερικευμένες συμπεριφορές, αφού σε αρκετές περιπτώσεις αυτός ο απεριόριστος χρόνος συμβίωσης προκαλεί εντάσεις ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά, με τους γονείς να προσπαθούν πολλές φορές με χαμηλή αποτελεσματικότητα να διατηρήσουν τα όρια στο σπίτι και την ίδια στιγμή να ανταποκρίνονται κατάλληλα μέσα από τον ρόλο τους. 
Ταυτοχρόνως, ένας σημαντικός αριθμός γονέων περιγράφει τη γενικότερη ένταση και χαμηλή συνεργασία από μέρους των παιδιών.

Σημαντικό είναι να σημειωθεί πώς δεν αντικατοπτρίζουν όλες οι οικογένειες ασφαλή πλαίσια, λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοστά οικογενειακής βίας που σημειώνουν ανησυχητική αύξηση τον τελευταίο χρόνο (Brooksetal., 2020; ΣΠΑΒΟ, 2020).

Ανοιγο-κλείσιμο σχολείων, φυσική και ψυχική υγεία μαθητών:


Το κλείσιμο των σχολείων φαίνεται με διάφορους τρόπους να επηρεάζει, κυρίως αρνητικά, τους μαθητές. Συγκεκριμένα, το σχολείο μέσα από τη σταθερότητα του προγράμματος που ακολουθεί, επιτρέπει στα παιδιά να τρέφονται καταλληλότερα και να γυμνάζονται, συμπεριφορές και ρουτίνες που άλλαξαν κατά την παραμονή στο σπίτι. 
Επιπλέον, τα παιδιά στο σπίτι φαίνεται να προτιμούν τη διασκέδαση που έρχεται μέσα από την τηλεόραση και το διαδίκτυο, όπου αυτή η πολύωρη παραμονή μπροστά από την οθόνη και τα ηλεκτρονικά λειτουργεί εις βάρος της φυσικής άσκησης και καθημερινής κινητικότητας των παιδιών, η οποία έχει μειωθεί κατά 40%, όπου εντοπίζεται πως μόνο το 14,8% των παιδιών που παραμένουν στο σπίτι ακολουθούν ένα καθημερινό και τυπικό πρόγραμμα σωματικής εκγύμνασής τους (Golberstein & Miller, 2019; Marquesetal., 2020; Wright, Spikins & Spearson, 2020).

Πανδημία και στάση ζωής:

Ο απρόβλεπτος χαρακτήρας της πανδημίας, οι περιορισμοί, οι απώλειες, η ρεαλιστική επικινδυνότητα που χαρακτηρίζει τη νόσο φαίνεται να αλλάζουν τη γενικότερη στάση που τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν προς τη ζωή, αναπτύσσοντας πιο πεσιμιστικές αντιλήψεις. 
Αυτή η απαισιοδοξία και η γενικότερη αρνητικότητα αναπτύσσονται και συντηρούνται μέσα από μια πραγματικότητα, στην οποία τα άτομα δεν μπορούν να τοποθετήσουν ένα χρονοπεριθώριο και να υπολογίσουν τη λήξη της όλης κατάστασης, ενώ εδώ και μήνες έρχονται αντιμέτωπα με απώλειες (απώλεια της ρουτίνας, της κοινωνικής επαφής, φυσικές απώλειες). 
Η κατανόηση της καθημερινής ζωής αλλά και του μέλλοντος κάτω από ένα αρνητικό φακό και, σύμφωνα με τις τοποθετήσεις σχετικών ερευνών, εκτιμάται ως ένας από τους παράγοντες που συνδέονται με την αύξηση των ψυχικών δυσκολιών που ως βάση έχουν το συναίσθημα (Lee, 2020; Sharma, 2020).

Υποστηρικτικοί παράγοντες και μέθοδοι διαχείρισης:

Ενώ η παραμονή στο σπίτι και η αύξηση του χρόνου αλληλεπίδρασης των μελών της οικογένειας μπορούν να επιφέρουν πιο έντονες και συχνές συγκρούσεις, το υποστηρικτικό οικογενειακό δίκτυο την ίδια στιγμή φαίνεται να λειτουργεί ως ένας υποστηρικτικός παράγοντας. 
Παιδιά τα οποία βρέθηκαν σε κατάσταση απομόνωσης και κοινωνικής αποστασιοποίησης λόγω της νόσου, τα οποία όμως ένιωθαν τους γονείς τους να βρίσκονται ενισχυτικά δίπλα τους, εμφανίζονται ως πιο «προστατευμένα» απέναντι στην αρνητική επίπτωση που η κατάσταση αυτή μπορεί να επιφέρει στην ψυχική τους υγεία (Alvis, Douglas, Shook and Oosterhoff, 2020).

Ιφιγένεια Στυλιανού, Σχολική/εκπαιδευτική ψυχολόγος, μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου

philenews.com

© Το χαμομηλάκι | To hamomilaki