Πώς να μάθουμε τα παιδιά να εκτιμούν αυτά που έχουν

Σε μια εποχή υπερκαταναλωτισμού, με τα μικρά παιδιά να είναι ίσως τα μεγαλύτερα «θύματα», οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί στην ανατροφή τους, για να μην τα κάνουμε κακομαθημένα και αχάριστα. 

Δεν αφήνουμε τα παιδιά μας να εξελιχθούν σε εγωκεντρικούς ενήλικες με τους παρακάτω τρόπους.

Ξεκινάμε από μικρή ηλικία
Από βρεφική ακόμα ηλικία, μπορούμε να ελέγξουμε τον χαρακτήρα του παιδιού. Δεν χρειάζεται να του δίνουμε συνεχώς ό,τι ζητάει για να παίξει ή να νιώσει ωραία. Είναι ωραίο να παρέχουμε στο παιδί μας τα καλύτερα, όμως δίνοντάς του κάθε πράγμα που ζητά, αναπτύσσει μια αίσθηση κτητικότητας.

Λέμε ευχαριστώ
Πρέπει να εμφυσήσουμε στο λεξιλόγιο του παιδιού μας τη λέξη «ευχαριστώ». Μάλιστα, χρησιμοποιώντας το μέσα στο σπίτι, εντυπώνεται πιο εύκολα στη μνήμη του παιδιού. 

Μπορούμε να εφαρμόσουμε την πρακτική της ευχαριστίας, όταν θα του προσφέρουν κάτι, λέγοντάς το μαζί. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορεί να αντιληφθεί ευκολότερα τη χρήση του.

Παίρνουμε ένα δίνουμε ένα
Εάν θέλουμε να διδάξουμε στα παιδιά μας πώς να εκτιμούν όσα έχουν, μπορούμε να τους δείξουμε πώς να δίνουν ένα παιχνίδι τους για να παίρνουν ένα άλλο. Προσφέρουμε με το παιδί μας ένα δικό του αντικείμενο σε φιλανθρωπικό ίδρυμα ή κέντρο, για να του δώσουμε ένα νέο.

Το ζούμε
Δείχνοντας μέσω παραδείγματος την ευγνωμοσύνη για κάτι που έχει κάνει το παιδί μας, θα του κάνουμε πιο οικεία την αίσθηση της. 

Για παράδειγμα, το συγχαίρουμε και του δείχνουμε πόσο ευχαριστημένοι είμαστε όταν έχει κάνει κάποια σημαντική δουλειά όπως να μαζέψει το δωμάτιό του.

Τα γραπτά μένουν
Από τη στιγμή που το παιδί, μαθαίνει να γράφει, μπορούμε να στέλνουμε ευχαριστήρια μηνύματα ή κάρτες για καλές πράξεις και να του δείξουμε να κάνει το ίδιο.

Ο λόγος αυτής της μεθόδου, είναι να συγκρατήσει την αρχή της ευγνωμοσύνης για πάντα χαραγμένη μέσα του.

Απομακρύνουμε τη σημασία των υλικών
Κατά τη διάρκεια της χρονιάς και κυρίως σε γιορτές, ελαττώνουμε τα δώρα. Όταν γιορτάζουμε με το παιδί μας, θα ήταν προτιμότερο να επικεντρωθούμε στο χρόνο μαζί του και σε δραστηριότητες παρά σε κάτι υλικό που ίσως ξεχάσει στο μέλλον.

Ο λόγος μας μετράει
Ως γονείς γινόμαστε ένα είδος υπερ-ήρωα και μέντορα για τα παιδιά μας. Κάνοντας την ευγνωμοσύνη μέρος των καθημερινών μας συζητήσεων και επιδεικνύοντας τα πράγματα που εκτιμούμε στους άλλους, κάνουμε το παιδί να ακολουθήσει το παράδειγμά μας.

newsitamea.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Πώς φαντάζει αυτό που είναι πέρα από κάθε φαντασία…παιδική σεξουαλική κακοποίηση

Είναι πρωί κι εσύ βρίσκεσαι εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι σου, τη στιγμή που χτυπάει το τηλέφωνο σου. Διαπιστώνεις ότι η κλήση προέρχεται από το σχολείο του παιδιού σου και το στομάχι σου σφίγγεται. Έχουν περάσει μόλις δυο μέρες από τότε που έκλεισε το σχολείο εξαιτίας ενός απαίσιου απειλητικού τηλεφωνήματος.

Σε ένα λεπτό θα ανακαλύψεις ότι δεν πρόκειται γι’ αυτόν τον χειρότερο εφιάλτη ενός γονιού. Είναι για έναν άλλο.

Θα κάνεις επί τόπου αναστροφή με το αυτοκίνητο και θα σπεύσεις στο αεροδρόμιο για να πάρεις την πρώτη πτήση για το σπίτι και δε θα φας ούτε μεσημεριανό ούτε βραδινό γιατί χρησιμοποιείς κάθε εγκεφαλικό σου κύτταρο στην προσπάθεια σου να καταλάβεις τι έχεις ακούσει μόλις. Θα φτάσεις σπίτι τη στιγμή που όλοι κοιμούνται και θα αρχίσεις να τριγυρνάς άυπνη μέσα στο σπίτι, στριφογυρίζοντας ανάμεσα στις ενοχές σου και σε κάθε άνθρωπο που γνωρίζεις, πριν εγκαταλείψεις την πιθανότητα να είναι αυτός και να περάσεις στον επόμενο. Ένας ευγενικός παιδοψυχολόγος θα σου μιλάει ώρες στο τηλέφωνο, προσπαθώντας να σου χώσει μέσα στο κεφάλι κάθε πιθανό και λογικό σωστό τρόπο να αντιμετωπίσεις το παιδί σου χωρίς να τον φοβίσεις.

Το πρωί, όταν ο 6χρονος γιος σου ξυπνήσει, θα τον ρωτήσεις ψύχραιμα:

«Έχεις ακούσει για εκείνο το παιχνίδι που κατεβάζεις το παντελονάκι σου;»

Ξέρεις ότι το γνωρίζει, επειδή είπε σε έναν συμμαθητή του στο σχολείο ότι το έχει παίξει με μια babysitter. Θα κουνήσει το κεφάλι του και θα το χώσει μέσα στο μαξιλάρι. Θα επιμείνεις ευγενικά, ρωτώντας αν κάποιος ενήλικας ζήτησε ποτέ να δει τα γεννητικά του όργανα. Ως απάντηση θα κλείσει τα μάτια του σφιχτά και θα κουνήσει το κεφάλι του αρνούμενος. Θα ελπίσεις απελπισμένα ότι λέει αλήθεια, παρόλο που κατά βάθος γνωρίζεις ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν πάει καθόλου καλά.

Σε μερικές μέρες θα προκαλέσεις μια συζήτηση σχετικά με την «ασφάλεια τους σώματος», επειδή δεν σταμάτησες να ψάχνεις στο internet για τις απαντήσεις που δε μπορεί να σου δώσει ο γιος σου. Θα φέρεις τη συζήτηση στους φίλους του και θα ξεκινήσεις να λες μια ιστοριούλα για δύο από τους συμμαθητές του που παίζοντας ένα παιχνίδι με την babysitter τους, κατέβαζαν το παντελονάκι τους. Αλλά ξέρεις καλά ότι δεν πρόκειται για τους συμμαθητές του, αλλά γι’ αυτόν τον ίδιο, το κάνεις όμως για να μιλήσεις για τις λεπτομέρειες, από τη στιγμή της μέρας που ξεκίνησε στο αυτοκίνητο της, μέχρι το ακριβές σημείο του σπιτιού όπου συνέβη. Όταν σου πει ότι έγινε στο δωμάτιο του θα δείξει πάνω (εκεί βρίσκεται το δωμάτιο του). Μερικές στιγμές αργότερα θα σου πει «Νομίζω ότι θα ξαναγίνει εκεί». Η λέξη εκεί δεν βγαίνει καθαρά, την ώρα που το παιδί έχει το κεφάλι του κατεβασμένο, αλλά αυτό έχει πει.

Θα σκεφτείς, «Δεν μπορεί, κάποια ταινία βλέπω» και την ώρα που αποστασιοποιείσαι ψυχολογικά θα θαυμάσεις το ψυχικό φαινόμενο της αποσύνδεσης για το  οποίο είχες διαβάσει στο πανεπιστήμιο. Θα βγεις έξω από το σώμα σου και θα παρακολουθήσεις τον εαυτό σου να μιλάει στο γιο σου, παλεύοντας ανάμεσα στην ανάγκη σου να τον κάνεις να συνεχίσει να μιλάει για να μάθεις όσα περισσότερα γίνεται και την πεποίθησή σου ότι αυτά που σου λέει δεν είναι αξιόπιστα, γιατί είναι απλά ένα παιδί και είσαι η μαμά του που σε αγαπάει και θέλει να σε ευχαριστήσει.

Όταν πάει για ύπνο, θα τρέξεις στον υπολογιστή σου για να καταγράψεις ότι μπορείς να θυμηθείς από αυτά που είπε. Θα σκέφτεσαι αυτά που γράφεις πάντα ως «σενάριο» και θα το ονομάζεις έτσι κάθε φορά που θα θέλεις να βάλεις λίγη αλαζονεία σε αυτήν την απαίσια κατάσταση.

Θα ξυπνήσεις το πρωί, θα πας τα παιδιά σου στο σχολείο σαν να είναι όλα φυσιολογικά και θα περάσεις το υπόλοιπο της μέρας σου στο σπίτι μιλώντας στο τηλέφωνο με αστυνομικούς, ψυχολόγους, έναν ειδικό στην παιδική σεξουαλική κακοποίηση και τον σύμβουλο του σχολείου. Θα βρεις αμέτρητες δικαιολογίες για να μην πας στη δουλειά αυτή τη μέρα και πολλές ακόμη μέρες που θα έρθουν, μιλώντας με αοριστίες.  Σκοπός σου είναι να μην καταλάβει κανείς τίποτα γιατί στο κάτω κάτω αυτή δεν είναι δική σου ιστορία. Είναι του παιδιού σου και θα την πει αν και όταν θέλει αυτός.

Με τη συμβουλή του σχολικού συμβούλου θα εξηγήσεις στη δασκάλα του παιδιού σου τι έχει συμβεί και αυτή θα κλάψει μαζί σου. Αυτή θα κάνει μια παύση και θα σου πει ότι το παιδί σου σε μια εργασία του έγραψε τη λέξη κλειτορίδα. Θα νιώσεις ότι θέλεις να ξεράσεις.

Οι επόμενες μέρες θα περάσουν χωρίς να επικοινωνείς με την πραγματικότητα, τη στιγμή που κάθε ίνα τους σώματος σου τρέμει στην ιδέα της επερχόμενης κατάθεσης του παιδιού σου στον αστυνομικό επιθεωρητή. Όταν φτάσει αυτή η στιγμή, ο γιος σου θα μπει διστακτικά μέσα σε ένα κρύο δωμάτιο μαζί με τον επιθεωρητή.  (Θα μάθεις σύντομα ότι στο δωμάτιο δεν υπάρχει ούτε ίχνος παιχνιδιού που θα μπορούσε να πυροδοτήσει τη φαντασία του παιδιού, ώστε να μπορέσει να γίνει η ανάκριση σωστά.) Δεν μπορείς να είσαι παρούσα ή να παρακολουθείς, αλλά οι δύο αστυνομικοί που έχουν αναλάβει την υπόθεση θα παρακολουθούν μέσα από μια κάμερα τη διαδικασία της κατάθεσης από ένα παρακείμενο δωμάτιο.

Θα περάσεις τα επόμενα 75 λεπτά σε ένα δωμάτιο μαζί με μια φιλική γυναίκα, της οποίας η δουλειά είναι να στηρίζει ψυχολογικά τους γονείς των παιδιών που υπόκεινται τη διαδικασία της κατάθεσης στον επιθεωρητή. Θα αναρωτηθείς αν ο ρόλος της είναι να αξιολογήσει τις αντιδράσεις σου για να ελέγξει αν είσαι αυτή που κακοποίησε το παιδί σεξουαλικά, μια και το 34% των παιδιών υφίσταται σεξουαλική κακοποίηση από συγγενή.

Αυτή η σκέψη θα σε βάλει ξανά μέσα σε έναν κυκεώνα τύψεων και αμφιβολίας και θα αναρωτηθείς – όχι για τελευταία φορά – πότε θα σταματήσεις να θεωρείς ύποπτο για σεξουαλική κακοποίηση όποιον πλησιάζει τα παιδιά σου.

Όταν ο επιθεωρητής με τους αστυνομικούς επιστρέψουν επιτέλους, θα σου πουν ότι ο γιος σου δεν τους είπε τίποτα για καμία babysitter και για σεξουαλική κακοποίηση. Θα φύγεις από εκεί μέσα νιώθοντας χειρότερα απ’ ότι όταν ήρθες, όχι μόνο επειδή η αβεβαιότητα και η σύγχυση μεγαλώνουν, αλλά επειδή διαπιστώνεις με τα ίδια σου τα μάτια πόσο εύκολο είναι να τη γλιτώσει κάποιος που έχει ασκήσει σεξουαλική κακοποίηση σε παιδί.

Οι ανατριχιαστικές λεπτομέρειες αυτής της ιστορίας μπορεί να διαφέρουν σε κάθε περίπτωση, αλλά αυτό που ξέρω και δεν το ήξερα πιο πριν είναι το εξής:

Κάτι τέτοιο θα συμβεί στο παιδί κάποιου που γνωρίζεις.

Και πιθανόν να μην το μάθεις ποτέ.

Μπορεί και να γνωρίζεις ακόμα κι εμένα. Δεν θα ακούσεις αυτή την ιστορία από εμένα επειδή ανήκει στο γιο μου. Δεν μπορώ να γράψω αυτή την ιστορία επώνυμα, όσο και να θέλω να την φωνάξω. Είμαι παγιδευμένη, ανάμεσα στην επιθυμία μου να σε προειδοποιήσω και στο μητρικό μου ένστικτο που θέλει να προστατέψει τον γιο μου από τους ανθρώπους που μπορεί να μάθουν ότι κακοποιήθηκε σεξουαλικά.

Επειδή πρέπει να προστατέψω το παιδί μου δεν μπορώ να σου πω ποια είμαι ή πού συνέβη αυτό ή ποιος είναι ο άνθρωπος που το έχει κάνει. (Αυτό το τελευταίο είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο μια και είχαμε παραπάνω από μια babysitter και ο γιος μου ποτέ δεν κατονόμασε το άτομο, οπότε οι ύποπτοι είναι περισσότεροι από έναν).

Μπορώ όμως να σου πω τι έχω μάθει.

Ένα στα τέσσερα κορίτσια και ένα στα έξι αγόρια θα υπάρξουν θύματα παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης μέχρι τα 18.

Ένα στα τέσσερα κορίτσια και ένα στα έξι αγόρια. Αυτοί οι αριθμοί έχουν σφηνωθεί μέσα στον εγκέφαλο μου τώρα πια. Ένα στα τέσσερα κορίτσια και ένα στα έξι αγόρια.

Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να γνωρίζεις: η παιδική σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι σπάνια. Είναι εύκολο να πιστέψεις ότι είναι σπάνια, επειδή είναι σπάνιο να μάθεις γι’ αυτήν. Αλλά δεν είναι σπάνια. Ένα στα τέσσερα κορίτσια και ένα στα έξι αγόρια. Είναι συνηθισμένο φαινόμενο.

Το διάβασα στο medium και δεν μπορούσα να μην το μοιραστώ μαζί σας, μετά και από επιθυμία της «άγνωστης» μαμάς.

e-mama.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Παπανούτσος: Ο ακρωτηριασμός μιας ιστορικής συνείδησης

Του Ευ. Π. Παπανούτσου,

Και στους άλλους τομείς του πνευματικού μας πολιτισμού, ιδιαίτερα όμως στη σφαίρα της Φιλοσοφίας, η παιδεία μας - πρέπει να το ομολογήσομε - πάσχει από ένα είδος πρεσβυωπίας: στέκεται προσηλωμένη στα πολύ μακρινά, στους κλασικούς χρόνους της ελληνικής αρχαιότητας, και τα κοντινά δεν τα βλέπει, ούτε τα λογαριάζει.

Σπουδάζομε τα πρώτα σκιρτήματα του φιλοσοφικού στοχασμού στον αρχαίο κόσμο, τα χρόνια που ο Ελληνισμός με την αποικιακή διάπλωση εκτείνεται από τη μιαν άκρη της Μεσογείου έως την άλλη' με υπερηφάνεια (αφού απ' όλους η Φιλοσοφία αναγνωρίζεται γέννημα του ελληνικού πνεύματος) παρακολουθούμε την άνδρωσή της στη γη της Αττικής, με τους τρεις κορυφαίους στοχαστές: το Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη' στο τέλος φυλλομετρούμε βιαστικά τις σελίδες των τελευταίων αιώνων της αρχαίας ιστορίας της (κ' εδώ ξεχωρίζουν τρία πάλι ονόματα σχολών Στωϊκοί, Επικούρειοι, Νεοπλατωνικοί) - και κλείνομε τη βίβλο των εθνικών τίτλων. Περ' από το όριο τούτο, το τόσο μακρινό, πιστεύομε ότι δεν είπε τίποτα πια σημαντικό ο ελληνικός λόγος. Τη βυζαντινή σκέψη την προσγράφομε στα «θεολογούμενα», στη χριστιανική Δογματική, και για Φιλοσοφία στους χρόνους που πλάθεται ο νέος Ελληνισμός, στους μαύρους χρόνους της δουλείας, νομίζομε ότι δεν μπορεί να γίνει συζήτηση σοβαρή.
Τότε -λέμε- από την Αναγέννηση δηλαδή κ' εδώθε, η σκέψη η φιλοσοφική σβήνει στις χώρες τις ελληνικές- η άλλη Ευρώπη παίρνει στα χέρια της την αρχαία κληρονομιά, την αξιοποιεί και με το δημιουργικό έργο της γράφει τη νέα περίοδο της Ιστορίας της Φιλοσοφίας.

Πραγματικά έχει δημιουργηθεί και πλατιά διαδοθεί (και έξω από την Ελλάδα και ανάμεσα μας) ο ιστορικά ανεδαφικός και για τη εθνική μας παιδεία επικίνδυνος μύθος, ότι σ' ολόκληρη τη βυζαντινή περίοδο, ιδίως όμως από τον καιρό που η βυζαντινή αυτοκρατορία αρχίζει οικονομικά και πολιτικά να αποσυντίθεται, καθώς και στους μαύρους για το δύστυχο έθνος μας αιώνες της δουλείας, ο Ελληνισμός χάνει την πνευματική του δημιουργικότητα, πέφτει σιγά-σιγά στην αμάθεια και στη βαρβαρότητα και τίποτα πια αξιόλογο, στην περιοχή της Επιστήμης και της Φιλοσοφίας, δεν παράγει, που να μπορεί να σταθεί κοντά στα εκπληκτικά προϊόντα των χρόνων του αρχαίου κλέους. Γι' αυτό και όταν ανασταίνεται πάλι από τη στάχτη του με την ηρωική πράξη του Εικοσιένα, πνευματικοί και πολιτικοί ηγέτες στρέφονται προς τους κλασικούς αιώνες της ελληνικής αρχαιότητας και εκεί αναζητούν τις βάσεις για να στηρίξουν την παιδεία της ελευθερωμένη· Οι «Αρχαίοι» και οι «Ξένοι», οι Ευρωπαίοι που τους τέσσερις - πέντε τελευταίους αιώνες θαυματούργησαν και δοξάστηκαν στις πνευματικές κατακτήσεις, γίνονται οι δάσκαλοι μας. Το άμεσο εθνικό παρελθόν στην πνευματική μας ιστορία διαγράφεται με μια φοβερή για τις συνέπειες της μονοκοντυλιά. Αφήνοντας την αρχαία Ελλάδα διασκελίζομε βιαστικά και με συγκατάβαση δέκα αιώνες βυζαντινής ιστορίας και, αποστρέφοντας το πρόσωπο με συναίσθημα πικρίας από τους χρόνους της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, προσπαθούμε να ξαναβρούμε τον μετά το Εικοσιένα ελεύθερο εαυτό μας μέσα από την ιταλική, την αγγλική, τη γαλλική Επιστήμη και Φιλοσοφία των τετρακοσίων τελευταίων ετών. Να ξανακολλήσομε στην Ευρώπη γίνεται η έγνοια μας και αγωνιζόμαστε να ανακουφίσομε τον πληγωμένο εθνικό μας εγωισμό με την προσπάθεια ν' αποδείξομε, ότι οι προχωρημένοι στον πολιτισμό Ευρωπαίοι οφείλουν τα φώτα τους στους αρχαίους μας προγόνους.

Πώς δημιουργήθηκε, και ιδίως πώς διαθόθηκε και έπιασε αυτός ο μύθος· πώς η ελεύθερη μετά την εθνική αποκατάσταση πατρίδα έπεσε σ' αυτή τη θανάσιμη πλάνη και έκανε την ασύγγνωστη αδικία να σκίσει με τα ίδια της τα χέρια τόσες εκατοντάδες λαμπρών σελίδων, με αποτέλεσμα να ακρωτηριάσει την πνευματική της ιστορία — αυτό είναι θέμα χωριστό που η ανάπτυξη του δεν έχει θέση μέσα στο πλαίσιο αυτής εδώ της μελέτης. Ένα πάντως είναι βέβαιο: ότι το κακό έγινε, ότι η πλάνη εξακολουθεί σε πολλούς να υπάρχει. Από τη μόρφωση μας απουσιάζει σχεδόν ολόκληρος ο βυζαντινός, ο μεσαιωνικός κόσμος με την ελληνική γραμματεία του και -το χειρότερο ακόμη- απουσιάζει και ο νέος Ελληνισμός, από το 13ο αιώνα και εδώ. Έχομε ανοίξει μια μεγάλη πληγή απάνω στο εθνικό σώμα της πνευματικής μας ιστορίας· τη σταματούμε στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Από κει και πέρα ακρωτηριασμός, απότομη, χάσμα μέγα έως το 1821. Τότε μόνο νομίζομε, ότι αρχίζει πάλι να κελαηδάει η βουβαμένη επί τόσους αιώνες πηγή με τους πρώτους ψάλτες της Ελευθερίας...

Οι συνέπειες αυτής της πλάνης είναι πολλές. Πρώτα-πρώτα αφαιρέσαμε από την παιδεία του Έθνους το στοιχείο που μπορεί να γίνει ο καλύτερος άξονας της και που δικαιολογημένα πρέπει να είναι το καμάρι μας: την ιδέα της ακατάλυτης διάρκειας, της αδιάσπαστης συνέχειας που παρουσιάζει αυτός εδώ ο μικρός και βασανισμένος λαός στη μακρά και γεμάτη από ωραίες σελίδες πνευματική του ιστορία. Και αλήθεια αναμφισβήτητη και χρέος μας εθνικό από τα πρώτα είναι να τονίζομε στις γενεές που έρχονται, για να πάρουν τη θέση τους μέσα στον εθνικό στίβο, ότι ποτέ δεν έπαψε αυτή η φυλή να υπάρχει και να εκδηλώνεται πνευματικά με πρόσωπα και έργα αξιόλογα. Ότι σε όλες τις φάσεις του ιστορικού βίου της τραγούδησε, ερεύνησε και στοχάστηκε, έγραψε και φιλοσόφησε, ζωγράφισε, έπλασε και έχτισε, δηλαδή έζησε και πνευματικά καταξίωσε τη ζωή της, όπως ζουν και πνευματικά καταξιώνουν τη ζωή τους οι λαοί που έχουν και δημιουργούν παράδοση. Μπορεί, σε όλα τα στάδια της μακραίωνης ιστορίας της, τα πνευματικά κατορθώματα της να μη βρίσκονται πάντα στην ίδια γραμμή· άλλοτε να λάμπουν περισσότερο, και άλλοτε λιγότερο. Όμως από ολόκληρο το ιστορικό της παρελθόν, και από το μακρινό και από το πρόσφατο, η παιδεία μας έχει ν' αντλήσει θησαυρούς και μορφωτικά αγαθά περιωπής, για να εκτελέσει το έργο της. Και βαθιά μέσα στην ψυχή των νέων μας να φυτέψει την πεποίθηση, ότι για ένα τουλάχιστο πράγμα μπορούν να υπερηφανεύονται: για το γεγονός ότι και στις καλές και στις μαύρες μέρες της μακρόχρονης ζωής του ο λαός μας αγάπησε το πνεύμα, δηλαδή το ανθρώπινο μέσα στον άνθρωπο, και πρόθυμα το υπηρέτησε.

Η δεύτερη συνέπεια της πλάνης είναι ότι, ενώ οι επιστήμονες και γενικά οι μορφωμένοι μας από την ευρωπαϊκή ιστορία των πέντε τελευταίων αιώνων γνωρίζουν πολλούς από τους σημαντικούς, αλλά και πολλούς ή και περισσότερους ασήμαντους Ιταλούς και Γάλλους, Άγγλους και Γερμανούς καλλιτέχνες, λογίους, φιλοσόφους και γενικά πνευματικούς ανθρώπους, αγνοούν πολλούς ασήμαντους, αλλά και περισσότερους σημαντικούς, δικούς μας. Δεν κηρύττω τον πνευματικό σωβινισμό. Και ανόητο είναι να περιορίζει κανείς το πνεύμα και τις κατακτήσεις του μέσα σε ορισμένα εθνικά ή γεωγραφικά σύνορα, και επικίνδυνο γι' αυτόν που θα το κάνει. Ορθό και συμφέρον υπήρξε και είναι για το Έθνος μας να μαθαίνει ξένες γλώσσες και να μελετά τους ξένους ταξιδεύοντας στον τόπο τους ή αγοράζοντας τα βιβλία τους. Πρέπει, και καλά πράττομε, ν' αναζητούμε και να παίρνομε το καλύτερο οπουδήποτε μας προσφέρεται. Γιατί όμως, πριν απευθυνθούμε στους ξένους, ή τουλάχιστον παράλληλα μ' αυτούς, να μη γνωρίσομε και να συμβουλευτούμε τους δικούς μας λογίους και σοφούς - όχι φυσικά τους ασήμαντους, επειδή και μόνο είναι Έλληνες και γράφουν ελληνικά, αλλά τους πολύ σημαντικούς, που βρίσκονται ψυχικά και γλωσσικά κοντά μας και μπορούν να γίνουν λαμπροί δάσκαλοι μας σε πλήθος πράγματα; Με ποια δικαιολογία θα εξακολουθούμε να μελετούμε ή να μεταφράζομε και να εκδίδομε άπειρα ξένα βιβλία (λογοτεχνικά, επιστημονικά, φιλοσοφικά) τρίτης και τέταρτης γραμμής, να καμαρώνομε μάλιστα που ξέρομε τα ονόματα των συγγραφέων και το περιεχόμενο τους, ενώ αδιαφορούμε για συγγραφείς και έργα πρώτης ποιότητας των τελευταίων αιώνων της πνευματικής ιστορίας του έθνους μας, που αξίζουν και πρέπει να γίνουν βάση της παιδείας μας; Η ξενηλασία στην περιοχή του πνεύματος είναι πάντοτε απόδειξη κουφότητας και μικρόνοιας αλλά και η παραμέληση των εθνικών θησαυρών, από άγνοια ή κακήν εκτίμηση της αξίας τους και από υπερτίμηση των ξένων, είναι ίδιο των λαών που δεν σέβονται ή έπαψαν να πιστεύουν στον εαυτό τους.

 
Πηγή: Άρδην, τ. 54, Ιούνιος – Ιούλιος 2004, σ. 38-39. Απόσπασμα από την εισαγωγή του έργου του, Νεοελληνική Φιλοσοφία, Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, σελ. 7-9.

Ευ. Π. Παπανούτσος, 1900-1982, δοκιμιογράφος, παιδαγωγός, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, σφράγισε τα εκπαιδευτικά πράγματα της Ελλάδας με τη διαρκή αγωνιστική παρουσία του και τις πρωτοποριακές ιδέες του ως παιδαγωγός, ως φιλόσοφος, ως διανοητής, ως δάσκαλος και ως άνθρωπος. Η ελληνική παιδεία του οφείλει πολλά.

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι