Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη ζωή είναι η διαχείριση του πένθους, δηλαδή της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου, καθώς ο πόνος της απώλειας είναι εξουθενωτικός. Ίσως να βιώνετε πολλά, δύσκολα και απρόσμενα συναισθήματα, από το σοκ ή το θυμό, την δυσπιστία, τις ενοχές, και την βαθιά θλίψη. Ο πόνος του πένθους μπορεί επίσης να επιβαρύνει τη σωματική σας υγεία, να δημιουργήσει ψυχοσωματικά συμπτώματα, να δημιουργεί προβλήματα στον ύπνο, στο φαγητό, στο να σκεφτείτε καθαρά ή ακόμα και να σας οδηγήσει στην κατάθλιψη.
Μέχρι ένα βαθμό και ένα χρονικό διάστημα, αυτές είναι αναμενόμενες αντιδράσεις λόγω μιας σημαντικής απώλειας. Δεν υπάρχει “σωστός” ή “λάθος” τρόπος για να πενθήσετε, όμως υπάρχουν υγιείς τρόποι για να διαχειριστείτε τον πόνο, να μειώσετε τη θλίψη και να προσαρμοστείτε στην απώλεια, να βρείτε νέο νόημα στη ζωή σας και να προχωρήσετε.
Τι είναι το πένθος;
Το πένθος είναι μια φυσιολογική αντίδραση στην απώλεια. Είναι ο συναισθηματικός πόνος που νιώθετε όταν χαθεί κάποιος ή κάτι αγαπημένο σας. Όσο πιο σημαντική είναι η απώλεια, τόσο πιο έντονο είναι το πένθος. Ίσως να αφορά το θάνατο ενός αγαπημένου σας προσώπου (που είναι και η πιο συχνή αιτία για έντονο πένθος) αλλά οποιαδήποτε “απώλεια” μπορεί να προκαλέσει πένθος, συμπεριλαμβανομένου:
- Της ασθένειας ενός αγαπημένου προσώπου
- Του διαζυγίου ή του χωρισμού
- Της απώλειας της υγείας
- Της απώλειας της εργασίας, ανεργία, συνταξιοδότηση
- Της απώλειας της οικονομικής σταθερότητας
- Μιας αποβολής/έκτρωσης
- Του θανάτου ενός κατοικίδιου (σκύλου, γάτας, κα)
- Της απώλειας ενός ανεκπλήρωτου ονείρου
- Της απώλειας μιας φιλίας
- Της απώλειας της ασφάλειας μετά από ένα σωματικό/ψυχολογικό τραύμα
Ακόμη και οι μικρές απώλειες στη ζωή μπορεί να προκαλέσουν την αίσθηση του πένθους. Για παράδειγμα, ίσως να πενθείτε όταν μετακομίζετε από το πατρικό σας σπίτι, όταν τελειώνετε το πανεπιστήμιο ή αν αλλάζετε δουλειά, όταν δείτε τις πρώτες άσπρες τρίχες ή ριτίδες στο πρόσωπό σας.
Οποιαδήποτε και αν είναι η απώλεια, είναι απολύτως προσωπικό θέμα, για αυτό μην νιώθετε ντροπή για όσα νιώθετε ή πιστεύετε ότι μπορείτε να πενθήσετε μόνο για συγκεκριμένα πράγματα. Αν ένα άτομο, ένα ζώο, μια σχέση ή μια κατάσταση ήταν σημαντική για εσάς, είναι φυσιολογικό να πενθήσετε για την απώλεια σας.
Η διαδικασία του πένθους
Το πένθος είναι μια βαθιά προσωπική εμπειρία. Δεν υπάρχει “λάθος” ή “σωστό” στον τρόπο που θα πενθήσετε. Το πώς θα πενθήσετε εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η προσωπικότητα, οι δεξιότητες διαχείρισης, οι εμπειρίες της ζωής, η πίστη σας και το πόσο σημαντική ήταν η απώλεια για εσάς. Όποια και αν είναι η εμπειρία σας με το πένθος, είναι σημαντικό να έχετε υπομονή με τον εαυτό σας και να επιτρέψετε στη διαδικασία να εξελιχθεί φυσιολογικά.
Αναπόφευκτα, η διαδικασία του πένθος παίρνει χρόνο, η επούλωση συμβαίνει σταδιακά, δεν μπορεί να επιταχυνθεί και δεν υπάρχει ʺφυσιολογικόʺ χρονοδιάγραμμα για το πένθος. Μερικοί άνθρωποι ξεκινούν να νιώθουν καλύτερα σε μερικές εβδομάδες ή μήνες. Για άλλους, η διαδικασία του πένθους παρατείνεται και κρατά χρόνια, λόγω της κατάθλιψης που συνοδεύει την απώλεια. Η σκληρή αλήθεια είναι ότι η ζωή συνεχίζεται μετά την απώλεια.
Μύθοι και αλήθειες για το πένθος
Μύθος: Ο πόνος θα υποχωρήσει πιο γρήγορα αν τον αγνοήσετε.
Αλήθεια: Προσπαθώντας να αγνοήσετε τον πόνο ή να τον κρατήσετε στην επιφάνεια μόνο θα χειροτερεύσετε τα πράγματα. Για την πραγματική επούλωση, είναι αναγκαίο να αντιμετωπίσετε το πένθος και να το διαχειριστείτε ενεργά. Αυτό που χρειάζεται να γνωρίζετε είναι πως σε όλες τις περιπτώσεις απώλειας και πένθους, η ομοιοπαθητική και το EMDR μπορούν να προσφέρουν πολύτιμη και άμεση βοήθεια.
Μύθος: Είναι σημαντικό να είστε ʺδυνατοίʺ όταν αντιμετωπίζετε μια απώλεια.
Αλήθεια: Η φυσιολογική απόκριση στην απώλεια περιλαμβάνει θλίψη, τρόμο και μοναξιά. Το κλάμα δεν σημαίνει ότι είστε αδύναμοι. Δεν χρειάζεται να ʺπροστατεύσετεʺ την οικογένεια ή τους φίλους σας υψώνοντας τείχη. Δείξτε τα πραγματικά σας συναισθήματα και αυτό θα βοηθήσει και εσάς και αυτούς.
Μύθος: Αν δεν κλάψετε, σημαίνει ότι δεν λυπάστε πολύ για την απώλεια.
Αλήθεια: Το κλάμα είναι μια φυσιολογική απόκριση στη θλίψη, αλλά δεν είναι και η μοναδική. Οι άνθρωποι που δεν κλαίνε ίσως να νιώθουν τον ίδιο βαθύ πόνο όπως και οι άλλοι. Απλά το δείχνουν με διαφορετικό τρόπο.
Μύθος: Το πένθος πρέπει να κρατά ένα χρόνο.
Αλήθεια: Δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος για το πένθος. Η διάρκεια διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Μύθος: Όταν προχωράτε στη ζωή σας σημαίνει ότι ξεχνάτε την απώλεια.
Αλήθεια: Όταν προχωράτε στη ζωή σας σημαίνει ότι έχετε αποδεχτεί την απώλεια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ξεχνάτε. Μπορείτε να προχωρήσετε στη ζωή σας και να κρατάτε την ανάμνηση της σημαντικής απώλειας για εσάς. Στην πραγματικότητα, όσο η ζωή μας προχωρά, αυτές οι αναμνήσεις γίνονται όλο και περισσότερες και τελικά διαμορφώνουν αυτό που είμαστε.
Πώς να αντιμετωπίσετε τη διαδικασία του πένθους
Το πένθος λόγω απώλειας αγαπημένων προσώπων είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής, και υπάρχουν τρόποι να διαχειριστείτε τον πόνο, να προσαρμοστείτε στο πένθος και τελικά να βρείτε ένα τρόπο να μαζέψετε τα κομμάτια σας και να προχωρήσετε στη ζωή σας.
- Αναγνωρίστε τον πόνο σας.
- Αποδεχτείτε ότι το πένθος μπορεί να προκαλέσει πολλά διαφορετικά και απρόσμενα συναισθήματα.
- Κατανοήστε ότι η διαδικασία του πένθους είναι μοναδική για εσάς.
- Ζητήστε υποστήριξη από ανθρώπους που νοιάζονται για εσάς.
- Στηρίξτε τον εαυτό σας συναισθηματικά φροντίζοντας την σωματική σας υγεία.
- Αναγνωρίστε την διαφορά ανάμεσα στο πένθος και την κατάθλιψη.
Τα στάδια του πένθους
Η διαδικασία του πένθους έχει πέντε στάδια. Αυτά τα στάδια βασίζονται σε συναισθήματα ασθενών που αντιμετωπίζουν ασθένειες τελικού σταδίου, αλλά πολλοί άνθρωποι τα έχουν γενικεύσει σε άλλες αρνητικές αλλαγές και απώλειες στη ζωή, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή ένας χωρισμός.
Τα πέντε στάδια του πένθους
Άρνηση: ʺΑυτό δεν μπορεί να συμβαίνει σε εμέναʺ.
Θυμός: ʺΓιατί συμβαίνει αυτό; Ποιος φταίει;ʺ
Διαπραγμάτευση: ʺΑς μην γινόταν αυτό και σε αντάλλαγμα θα…”
Κατάθλιψη: “Είμαι πολύ θλιμμένος για να κάνω το οτιδήποτεʺ.
Αποδοχή: ʺΈχω συμφιλιωθεί με ότι συνέβηʺ.
Οποιοδήποτε από αυτά τα συναισθήματα και αν νιώθετε μετά από μια απώλεια, είναι βοηθητικό να ξέρετε ότι είναι φυσιολογικό και θα περάσει με τον καιρό. Ωστόσο, όσοι πενθούν δεν περνούν όλα αυτά τα στάδια, και αυτό είναι εντάξει. Σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, δεν χρειάζεται να περάσετε από όλα τα στάδια για να επουλωθείτε. Στην πραγματικότητα, μερικοί άνθρωποι περνούν το πένθους χωρίς να βιώσουν κανένα από αυτά τα στάδια. Και αν περνάτε τα στάδια του πένθους, προφανώς δεν χρειάζεται να τα περνάτε με συγκεκριμένη σειρά, για αυτό μην ανησυχείτε για το τι ʺπρέπειʺ να νιώθετε ή σε ποιο στάδιο είστε.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο για το πένθος. Τα πέντε στάδια δεν έχουν ως σκοπό να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα. Είναι η απόκριση στην απώλεια, αλλά δεν υπάρχει τυπική αντίδραση στην απώλεια, όπως και δεν υπάρχει “τυπική” απώλεια. Το πένθος είναι προσωπικό και ατομικό, όπως και η ζωή μας.
Το πένθος μπορεί να μοιάζει σαν το τρενάκι του τρόμου
Ίσως να σκέφτεστε ότι η διαδικασία του πένθους μοιάζει σαν τρενάκι, με πολλά πάνω και κάτω. Όπως στα περισσότερα “τρενάκια του τρόμου” στο λούνα παρκ, η βόλτα τείνει να είναι πιο αργή στην αρχή και μετά να γίνεται πιο έντονη. Οι δύσκολες περίοδοι γίνονται λιγότερο έντονες και πιο μικρές όσο περνά ο καιρός, αλλά χρειάζεται χρόνο να ξεπεράσετε το πένθος. Ακόμη και χρόνια μετά την απώλεια, ειδικά σε ειδικές περιπτώσεις όπως ένας γάμος ενός μέλους της οικογένειας ή η γέννηση ενός παιδιού, μπορεί να ξανανιώσουμε το πένθος.
Συμπτώματα πένθους
Η απώλεια επηρεάζει τους ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους, πολλοί από εμάς βιώνουν τα ακόλουθα συμπτώματα όταν πενθούμε. Θυμηθείτε ότι οτιδήποτε βιώνετε στα πρώιμα στάδια του πένθους είναι φυσιολογικό, όπως το να νομίζετε ότι θα τρελαθείτε, να νομίζετε ότι όλα ήταν ένα κακό όνειρο ή να αμφισβητείτε τις θρησκευτικές και πνευματικές σας πεποιθήσεις.
Συναισθηματικά συμπτώματα του πένθους
Σοκ και δυσπιστία. Ακριβώς μετά τη απώλεια, μπορεί να είναι δύσκολο να αποδεχτείτε όσα συνέβησαν. Ίσως να νιώθετε μουδιασμένοι, να δυσκολεύεστε να πιστέψετε ότι συνέβη πραγματικά η απώλεια, ή ακόμη και να αρνείστε την αλήθεια. Αν κάποιος που αγαπούσατε πεθάνει, ίσως να περιμένετε να τους ξαναδείτε ακόμη και αν ξέρετε ότι έχουν χαθεί.
Θλίψη. Η βαθιά θλίψη είναι το πιο συχνό σύμπτωμα του πένθους. Ίσως να νιώθετε κενό, απελπισία, λαχτάρα ή βαθιά μοναξιά. Ίσως επίσης να κλαίτε ή να νιώθετε συναισθηματικά ασταθείς.
Ενοχές. Ίσως να έχετε μετανιώσει ή να νιώθετε ενοχές για πράγματα που κάνατε. Ίσως να νιώθετε ενοχές για συγκεκριμένα συναισθήματα (π.χ. ανακούφιση όταν το αγαπημένο σας πρόσωπο πεθάνει μετά από μια μακροχρόνια και σοβαρή νόσο). Μετά από ένα θάνατο, ίσως να νιώθετε ενοχές επειδή δεν κάνατε κάτι για να προλάβετε τον θάνατο ή που κάνατε αυτές τις σκέψεις, ή αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσατε να έχετε κάνει, κάτι που αμελήσατε.
Θυμός. Αν χάσετε κάποιον αγαπημένο σας, ίσως να έχετε θυμώσει με τον εαυτό σας, τον Θεό, τους γιατρούς ή ακόμη και με το άτομο που πέθανε και σας εγκατέλειψε. Ακόμη και αν η απώλεια δεν ήταν λάθος κανενός θα νιώσετε θυμό και πικρία σε κάποια φάση.
Φόβος. Μια σημαντική απώλεια μπορεί να προκαλέσει ανησυχία και φόβο. Ίσως να νιώθετε ανήσυχοι, αβοήθητοι ή ανασφαλείς. Ίσως να παθαίνετε κρίσεις πανικού. Ο θάνατος ενός αγαπημένου σας ανθρώπου μπορεί να σας προκαλέσει φόβο για την θνησιμότητα, για την αντιμετώπιση της ζωής χωρίς το άτομο που αγαπούσατε ή τις ευθύνες που έχετε να αντιμετωπίσετε μόνοι σας.
Σωματικά συμπτώματα του πένθους
Συχνά σκεφτόμαστε το πένθος σαν μια αυστηρά συναισθηματική διαδικασία, αλλά το πένθος συχνά περιλαμβάνει σωματικά συμπτώματα, όπως κόπωση, ναυτία, πεσμένο ανοσοποιητικό σύστημα, απώλεια βάρους ή αύξηση βάρους, διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα και πόνοι, αϋπνία.
Όταν το πένθος επιμένει
Όσο περνά ο καιρός μετά από μια σημαντική απώλεια, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου σας προσώπου, είναι φυσιολογικό η θλίψη, το μούδιασμα ή ο θυμός σταδιακά να υποχωρούν. Αυτά και άλλα πολλά επώδυνα συναισθήματα γίνονται λιγότερο έντονα όταν ξεκινάτε να αποδέχεστε την απώλεια και να προχωράτε στη ζωή σας. Αν όμως αυτά τα συναισθήματα δεν υποχωρούν με τον καιρό ή το πένθος σας γίνεται χειρότερο, ίσως να είναι σημάδι ότι το πένθος αρχίζει να μετατρέπεται σε κάτι πιο σοβαρό, όπως είναι το επιπλεγμένο πένθος ή η μείζονα κατάθλιψη.
Επιπλεγμένο πένθος
Η θλίψη από την απώλεια ενός αγαπημένου σας προσώπου ποτέ δεν θα φύγει τελείως, αλλά δεν θα πρέπει να παραμένει στα ίδια στάδια. Αν ο πόνος της απώλειας είναι συνεχής και σοβαρός τόσο που σας κρατά μακριά από το να ζήσετε τη ζωή σας, ίσως να αντιμετωπίζετε μια κατάσταση που αποκαλείται “επιπλεγμένο πένθος”. Το επιπλεγμένο πένθος μοιάζει σαν να είστε κολλημένοι σε μια έντονη κατάσταση θρήνου. Ίσως να δυσκολεύεστε να αποδεχτείτε το θάνατο ακόμη και αρκετό καιρό μετά ή να σκέφτεστε το άτομο που πέθανε, πιθανώς να έχετε τύψεις και ενοχές για το θάνατο, και αυτό να παρεμβαίνει στην καθημερινότητά σας και να υπονομεύει τις άλλες σχέσεις σας.
Τα συμπτώματα του επιπλεγμένου πένθους περιλαμβάνουν:
· Έντονη λαχτάρα για τον αγαπημένο σας που πέθανε
· Επίμονες σκέψεις και ιδέες για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου,
· Τύψεις και ενοχές: μπορεί να
θεωρείτε ότι ευθύνεστε για το θάνατο, ότι δεν κάνατε αρκετά για να
αποτρέψετε την εξέλιξη, ή ότι στεναχωρήσατε τον θανόντα
· Σκέψεις ή εικόνες του αγαπημένου σας
· Άρνηση για το θάνατο ή αίσθηση δυσπιστίας, φαντάζεστε ότι ο αγαπημένος σας είναι ακόμη ζωντανός
· Αναζήτηση του θανόντα σε γνωστά μέρη
· Αποφυγή όσων σας θυμίζουν τον αγαπημένο σας
· Υπερβολικό θυμό ή πικρία για την απώλεια
· Αίσθηση ότι η ζωή είναι άδεια και δεν έχει νόημα
Αν ο θάνατος του αγαπημένου σας ήταν ξαφνικός, βίαιος ή υπερβολικά ψυχοπιεστικός (πχ τροχαίο, επιθέσεις κατά της ζωής, αυτοκτονίες, κα), το επιπλεγμένο πένθος μπορεί να υποδηλώνει κάποιο ψυχικό τραύμα ή διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Αν η απώλειά σας κάνει να νιώθετε αβοήθητοι και να αντιμετωπίζετε έντονα συναισθήματα, αναμνήσεις, και άγχος που δεν υποχωρούν, ίσως να έχετε κάποιο ψυχολογικό τραύμα. Αλλά με τη σωστή καθοδήγηση και θεραπεία (EMDR, ψυχοθεραπεία), μπορείτε να προχωρήσετε στη ζωή σας.
Διαφορά ανάμεσα στο πένθος και την κατάθλιψη
Ο διαχωρισμός ανάμεσα στο πένθος και την κλινική “κατάθλιψη” δεν είναι πάντα τόσο εύκολος, καθώς μοιράζονται πολλά συμπτώματα, αλλά υπάρχουν τρόποι για να δείτε αν πάσχετε από κατάθλιψη. Θυμηθείτε, ότι το πένθος μπορεί να μοιάζει με “τρενάκι του τρόμου”. Περιλαμβάνει ένα εύρος συναισθημάτων και ένα μείγμα καλών και κακών ημερών. Ακόμη και όταν είστε στη μέση της διαδικασίας του πένθους, θα έχετε ακόμη στιγμές απόλαυσης ή ευτυχίας. Με την κατάθλιψη, από την άλλη πλευρά, τα συναισθήματα του κενού και της απελπισίας είναι συνεχή.
Άλλα συμπτώματα που συνηγορούν υπέρ της κατάθλιψης, και όχι μόνο στο πένθος, περιλαμβάνουν:
- Έντονη, επίμονη αίσθηση ενοχής και τύψεων
- Αυτοκτονικές σκέψεις ή σκέψεις για το θάνατο
- Συναισθήματα αβοηθητότητας και αυτομομφής, ότι δεν αξίζετε
- Μειωμένη λειτουργικότητα στο σπίτι, στη δουλειά και/ή στο σχολείο
- Διάφορα αισθητηριακά βιώματα (να βλέπετε ή να ακούτε πράγματα που δεν υπάρχουν)
Μπορούν τα αντικαταθλιπτικά να βοηθήσουν στο πένθος;
Ο γενικός κανόνας είναι ότι το φυσιολογικό πένθος δεν χρειάζεται την χρήση αντικαταθλιπτικών. Η φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά) ανακουφίζει από τα συμπτώματα του πένθους, αλλά δεν μπορεί να θεραπεύσει την αιτία, η οποία είναι η απώλεια και οι συνέπειές της. Υπάρχουν τα βήματα και οι ψυχοθεραπευτικές τεχνικές (ιδίως το EMDR) που μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε το πένθος ή την κατάθλιψη, και να κερδίσετε πάλι την αίσθηση της χαράς και της απόλαυσης στη ζωή.
Το να πονέσεις είναι αναπόφευκτο. Το να υποφέρεις, είναι θέμα επιλογής.
Πότε να ζητήσετε βοήθεια για το πένθος
Αν βιώνετε συμπτώματα κατάθλιψης ή επιπλεγμένου πένθους, η συζήτηση με έναν ψυχοθεραπευτή πρέπει να γίνει άμεσα. Το αθεράπευτο, επιπλεγμένο πένθος και η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική συναισθηματική βλάβη, απειλητικά για τη ζωή προβλήματα, ακόμη και την αυτοκτονία. Η ψυχοθεραπεία ή/και η αγωγή μπορεί να σας βοηθήσει.
Επικοινωνήστε άμεσα με έναν ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή εάν:
- Αισθάνεστε ότι δεν αξίζετε να ζείτε
- Εύχεστε να είχατε πεθάνει μαζί με τον αγαπημένο σας
- Κατηγορείτε τον εαυτό σας για την απώλεια ή ότι αποτύχατε να την προλάβετε
- Νιώθετε μουδιασμένοι και αποκομμένοι από τους άλλους περισσότερο από μερικές εβδομάδες
- Δυσκολεύεστε να εμπιστευτείτε τους άλλους μετά την απώλεια
- Δεν μπορείτε να αντεπεξέλθετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες
Θεραπευτική αντιμετώπιση πένθους
Σε όλες τις περιπτώσεις απώλειας και πένθους, η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ, η ομοιοπαθητική και το EMDR (για το ψυχικο τραύμα) μπορούν να προσφέρουν πολύτιμη βοήθεια. Ειδικά η συνθετική ψυχοθεραπεία με το EMDR και την ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ, επιταγχύνουν εξαιρετικά την θεραπεία και βοηθούν τους ανθρώπους να ξεπεράσουν το σοκ της απώλειας αγαπημένων προσώπων, τις τύψεις και τις ενοχές σε σύντομο χρονικό διάστημα. Συστήνουμε ανεπιφύλακτα να τα δοκιμάσετε, θα ανακουφιστείτε με ουσιαστικό τρόπο από τη θλίψη/κατάθλιψη.
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/r29vz2xl/avvxsehdwdo32relji6egodftnoxefh0ohiniptpaggpi6slbps1axnjjsupo7v6o38yjy13eeqarthx_15eztyeqjzvf7dgs96uv7pnsuu26efnetjdlw8rhaxvkg9ckccpgnux8uugk110isjw2_tr9unvefedjimc9nhnwrckdvmi0gqrj-faummvmhtg5pv1/s1600/hamomilaki.viber.png")
Posts
