Γιατί τα παιδιά το σκάνε από το σπίτι; Τι να κάνετε για να αποτρέψετε τη φυγή του παιδιού σας;

O χειρότερος εφιάλτης κάθε γονέα είναι αυτός: να διαπιστώσει πως το παιδί του το έχει σκάσει από το σπίτι! Σε κατάσταση πανικού, καλεί τους φίλους του, τους συγγενείς, και την αστυνομία.

Why Kids Do It and How to Stop Them

Σχετικά

Φυγή από το σπίτι: Ένα σύμπτωμα εφηβικής κρίσης | To ...

Έφηβοι σε επικίνδυνους δρόμους... ζωής Η φυγή του ...

Για τα παιδιά που φεύγουν από το σπίτι - To χαμομηλάκι
 

Αναλύει η ψυχολόγος Μαρκέλλα Καπλάνη

Ας είμαστε ρεαλιστές: κάθε παιδί μπορεί να το σκάσει, ανά πάσα στιγμή, αν οι συνθήκες είναι κατάλληλες.

Εάν το παιδί νιώσει αρκετή πίεση, σύμφωνα με τα δικά του δεδομένα, το να το σκάσει είναι ένα μέσο διαφυγής που πιθανώς να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει. Για να προβεί σε μια τέτοια ενέργεια τα μόνα που απαιτούνται είναι: ικανότητα, θέληση και ευκαιρία. Και, ας το παραδεχτούμε, τα παιδιά έχουν και την ευκαιρία καθώς και τη δυνατότητα να ‘διαφύγουν’ σε καθημερινή βάση, οπότε αρκεί απλώς να είναι πρόθυμοι να το κάνουν πράξη. Πρόκειται για μια ανάγκη που είναι δυνατό να αναπτυχθεί για διάφορους λόγους.

Θα μπορούσε να την έχει προκαλέσει μια αγχωτική κατάσταση που βαραίνει το παιδί, όπως ο φόβος του να αντιμετωπίσει τις συνέπειες για κάτι που έκανε ή η πάλη για απόκτηση εξουσίας στη σχέση του με τους γονείς του. Σε ορισμένες περιπτώσεις η ανάγκη αυτή έγκειται σε κάποιο πρόβλημα κατάχρησης ουσιών.

Είναι σημαντικό να αναλογιστούμε πως τα παιδιά συχνά εξιδανικεύουν την φυγή από το σπίτι, συνδέοντας την με μια ρομαντική αντίληψη ελευθερίας, και όχι με την αντικειμενικές δυσκολίες που ενδεχομένως θα βιώσουν: κρύο, πείνα, κτλ.

Η απόφαση να φύγουν από το σπίτι είναι, για τα παιδιά και τους έφηβους, ένας μηχανισμός επίλυσης ενός προβλήματος που δεν μπορούν οι ίδιοι να διαχειριστούν διαφορετικά. Είναι, λοιπόν, πιο εύκολο για αυτά να το σκάσουν, παρά να βρουν τρόπους να ξεπεράσουν το πρόβλημα οριστικά. Ο κύριος λόγος, επομένως, που οδηγεί τα παιδιά στο να εγκαταλείπουν το σπίτι τους είναι η έλλειψη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Αντιθέτως, η οπτική τους γωνία τα εγκλωβίζει σε ακραίους συλλογισμούς, γεγονός που δεν τους επιτρέπει να αναζητήσουν πιο φρόνιμες και ισορροπημένες λύσεις για τα προβλήματά τους.

Ο έφηβος που το σκάει έχει εξαντλήσει τις διεξόδους που θα μπορούσαν να αποφέρουν αποτελεσματικές λύσεις στο πρόβλημα που τον βασανίζει. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη δυσάρεστη κατάσταση που βιώνει, ούτε διαθέτει τη ικανότητα να διαχειριστεί, ή έστω να παραδεχτεί τα αρνητικά συναισθήματα που τον κατακλύζουν. Οπότε, το να εγκαταλείψει το σπίτι και τους γονείς του, φαντάζει πλέον ως η πιο άμεση και ιδανική λύση για τα προβλήματά του.
Είναι σημαντικό όμως να υπάρξει και διαχωρισμός ανάμεσα στα παιδιά που το σκάνε περιοδικά και τα παιδιά που επιλέγουν να φεύγουν σε μία πιο μόνιμη βάση.
Όταν το παιδί φεύγει από το σπίτι προσωρινά, τότε κάνουμε λόγο για επεισοδιακή φυγή. Δεν πρόκειται για πάγια συμπεριφορά, και το παιδί δεν τη χρησιμοποιεί ως στρατηγική επίλυσης προβλημάτων. Δεν είναι, επίσης, ένας χειρισμός προκειμένου να αποκτήσει εξουσία στη σχέση του με τους γονείς του. Το παιδί επιστρατεύει αυτήν την τακτική διότι, στην πραγματικότητα, προσπαθεί να αποφύγει τις δυσάρεστες συνέπειες - ταπείνωση, αμηχανία – από μία λανθασμένη πράξη του.
Αντιθέτως, ο έφηβος που επιλέγει να το σκάει για μεγάλο χρονικό διάστημα και αξιοποιεί αυτήν την τακτική στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, τις περιστάσεις όπου υπάρχει κάποια ρήξη, το κάνει για να ελέγχει καταστάσεις και να ασκεί εξουσία στον γονέα, ο οποίος, από τον φόβο του μην τεθεί σε κίνδυνο η ακεραιότητα του παιδιού του, ενδίδει συνήθως στις απαιτήσεις του.
Μάλιστα, πάνω στον πανικό τους, μερικοί γονείς υπερ-διαπραγματεύονται, αδυναμία που ο έφηβος αντιλαμβάνεται και καταλήγει να εκμεταλλεύεται προκειμένου να πετύχει την ικανοποίηση των επιθυμιών του.
Οι συγκεκριμένοι γονείς, όσο καλές κι αν οι προθέσεις τους, οφείλουν να κατανοήσουν ότι τα παιδιά που απειλούν να το σκάσουν σε μόνιμη βάση, χρησιμοποιούν αυτήν την απειλή για χειραγώγηση. Στην πραγματικότητα δεν προσπαθούν πλέον να επιλύσουν κανένα πρόβλημα, απλώς αποφεύγουν να λογοδοτήσουν σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας και αποσκοπούν στην επιβολή της δικής του θέλησης. Πολλοί γονείς θα αναρωτηθούν, λοιπόν, εάν υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια ώστε να αποτρέψουν το παιδί τους από το να επιλέξει να το σκάσει. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν απτές ενδείξεις που φανερώνουν ότι το παιδί σας είναι έτοιμο να εγκαταλείψει το σπίτι. Βέβαια, μπορείτε να παρατηρήσετε εάν έχει αναπτυχθεί μια μυστικοπαθής συμπεριφορά, εάν το παιδί αποταμιεύει το χαρτζιλίκι του ενώ παλαιότερα δεν το έκανε, ή εάν έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται αντικείμενα αξίας από το σπίτι. Αν ποτέ αναγνωρίσετε κάτι ύποπτο στη συμπεριφορά του παιδιού σας, δεν υπάρχει λόγος να εθελοτυφλείτε: εμπιστευθείτε το ένστικτό σας και μιλήστε του.

Όσον αφορά την αποτροπή της φυγής από το σπίτι, υπάρχουν διάφοροι τρόποι να βοηθήσετε το παιδί σας να μην κάνει την συγκεκριμένη επιλογή.
Πρωταρχικά, είναι απαραίτητο να του διδάξετε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, και να αντιληφθεί ότι η φυγή δεν θα λύσει τα προβλήματά του.
Ρωτήστε το παιδί σας, «Τι θα μπορούσες να κάνεις διαφορετικά προκειμένου να επιλύσεις αυτό το πρόβλημα; Ποιοι είναι μερικοί εναλλακτικοί τρόποι για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;» Είναι σημαντικό να ...
διδάξετε το παιδί σας πώς να προσεγγίζει ένα πρόβλημα που χρήζει επίλυσης, όπως επίσης και να επιβραβεύετε το παιδί σας όταν είναι σε θέση να το κάνει με επιτυχία ή τουλάχιστον να απευθυνθεί σε εσάς για βοήθεια αντί να το αποκρύψει και, ως εκ τούτου, να επιλέξει να το σκάσει κάποια στιγμή. Καλό είναι επαινείτε το παιδί σας όσο το δυνατόν περισσότερο, όταν κάνει κάτι θετικό.
Στην προσπάθεια σας να αποτρέψετε το παιδί σας από το να θεωρήσει την φυγή ως κατάλληλη επιλογή, είναι εξίσου αποτελεσματικό να δημιουργήστε μια ατμόσφαιρα αποδοχής και άνευ όρων αγάπης, εννοώντας «δεν μπορώ να σε αγαπήσω καθόλου λιγότερο αν κάτι πάει στραβά, ούτε μπορώ να σε αγαπώ περισσότερο αν κάνεις κάτι σωστά – σε αγαπώ στον υπέρτατο βαθμό και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει με βάση της συμπεριφοράς σου, άσχετα με τις συνέπειες που προφανώς ακολουθούν σε σχέση με την κάθε επιλογή που κάνουμε.» Αυτό το είδος της ατμόσφαιρας στο σπίτι βοηθάει την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των παιδιών και δημιουργεί αίσθηση ασφάλειας και ενδυνάμωσης, καλλιεργώντας την αντίληψη πως πάντα υπάρχει κατανόηση και τρόπος αντιμετώπισης κρίσιμων καταστάσεων.
Εξίσου σημαντικό είναι να ελέγχετε το παιδί σας ορισμένες στιγμές στη διάρκεια της ημέρας. Αν και αυτό μπορεί να είναι δύσκολο, διότι ο έφηβος απαιτεί τον χώρο του ενώ γονιός είναι εξαντλημένος από τις απαιτήσεις της εργασίας του και τα τρεχάματα της καθημερινότητας, η διαφορά που δημιουργεί είναι ουσιαστική. Όσο και να το πολεμάει το παιδί σας, βαθιά μέσα του νιώθει το ενδιαφέρον σας όταν θα μπείτε στο δωμάτιο έστω και για ένα λεπτό απλώς για να ρωτήσετε πώς είναι. Δείχνει ότι νοιάζεστε και πως του προσφέρετε γενναιόδωρα τη στήριξή σας.
Σε περίπτωση που πιστεύετε ότι το παιδί σας έχει την τάση να το σκάσει ή πως έχει αποφασίσει κάτι τέτοιο, μιλήστε του ανοικτά! Προσπαθήστε να το κάνετε να ανοιχτεί και να σας εκφράσει το πρόβλημά του ώστε να το βοηθήσετε να το αντιμετωπίσει. Εξηγήστε του πως θα δείξετε κατανόηση και θα αποτελέσετε στήριγμα, χωρίς να επιβαρύνετε περεταίρω τη θέση του. Κάντε μια συζήτηση για το μεγάλο μάθημα της ανάληψης ευθυνών και φροντίστε να κατανοήσει πως τα προβλήματα που αποφεύγουμε δεν λύνονται αλλά, αντιθέτως, μας ακολουθούν σε όλη μας τη ζωή. Αν το παιδί επιμένει ότι θα φύγει, εξηγήστε του πως στην πραγματικότητα έχει τόσο τη δυνατότητα όσο και την ικανότητα να διαφύγει, μα εστιάστε στο ότι θα βρεθεί σε πολύ επικίνδυνες καταστάσεις από τις οποίες δεν θα είστε σε θέση να τον προστατεύσετε. Δώστε του χρόνο να σκεφτεί τη συζήτησή σας, να ηρεμήσει, και μετά αποπειραθείτε να τον κάνετε να σας εκφράσει τα συναισθήματά του για αυτό που βιώνει ώστε να του προσφέρετε την αμέριστη συμπαράστασή σας..

Σε περίπτωση που πιστεύετε ότι η κατάσταση είναι πλέον εκτός ελέγχου και πως δεν μπορείτε να βοηθήσετε τον έφηβό σας να αναπτύξει τις δεξιότητές του στην επίλυση προβλημάτων, εφόσον δεν σας ανοίγεται και δεν δέχεται να τον προσεγγίσετε, η συμβουλή που απομένει να σας δώσω είναι να απευθυνθείτε σε ειδικό το συντομότερο δυνατό. Ένας ψυχολόγος-ψυχοθεραπευτής θα μπορέσει να βοηθήσει στον επαναπροσδιορισμό της μεταξύ σας σχέσης ώστε να εισπράττει πιο έντονα τα αισθήματα εμπιστοσύνης, κατανόησης και υποστήριξης από το οικογενειακό του περιβάλλον . Επίσης μπορεί να τον διδάξει δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του ώστε να νιώθει πως έχει την ικανότητα να βρίσκει ουσιαστικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει και να ανταποκρίνεται με ωριμότητα στις αντιξοότητες της ζωής .
Για περαιτέρω πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε με στο ειδικευμένο προσωπικό του Norma Vitae (www.normavitae.com) το οποίο είναι σε θέση να σας καθοδηγήσει ανάλογα με την περίπτωσή σας.
boro