Τι είναι η Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία και πώς αντιμετωπίζεται;

Η Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία-ΑΛΔ (ή απραξία) είναι μία νευρολογικής φύσης κινητική διαταραχή της ομιλίας που εντοπίζεται από νωρίς στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. 

Childhood Apraxia of Speech

Το παιδί δυκολεύεται να σχεδιάσει, να οργανώσει και να παράγει όλη εκείνη την σειρά των πολύ λεπτών και συγκεκριμένων κινήσεων της γλώσσας, των χειλιών, της γνάθου και της υπερώας που είναι απαραίτητες για την παραγωγή της καταληπτής ομιλίας. 

Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουμε αυτές τις κινήσεις αυτόματα, ασυνείδητα, όμως το παιδί με ΑΛΔ παρ’όλο που γνωρίζει τι θέλει να πει δεν μπορεί να προγραμματίσει με ακρίβεια και σταθερότητα τις σύνθετες αρθρωτικές κινήσεις.
Ένα παιδί με ΑΛΔ κατά τη γλωσσική του ανάπτυξη μπορεί να παρουσιάσει:
* Περιορισμένο βάβισμα
* Καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου/ ομιλίας
* Περιορισμένο ρεπερτόριο φωνημάτων
* Δυσκολία στη σύνθεση των ήχων και παύσεις μεταξύ τους
* Απλοποίηση λέξεων με αντικατάσταση, απαλοιφή ή παραμόρφωση ήχων
* Αστάθεια φωνημικών λαθών
* Καλύτερη κατανόηση της γλώσσας σε σχέση με την έκφραση
* Δυσκολία στην μίμηση της ομιλίας αλλά σαφώς καθαρότερη ομιλία από μίμηση σε σχέση με την αυθόρμητη
* Μεγαλύτερη δυσκολία στην εκφορά μεγάλων λέξεων και φράσεων
* Υπερπροσπάθεια να παράγει κάποιον ήχο ή να συντονίσει τους αρθρωτές
* Μεγαλύτερη δυσκολία σε καταστάσεις άγχους
* Περιορισμένη καταληπτότητα ομιλίας ειδικά από τρίτους
* Μονότονη/ διαταραγμένη προσωδία

Άλλες διαταραχές της γλωσσικής έκφρασης μπορεί να είναι επίσης παρούσες (π.χ. ανάκληση λέξεων, σύνταξη προτάσεων), στοματική δυσπραξία, διαταραχές στην αισθητηριακή επεξεργασία του στόματος, δυσκολίες στην λεπτή κινητικότητα και ίσως δυσκολίες στη σχολική μάθηση.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η λογοθεραπεία;
Ιδανική, όπως και σε κάθε αναπτυξιακή διαταραχή, είναι η πρώιμη παρέμβαση. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία από τη στιγμή της διάγνωσης, τόσο το καλύτερο. 

Στην αντιμετώπιση της ΑΛΔ σύμμαχος σημαντικός είναι η επανάληψη, για αυτό η εντατική και εξατομικευμένη παρέμβαση μπορεί να αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική. 
Το πρόγραμμα της θεραπείας ξεκινά από τις ήδη κατακτημένες γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού και η ομιλία χτίζεται σταδιακά και με υπομονή σε πιο σύνθετες γλωσσικές δομές. 
Η εξάσκηση είναι πολύπλευρη με πολλαπλά ερεθίσματα ώστε να αποφεύγεται όσο είναι δυνατό η ψυχολογική «κατάρρευση» του παιδιού. 
Το παιδί για να μάθει να μιλά πρέπει να εξασκεί την ομιλία του και όχι τους αρθρωτές του ωστόσο η πολυ-αισθητηριακή ανατροφοδότηση (ακουστική, οπτική, απτική, γνωστική, ιδιοδεκτική) είναι σημαντικός αρωγός κι ενισχύει τον συντονισμό και την οργάνωση των κινήσεων.

Σε περιπτώσεις που η ομιλία είναι ιδιαίτερα διαταραγμένη ίσως είναι χρήσιμο το παιδί να μάθει χρησιμοποιεί και κάποιον εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας, όπως είναι η νοηματική γλώσσα ή κάποια ηλεκτρονική εφαρμογή μέχρι να βελτιωθεί η ομίλια. Μέχρι τότε λειτουργεί υποστηρικτικά και αποσύρεται τον κατάλληλο χρόνο σταδιακά.

Συνήθως η θεραπεία είναι μακρόχρονη και απαιτεί πολύ καλό υποστηρικτικό περιβάλλον και συχνή εξάσκηση στο σπίτι.
Η ΑΛΔ δεν είναι μία κατάσταση προσωρινή που το παιδί απλώς θα ξεπεράσει. Χωρίς την κατάλληλη παρέμβαση η ομιλία δεν θα εξελιχθεί καθώς η δυσπραξία δεν ακολουθεί τυπικά αναπτυξιακά μοτίβα. Δεν θεραπεύεται αλλά με τη σωστή κι εντατική παρέμβαση η πρόοδος θα είναι σημαντική.

Βιβλιογραφία
Dale, P. S. & Hayden, D. A. (2013). Treating Speech Subsystems in Childhood Apraxia of Speech With Tactual Input: The PROMPT Approach. Am J Speech Lang Pathol, 22(4), 644-661. doi: 10.1044/1058-0360(2013/12-0055).
Grigos, M. I., Moss, A., & Lu, Y. (2015). Oral Articulatory Control in Childhood Apraxia of Speech. J Speech Lang Hear Res, 58(4), 1103-1118. doi: 10.1044/2015_JSLHR-S-13-0221.
Morgan AT, Vogel AP. Intervention for childhood apraxia of speech. Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 3. Art. No.: CD006278. DOI: 10.1002/14651858.CD006278.pub2.
--------------
Ευαγγελία Δ. Σούπη - Λογοθεραπεύτρια

iPaideia