Όσα εκπληκτικά συμβαίνουν στον εγκέφαλο των νηπίων ...

... τα αποκαλύπτει ένας νευροεπιστήμονας και πατέρας δύο μικρών παιδιών.

«Μα τι σκέφτεται;»: Αυτό αναρωτιέμαι πολλές φορές μέσα στην ημέρα ενώ ο 2χρονος γιος μου προσπαθεί να χρησιμοποιήσει το καλαμάκι από το γάλα του σαν εργαλείο για μαστορέματα στο σπίτι ή την ώρα που χτυπιέται στο πάτωμα γιατί του φόρεσα τα μπλε και όχι τα καφέ παπούτσια.

Καθώς, όπως υποψιάζομαι, δεν είμαι η μοναδική μητέρα με αυτή την απορία, ένας νευροεπιστήμονας, ο Dr. Dean Burnett, στο βιβλίο του «The Idiot Brain» γράφει για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου σε κάθε φάση της ζωής μας. 

Ως πατέρας, μάλιστα, ενός αγοριού 4 ετών και ενός κοριτσιού 1 ετών, βλέπει τις θεωρίες της νευροεπιστήμης να εφαρμόζονται στην καθημερινότητά του. Τι γράφει λοιπόν για το νηπιακό εγκέφαλο;

Τα νήπια έχουν μνήμη χρυσόψαρου: 

Ο τρόπος σκέψης ενός ενήλικα βασίζεται στην εμπειρία και τη μνήμη. Για τα νήπια όμως, «τα πάντα είναι καινούρια και συναρπαστικά: δεν έχουν έναν πλούτο εμπειριών για να τους βοηθήσει να κρίνουν μια κατάσταση», σχολιάζει ο νευροεπιστήμονας. Επιπλέον, τα παιδιά κάτω των 7 ετών είναι «προγραμματισμένα» έτσι ώστε να μην αποθηκεύουν πολλές αναμνήσεις στον εγκέφαλό τους.

Οι αλλαγές τα αναστατώνουν: 

Τα νήπια μαθαίνουν με την επανάληψη, χωρίς όμως να είναι ακόμα σε θέση να καταλάβουν το γιατί πίσω από μία πράξη. 

Μπορεί, έτσι, ένα νήπιο να μάθει να φοράει τα παπούτσια του προτού βγει από το σπίτι, αλλά δεν θα κατανοεί πλήρως το λόγο για τον οποίο δεν πρέπει να κυκλοφορεί στους δρόμους ξυπόλυτο. 

Έτσι, κάθε αλλαγή στρεσάρει το νήπιο, το οποίο δεν ξέρει πώς να τη διαχειριστεί. «Όταν οι προσδοκίες τους δεν εκπληρώνονται, χάνουν τον έλεγχο. Δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν, με αποτέλεσμα να στρεσάρονται και να μπαίνουν σε κατάσταση συναγερμού επειδή τους δώσαμε, π.χ., το κόκκινο και όχι το πράσινο κυπελάκι».

Ο εγκέφαλός τους δουλεύει πιο σκληρά από το δικό μας: 

«Μόλις στην εφηβεία, που ξεκινάει η διαδικασία της ωρίμανσής του, ο εγκέφαλος αρχίζει να κάνει στην άκρη πληροφορίες που δεν θεωρούνται λειτουργικές», σχολιάζει ο ειδικός. 

Έτσι ένα νήπιο, καθώς δεν μπορεί ακόμα να κάνει το φιλτράρισμα, επεξεργάζεται με το μυαλουδάκι του πάρα πολλές πληροφορίες, όχι πάρα πολύ λίγες όπως ίσως νομίζουμε.

Οτιδήποτε ανοίκειο, τα βάζει σε κατάσταση συναγερμού: 

Όταν ο δικός μας εγκέφαλος εντοπίζει κάποια απειλή, για παράδειγμα ένα φίδι, τα επίπεδα στρες ανεβαίνουν και μπαίνει σε διαδικασία «πάλης ή φυγής» (fight or flight). Όμως ο εγκέφαλος ενός μικρού παιδιού δεν είναι ακόμα σε θέση να ξεχωρίσει τις αληθινές απειλές από ακίνδυνα νέα ερεθίσματα, με αποτέλεσμα να στρεσάρεται από οτιδήποτε δεν του είναι οικείο. 

Γι’ αυτό μπορεί να τρομοκρατηθεί αντικρίζοντας π.χ. ένα μεγάλο αλλά φιλικό σκύλο ή ένα παιχνίδι που παίζει δυνατή μουσική.

Τα ξεσπάσματα συμβάλλουν στην επιβίωσή τους: 

Σύμφωνα με τον Dr. Burnett, οι εκρήξεις του νηπίου είναι το μυστικό της επιβίωσής του από αρχαιοτάτων χρόνων. «Από εξελικτική άποψη, ένας λόγος που ένα παιδί κλαίει και ξεσπάει είναι για να τραβήξει όσο το δυνατόν περισσότερη προσοχή από έναν ενήλικα στο πλαίσιο μιας ομάδας ή μιας κοινότητας». Ταυτόχρονα, με αυτό τον τρόπο μπορεί να αποθαρρύνει μια απειλή (π.χ. ένα ζώο-θηρευτή, στο μακρινό παρελθόν) από το να το πλησιάσει.

Το μπρόκολο έχει διαφορετική γεύση για τα νήπια: 

Αν σας λένε ότι τα γλυκά είναι πιο νόστιμα από τα λαχανικά, είναι (και) στο μυαλό τους! «Τα νήπια αντιλαμβάνονται διαφορετικά τις γεύσεις, που μπορεί να είναι πιο έντονες για αυτά. 

Έτσι, για παράδειγμα το σπανάκι και το μπρόκολο μπορεί να τους φαίνονται πιο πικρά από ό,τι σε εμάς. Αντιθέτως ο νηπιακός εγκέφαλος επιζητάει το παγωτό, που είναι γεμάτο ζάχαρη και άρα πηγή ενέργειας».

Όσο μεγαλώνουν, τα ξεσπάσματά τους γίνονται πιο δύσκολα: 

Καθώς πλησιάζουν προς τη σχολική ηλικία, τα ξεσπάσματα λιγοστεύουν αλλά οι γονείς δυσκολευόμαστε περισσότερο να τα διαχειριστούμε. 

Ένα 2χρονο παιδί σε έκρηξη θυμού μπορούμε να το κάνουμε να ξεχαστεί στο λεπτό δίνοντάς του ένα παιχνιδάκι ή ένα σνακ, 

αλλά ένα 5χρονο συμπεριφέρεται σαν να καταρρέει το σύμπαν αν δεν πάρει αυτό που θέλει. 

Ο λόγος; «Στα 5 χρόνια, τα παιδιά έχουν ένα βασικό επίπεδο κατανόησης, πράγμα που κάνει τα ξεσπάσματά τους χειρότερα γιατί έχουν μια αίσθηση του πώς θα έπρεπε να εξελιχθεί η κατάσταση», σχολιάζει ο ειδικός.

Δεν φταίνε που είναι… άβυσσος η ψυχή τους: 

Ακόμα και εμείς, με τριάντα ή σαράντα χρόνια εμπειρίας, δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε τον τρόπο σκέψης μας, πόσο μάλλον ένα νήπιο. 

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να δείξουμε κατανόηση για την τουλάχιστον αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά που έχουν τα μικρά μας «τερατάκια». «Δεν το εννοούν», καταλήγει ο Dr. Burnett. «Δεν το θέλουν να σας κρατούν ξύπνιους όλη νύχτα, να καταστρέφουν τα σχέδιά σας και να δυσκολεύουν τη ζωή σας».

childit

Το Χαμομηλάκι