Πως αντιστέκομαι στη βία, πως επικοινωνώ δημιουργικά

Ως ενήλικες είμαστε υπεύθυνοι για την εξέλιξή μας και την ευτυχία μας, οπότε και για το πως θέλουμε να φερόμαστε και να μας φέρονται.

Με αφορμή διάφορα περιστατικά βίας που συνέβησαν το τελευταίο καιρό, αποφάσισα να αναφερθώ σε αυτό το θέμα: Πως αντιστέκομαι στη βία, πως επικοινωνώ δημιουργικά.
Στη βία εκτιθέμεθα καθημερινά με ποικίλους τρόπους. Η σωματική, η σεξουαλική και η συναισθηματική – λεκτική, είναι κάποιες από τις μορφές που μπορεί να πάρει η βία. Κάποιοι από εμάς έχοντας συνεχώς μια αναμμένη τηλεόραση στο σπίτι, βλέπουμε τρώγοντας, συζητώντας, χαλαρώνοντας εικόνες βίας. Η πρόσβαση των παιδιών στο διαδίκτυο, σε πολύ μικρή ηλικία, μπορεί να συμβάλει στο να δουν βίαιες εικόνες και καταστάσεις. Γινόμαστε, καθημερινά αποδέκτες εικόνων βίας, οι οποίες μπορεί να μην αντιλαμβανόμαστε πως μας επηρεάζουν και πόσο “εξοικειωνόμαστε” σε αυτές, καθώς και ότι αποτελούν για αρκετούς από εμάς καθημερινότητα.
Ακόμη πιο επιβλαβείς είναι οι ζωντανές σκηνές βίας που μπορεί κανείς να βιώσει, σωματικά ή λεκτικά. Τσακωμοί των γονιών, ξυλοδαρμός παιδιών και συντρόφων, εκφοβισμός από δασκάλους και συμμαθητές στο σχολείο, προσβολές και υποτίμηση στο εργασιακό περιβάλλον.
Τέλος, η σεξουαλική βία, τόσο από αγνώστους ή από φιλικά/ συγγενικά πρόσωπα είναι μορφή βίας που μπορεί να βιώσει ένας ανήλικος ή ενήλικας, με πολύ βλαβερές για την ψυχική υγεία συνέπειες. Όλα αυτά τα περιστατικά μπορεί να συμβούν μια μεμονωμένη φορά ή να γίνονται κατά επανάληψη και σίγουρα επιδρούν αρνητικά και τραυματικά στο ψυχικό κόσμο του ατόμου.
Οι άνθρωποι που βίωσαν στη ζωή τους περιστατικά βίας, έμαθαν από πολύ μικρή ηλικία πως αυτό είναι κάτι το φυσιολογικό και δυστυχώς μπορεί αυτή η πεποίθηση να συνεχίστηκε για πολλά χρόνια στη ζωή τους. Υπάρχει η πιθανότητα να γίνουν και οι ίδιοι βίαιοι, αναπαράγοντας όσα έμαθαν ή απλά να παραμείνουν αποδέκτες βίας και αμέτοχοι όταν αυτή συμβαίνει γύρω τους. Υπάρχουν άνθρωποι βίαιοι, οι οποίοι σε διάφορες περιστάσεις εκφράζονται με ακραίους τρόπους και άνθρωποι αμέτοχοι, παθητικοί, παρατηρητές.
Στο σημείο αυτό θα χρησιμοποιήσω στοιχεία από τη θεωρία των ρόλων του M. Clayton, για να αναφερθώ σε ρόλους που αναλαμβάνουμε πολλές φορές στη ζωή μας, όπως αυτός του ανήμπορου παιδιού, του ανυπεράσπιστου θύματος, του προστάτη των αδύναμων, του αυστηρού κριτή.
Τους ρόλους αυτούς, τους μάθαμε, γιατί κάποτε τους χρειαστήκαμε, ένα παιδί που υφίσταται ξυλοδαρμό, είναι ανήμπορο και χρειάζεται φροντίδα και υποστήριξη ή μπορεί να γίνει αργότερα υπερασπιστής των αδυνάτων για να φροντίσει όσους το έχουν ανάγκη, ασκώντας το ίδιο βία σε άλλους, στο όνομα της προστασίας. Μαθαίνει και συνεχίζει να αναπαράγει το άτομο, ρόλους που κάποτε ήταν χρήσιμοι, το βοήθησαν να επιβιώσει.
Κάποιος που έμαθε πως μόνο η κριτική υπάρχει και όχι η επιβράβευση, μπορεί και ο ίδιος να γίνει αυστηρός κριτής, των παιδιών του, των μαθητών του, των υφισταμένων του. Στην ενήλικη ζωή φυσικά υπάρχουν άλλοι τρόποι για να επικοινωνήσει, προστατευθεί, συνδιαλλαχτεί.
Οι τρόποι αυτοί έχουν να κάνουν με το σεβασμό στο άτομο, με το να ακούμε τι μας λέει ο άλλος, με το να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να διαφωνήσει/ συγκρουστεί. Επίσης, υπάρχουν φορές που μπορεί να χρειαστεί να παραδεχτούμε λάθη μας, να νοιώσουμε ανήμποροι και να το εκφράσουμε. Υπάρχουν φορές που χρειάζεται να παρέμβουμε για να σταματήσουμε μια κατάσταση, η οποία έχει ξεφύγει από τον έλεγχο, να καταγγείλουμε μια συμπεριφορά που είναι ακραία. Ένας τελείως διαφορετικός τρόπος επικοινωνίας και μοιράσματος.
Φυσικά όλα αυτά δεν τα ξέρουμε, χρειάζεται να τα μάθουμε, να τα δοκιμάσουμε, να εκπαιδευτούμε σε αυτά, ειδικά αν προερχόμαστε από ένα περιβάλλον που δεν τα χρησιμοποιούσε. Όμως ως ενήλικες είμαστε υπεύθυνοι για την εξέλιξή μας και την ευτυχία μας, οπότε και για το πως θέλουμε να φερόμαστε και να μας φέρονται. Πως θέλουμε να υπάρχουμε σε αυτό τον κόσμο και την κοινωνία, πως θέλουμε να συμβιώνουμε με τους υπόλοιπους.
Η στάση μας και η ύπαρξή μας είναι σημαντική και επηρεάζει τους γύρω μας καθημερινά. Συνάδελφοι, παιδιά, σύντροφοι, φίλοι, περαστικοί, γείτονες, συνδιαλεγόμαστε και αλληλοεπηρεαζόμαστε καθημερινά. Έτσι θα βγούμε από το μικρόκοσμό μας και θα αισθανθούμε μέρος του συνόλου, του κόσμου στον οποίο ζούμε. Θα αισθανθούμε την αξία μας και την αξία των γύρω μας, καθώς και το πόσο μπορούμε να παρέμβουμε και να συμβάλλουμε σε μια αλλαγή, στην εξέλιξη. Η αλλαγή μπορεί να είναι τόση δα, μικρή, όμως υπάρχει.

---

Βιβλιογραφία

1. Clayton M. G. (2012). Η Θεωρία των ρόλων στο Ψυχόδραμα. Αθήνα. Καλλιγράφος.
2. Miller. A. (2013). Δρόμοι της Ζωής. Έξι Ιστορίες. Αθήνα. Ροές.

Μαριάννα Δραγασάκη Ψυχοθεραπεύτρια - ειδικευμένη στο ψυχόδραμα
psychologynow.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι