Οι ψυχολογικές συνέπειες μιας απαξιωτικής μητέρας

Το μήνυμα που δίνει στην κόρη της αυτός ο τύπος μητέρας δεν είναι άμεσα επιθετικό, αλλά είναι εξαιρετικά καταστροφικό: «αυτό που σκέφτεσαι και αισθάνεσαι δεν έχει καμιά σημασία για εμένα».

Η μητέρα μου με ρώτησε τι ήθελα να φάω και τελικά μου έφερε ένα πιάτο με το φαγητό που ήθελε εκείνη... σαν να μην είχα πει ούτε μια λέξη. Αυτό ίσχυε για τα πάντα: κάθε φορά που εξέφραζα μια επιθυμία ή προτίμησή μου, μου καθιστούσε σαφές ότι αυτό που εγώ ήθελα δεν έχει καμία σημασία. Όταν μου έβαφαν το δωμάτιο και η μητέρα μου με ρώτησε τι χρώμα ήθελα στον τοίχο, είπα ότι προτιμάω το μπλε αλλά και ότι δεν θα είχα πρόβλημα με οποιοδήποτε άλλο χρώμα, εκτός από το ροζ. Μαντέψτε τι συνέβη. Όταν επέστρεψα σπίτι ο τοίχος μου είχε το χρώμα της τσιχλόφουσκας.
Ο τύπος της απαξιωτικής μητέρας μοιάζει εξαρχής διαφορετικός. Σε αντίθεση με την ελεγκτική μητέρα, δεν μοιάζει να επιθυμεί να ελέγχει την κάθε λεπτομέρεια, ούτε να επιβάλει αυστηρούς κανόνες για τους οποίους χρειάζεται συνέχεια να δίνει έγκριση όπως η μητέρα με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά. Το μήνυμα που δίνει στην κόρη της αυτός ο τύπος μητέρας δεν είναι άμεσα επιθετικό, αλλά είναι εξαιρετικά καταστροφικό: Αυτό που σκέφτεσαι και αισθάνεσαι δεν έχει καμιά σημασία για εμένα.
Από την άλλη πλευρά, η κόρη μιας απαξιωτικής μητέρας δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει το πόσο πληγωμένη είναι εξαιτίας της απουσίας συγκρούσεων, καθώς δεν εμφανίζεται η τάση έντονης κριτικής ή και λεκτικής κακοποίησης. Ωστόσο, και αυτό είναι το σημείο που οφείλουμε να υπογραμμίσουμε, η απουσία άμεσης επιθετικότητας δεν αναιρεί τη συναισθηματική κακοποίηση που υφίσταται ένα παιδί μιας απορριπτικής και απαξιωτικής μητέρας.

Μια κόρη που διψά για προσοχή και κατανόηση

Η μητέρα μου, μου έκανε ξεκάθαρο ότι είμαι ένα βάρος, κάτι που είχε βάλει στη λίστα με τα πράγματα που έπρεπε απλά να κάνει. Ήμουν το τελευταίο παιδί, ένα λάθος, που την κράτησε μακριά από τη δουλειά της όταν η αδερφή και ο αδερφός μου ήταν ήδη στο δημοτικό. Απλά προσπαθούσε να τελειώνει με συνοπτικές διαδικασίας όλα όσα είχαν να κάνουν με εμένα. Πάντα μου έλεγε να ξεπερνάω τις στεναχώριες μου, φθάνοντας στο σημείο να περιθωριοποίησω τα συναισθήματα και τις ανησυχίες μου -  και όταν λέω πάντα, το εννοώ. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο σκληρά προσπαθούσα να της τραβήξω την προσοχή, έκανα τα πάντα, ό,τι μπορούσα να σκεφτώ, αλλά τελικά τίποτα δεν απέδιδε.
Το παιδί – η κόρη – καθρεφτίζεται για πρώτη φορά και αναγνωρίζει τον εαυτό του μέσα από τα μάτια και το πρόσωπο της μητέρας. Είναι αυτή η σχέση μέσω της οποίας το παιδί μαθαίνει να διαχειρίζεται όλα αυτά που αισθάνεται σωματικά και ψυχικά, καθώς και να προβαίνει σε αυτοηρεμιστικές κινήσεις μέσω δυαδικών σχέσεων, οι οποίες έχουν την απαρχή τους στην πρώτη αυτή σχέση με τον φροντιστή-μητέρα.
Μια απαξιωτική μητέρα δεν είναι σε θέση να παρέχει τίποτα από τα παραπάνω και αυτό οδηγεί το παιδί στη σύναψη μιας πιο ισχυρής σύνδεσης μέσα από την οποία επιδιώκει την προσοχή. Για την μείωση του ψυχικού πόνου θα προβεί σε μόνωση του συναισθήματος. Ως ενήλικας, ίσως αναπτύξει ένα αποφευκτικό τύπο δεσμού, καθώς μπορεί να αισθάνεται ότι δεν χρειάζεται στενές διαπροσωπικές σχέσεις (απαξίωση-αποφυγή) ή να φοβάται το κόστος που αυτές ενέχουν (φόβος-αποφυγή).
Από την άλλη, η αντίδραση κάποιων παιδιών στην παραμέληση, είναι να βάζουν τον εαυτό τους σε μια κατάσταση ανημπόριας μέσω της οποίας επιδιώκουν να έχουν την προσοχή της μητέρας. Για παράδειγμα, μπορεί να προσποιηθούν ότι είναι άρρωστα ή να παραβαίνουν συχνά τους κανόνες ή να εμφανίζουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές κατά την εφηβική ηλικία.
Εναλλακτικά, ίσως εμφανίζουν υψηλές επιδόσεις -με καλούς βαθμούς στο σχολείο ή σε άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες- με βασικό σκοπό να κερδίσουν την προσοχή, ακόμα και αν αισθάνονται συναισθηματικά άδεια. Σε αυτή την περίπτωση, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ένα αγχώδη δεσμό στην ενήλικη ζωή.
Η Ελένη μου εξομολογήθηκε:
Ό,τι και αν κατάφερνα δεν είχε καμία σημασία για εκείνη που συνέχεια είχε στραμμένο το βλέμμα της στον αδερφό μου, πράγμα που ακόμα και σήμερα ισχύει. Ειλικρινά δεν είχα συνειδητοποιήσει πόσο με υποτιμούσε με έμμεσο αλλά ουσιαστικό τρόπο μέχρι που συνάντησα την πεθερά μου και κατάλαβα τι θα πει πραγματική αγάπη. Αποφάσισα να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία και κατάφερα να βγάλω τη μητέρα μου από τη ζωή μου. Δεν μπορούσα να παραμείνω σε μια σχέση για την οποία έπρεπε να δουλεύω υπερωρίες για να με δουν ή να με ακούσουν. Ήταν πραγματικά οδυνηρό.
Ο τρόπος με τον οποίο η Ελένη συνειδητοποίησε την κακοποιητική συμπεριφορά της μητέρας της μέσα από το πρόσωπο μιας άλλης γυναίκας που αποτέλεσε μητρική φιγούρα δεν είναι ασυνήθιστος. Ακόμη και στην ενήλικη ζωή, οι κόρες που έχουν ζήσει με απαξιωτικές και επικριτικές μητέρες δεν είναι εύκολο να σπάσουν τον φαύλο κύκλο και προσπαθούν ατέρμονα να ικανοποιήσουν τις μητέρες τους χωρίς κανένα αποτέλεσμα.

6 ψυχολογικές συνέπειες που βιώνει μία κόρη από μια απαξιωτική μητέρα

1. Δυσκολία στην έκφραση των προσωπικών αναγκών και επιθυμιών.
Αυτή η συνέπεια δεν αποτελεί καμία έκπληξη, καθώς όπως προαναφέρθηκε από την πρώιμη παιδική ηλικία, η κόρη έχει μάθει ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά της δεν έχουν καμία σημασία για τη μητέρα. Επίσης, η διάκριση μεταξύ των προσωπικών επιθυμιών της και το τι περιμένουν οι άλλοι περιμένουν από εκείνη, φαντάζει μια αρκετά δύσκολη διαδικασία.

2. Τάση να ευχαριστεί ή να κατευνάζει αυτόματα.

Η ανασφάλεια για τον εαυτό της οδηγεί στην ανάγκη για ευχαρίστηση των άλλων, το οποίο μπορεί να συνυπάρχει και με τα εξαιρετικά υψηλά επιτεύγματα. Ακόμη και ως ενήλικας μπορεί να έχει μεγάλη δυσκολία να εκφραστεί και να ακουστεί από τους άλλους. Η δυσκολία αυτή δεν επηρεάζει τον εργασιακό τομέα, στον οποίο μοιάζει να λειτουργεί ικανοποιητικά, αλλά εκείνον των στενών διαπροσωπικών σχέσεων.

3. Αποφυγή αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων

Δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στην προσπάθεια να κατευνάσει τα πνεύματα καταλήγει να επωμιστεί όλη την ευθύνη της κατάστασης. Η αδυναμία να αναγνωρίσει τις δικές της ανάγκες, καθώς και ο φόβος που φέρει μια πιθανή σύγκρουση μπορεί να την κρατήσουν σε σχέσεις που είναι τοξικές και κακοποιητικές.

4. Δυσκολία στη διατήρηση σχέσεων

Πολλές γυναίκες που βίωσαν απόρριψη και απαξίωση κατά την παιδική τους ηλικία αποκαλύπτουν ότι δυσκολεύονται να συμμετάσχουν στη διαδικασία δούναι και λαβείν που χρειάζεται μια υγιής σχέση για να διατηρηθεί και να ευδοκιμήσει. Δεν γνωρίζουν πως να μιλήσουν για αυτά που σκέφτονται και νιώθουν και παρά τη δυσαρέσκειά τους υποτάσσονται. Επίσης, συχνά τείνουν να παρερμηνεύουν τα ερεθίσματα καθώς βρίσκονται σε μια διαρκή αμυντική κατάσταση περιμένοντας να αγνοηθούν και να περιθωριοποιηθούν.

5. Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Αυτό το σημείο δεν προκαλεί καμία απολύτως έκπληξη στους αναγνώστες. Οι γυναίκες αυτές έχουν ενσωματώσει πλήρως το μήνυμα ότι δεν αξίζουν τίποτα και αυτό περιπλέκει ακόμα περισσότερο τις προσπάθειές τους για σύναψη στενών επαφών.

6. Ελκύονται από ανθρώπους που συμπεριφέρονται ακριβώς όπως η μητέρα τους

Αυτό φυσικά δεν ισχύει μόνο για τις γυναίκες που μεγάλωσαν με απορριπτικές μητέρες, αλλά για όλους τους ανθρώπους που αναζητούν αυτό που γνωρίζουν καλύτερα. Βέβαια αυτό θα ήταν καταπληκτικό αν είχαν όλα τα παιδιά υποστηρικτικούς και οριοθετημένους γονείς. Όλοι οι άνθρωποι φαίνεται να έλκονται από το γνώριμο το οποίο τοποθετείται εντός της ζώνης ασφαλείας τους, αλλά στην περίπτωση αυτών των γυναικών η ζώνη αυτή δεν παρέχει καμία ασφάλεια και άνεση.
Δυστυχώς, μπαίνουν σε διαδικασίες φυσιολογικοποίησης της κακοποίησης μέχρι να την αναγνωρίσουμε και να τη συνειδητοποιήσουμε.
Η επούλωση και η θεραπεία είναι μια δύσκολη αλλά εφικτή διαδικασία. Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση. Μήπως σε αγνόησαν ως παιδί;

psychologynow.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι