Ταξίδι στον κόσμο των αστερισμών και της μυθολογίας τους

Με αφορμή το μάθημα της Ιστορίας της Γ’ Δημοτικού, «Από τη Μυθολογία στην Ιστορία» οι μαθητές επέλεξαν έναν αστερισμό, συγκέντρωσαν πληροφορίες γι’ αυτόν και με τη βοήθεια της δασκάλας τους, κοιτάζοντας χάρτες με τα σχήματα των αστερισμών, τους ζωγράφισαν.

Συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο της Αργοναυτικής Εκστρατείας διαβάσαμε την εξής πηγή:

Μύθοι για τους αστερισμούς

Η Αθηνά έκανε την Αργώ αστερισμό για να μη λησμονηθεί το τολμηρό ταξίδι της. Από τότε η Αργώ αρμενίζει στο πέλαγο του ουρανού, που τέλος δεν έχει. Και στους ανθρώπους, όταν στρέφουν τα μάτια τους ψηλά, θυμίζει τα ένδοξα παλικάρια που κάποτε, χιλιάδες χρόνια πριν, πήραν στα χέρια τους τα κουπιά της και ταξίδεψαν στα πέρατα της γης.

Και λένε και για τη λύρα του Ορφέα πως έγινε και αυτή στο τέλος αστερισμός για όσα καλά πρόσφερε η μουσική της.

Άθα Γιαλούρη, 

Μύθοι των αρχαίων Ελλήνων για τους αστερισμούς, σελ.52

Έπειτα, ως έναυσμα ενδιαφέροντος, η δασκάλα παρουσίασε στα παιδιά τον αστερισμό της Αργούς και στη συνέχεια τους αστερισμούς της Μεγάλης και Μικρής Άρκτου, της Λύρας, του Κύκνου, του Αετού, της Ανδρομέδας, της Κασσιόπης και του Περσέα. Τη μυθολογία των περισσότερων από αυτών των αστερισμών τη γνώριζαν οι μαθητές από παραμύθια που είχαν διαβάσει και ταινίες που είχαν παρακολουθήσει. Τότε, αποφασίσαμε να γνωρίσουμε τους μύθους κι άλλων αστερισμών, βρίσκοντας πληροφορίες γι’ αυτούς.

Η ονομασία του αστερισμού προήλθε από τη μυθική Αργώ, το πλοίο της Αργοναυτικής Εκστρατείας. Σήμερα, ο αστερισμός της Αργούς έχει χωριστεί σε τέσσερις αστερισμούς, την Πυξίδα, την Πρύμνη, την Τρόπιδα και την Ιστία.

Στην Ελληνική Μυθολογία η Καλλιστώ ήταν η κόρη του βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα. Το όνομά της προήλθε από την ελληνική λέξη κάλλος, που σημαίνει ομορφιά (καλλίστη =η ομορφότερη).

Η Καλλιστώ καυχιόταν συχνά για την ομορφιά της κι έτσι δημιούργησε τον εγωισμό και τη ζήλια της Ήρας. Λέγεται μάλιστα ότι συνδέθηκε με τον Δία και γέννησε τον μεγάλο ήρωα της Αρκαδίας, τον Αρκάδα. Μετά από αυτά τα γεγονότα, η Ήρα μεταμόρφωσε την Καλλιστώ σε αρκούδα έτσι ώστε να πάψει να υπερηφανεύεται για την ομορφιά της.

Όταν ο Αρκάς μεγάλωσε, μια μέρα που πήγε στο δάσος για να κυνηγήσει, είδε τη μεταμορφωμένη σε αρκούδα μητέρα του -που διατηρούσε όμως ανθρώπινη σκέψη και νόηση- και ετοιμάστηκε να την χτυπήσει με το τόξο. Τότε ο Δίας για να αποτρέψει αυτό το έγκλημα, να σκοτώσει το παιδί τη μητέρα του, τον μεταμόρφωσε σε αρκουδάκι κι έτσι ο Αρκάς αναγνώρισε τη μητέρα του. Επειδή όμως ο Δίας φοβήθηκε την οργή της Ήρας, μετέφερε και τους δύο στον ουρανό και τους μεταμόρφωσε σε αστερισμούς, βάζοντας τον Αρκτούρο να τους προστατεύει. Από τότε η Καλλιστώ είναι η Μεγάλη Άρκτος και ο Αρκάς η Μικρά Άρκτος, αλλά δεν μπορούν συναντηθούν ποτέ!

Σύμφωνα με την παράδοση η Κασσιόπη ήταν σύζυγος του Κηφέα και μητέρα της Ανδρομέδας. Επειδή η Κασσιόπη καυχήθηκε ότι ήταν ομορφότερη από την Ήρα και από τις Νηρηίδες, προκάλεσε την οργή της Ήρας και των Νηρηίδων, που ζήτησαν από τον θεό της θάλασσας, τον Ποσειδώνα, να την τιμωρήσει. Τότε, ο Ποσειδώνας έστειλε ένα κήτος, ένα φοβερό θαλάσσιο τέρας, που κατέστρεφε τα παράλια της χώρας της Κασσιόπης (Αιθιοπία στην Αφρική). Για να εξευμενισθεί ο Ποσειδώνας, το βασιλικό ζεύγος υποχρεώθηκε να δώσει την Ανδρομέδα να τη φάει το τέρας. Τότε εμφανίσθηκε ο Περσέας και τη γλίτωσε. 

Μετά τον θάνατό της, η Κασσιόπη μεταμορφώθηκε σε αστερισμό, όπως και οι υπόλοιποι ήρωες του μύθου.

Σε κύκνο μεταμορφώθηκε μάλλον ο Δίας για να ζευγαρώσει με τη Λήδα και να γεννηθούν οι δίδυμοι Διόσκουροι, Κάστορας και Πολυδεύκης καθώς και η Ωραία Ελένη που ήταν η αφορμή του Τρωικού πολέμου. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο κύκνος ήταν το πουλί της Αφροδίτης, γνωστός και ως Μύρτιλος, από τη μυρτιά, το ιερό φυτό της θεάς. Κατά άλλους ο κύκνος ήταν ο Ορφέας, που τοποθετήθηκε μετά το θάνατό του στον ουρανό δίπλα στην αγαπημένη του Λύρα.

Το όνομα Αετός του αστερισμού οφείλεται στον αετό του Δία. Σε αυτό το σημείο του ουρανού οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν ότι έβλεπαν έναν αετό να πετά και να μεταφέρει με τα νύχια του τον Γανυμήδη στον Δία προκειμένου να τον υπηρετήσει ως οινοχόος.

Ένας ιστορικός της αρχαιότητας, ο Αθήναιος, από την άλλη γράφει ότι ο Δίας μεγάλωσε με θεϊκή διατροφή- νέκταρ και αμβροσία. Αμβροσία του έφερναν περιστέρια από τις όχθες του Ωκεανού και νέκταρ ένας αετός. Και τα δύο πουλιά αργότερα τα αντάμειψε ο Δίας:

• ο αετός γίνεται σύμβολο του Δία,
• τα περιστέρια είναι μέχρι και σήμερα από τα πιο αγαπητά πουλιά των ανθρώπων, σύμβολο ειρήνης.

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο αστερισμός της Λύρας σχηματίστηκε από το Δία για να μείνει αθάνατη η μνήμη αυτού του μουσικού οργάνου που κατασκεύασε ο Ερμής από όστρακο χελώνας και δώρισε στον αδερφό του Απόλλωνα, ο οποίος τη χάρισε στο γιο του Ορφέα. Τη Λύρα αυτή χρησιμοποίησε ο Ορφέας κατά την Αργοναυτική εκστρατεία προκειμένου να κοιμίσει το Δράκο και να βοηθήσει τον Ιάσονα να πάρει το χρυσόμαλλο δέρας. Επίσης, ο Ορφέας, παίζοντας μουσική με τη Λύρα του, κατάφερε να δαμάσει τον Κέρβερο, που φύλαγε την πύλη του Κάτω Κόσμου αλλά και να εξευμενίσει τον Πλούτωνα, για να πάρει τη γυναίκα του Ευρυδίκη. Τελικά, δεν κατάφερε να τη σώσει γιατί δεν άντεξε και γύρισε το βλέμμα του να κοιτάξει την Ευρυδίκη, πριν βγει από την πύλη του Άδη. Έτσι την έχασε για πάντα!

Ο Λέοντας κατά τη μυθολογία δεν είναι άλλος από το λιοντάρι της Νεμέας. Συνδέεται λοιπόν άμεσα με τον μεγάλο ήρωα της αρχαίας Ελλάδας, τον Ηρακλή. Γεννήθηκε από την ένωση της Χίμαιρας και του Όρθρου ή του Τυφώνα και της Έχιδνας.. Το λιοντάρι αυτό το έθρεψε η Ήρα και το άφησε ελεύθερο στα δάση της Νεμέας στην Πελοπόννησο. Εκεί προξενούσε μεγάλες καταστροφές κι είχε ερημώσει όλη η περιοχή εξαιτίας του.

Ο Ευρυσθέας, ξάδερφος του Ηρακλή και βασιλιάς των Μυκηνών, ζήτησε από τον Ηρακλή να πιάσει το λιοντάρι της Νεμέας. Ο ήρωας λοιπόν, κατευθύνθηκε προς τη Νεμέα και δεν άργησε να συναντήσει το φοβερό λιοντάρι. Η μονομαχία του ήρωά μας με το θηρίο ήταν σκληρή αλλά τελικά κατάφερε να το πιάσει από το λαιμό και να το πνίξει με τα ίδια του τα χέρια. Μετά τη μονομαχία πήρε το πανίσχυρο δέρμα του λιονταριού, τη λεοντή, και τη φορούσε ως χιτώνα από το δέρμα του λιονταριού. Αργότερα, οι θεοί θέλοντας να τιμήσουν τον Ηρακλή και να θυμίζουν αιώνια στους ανθρώπους την ευγνωμοσύνη που οφείλουν στον ημίθεο, αποφάσισαν να τοποθετήσουν το λέοντα στον ουρανό ως αστερισμό.

Ο Ηρακλής ήταν αρχαίος μυθικός ήρωας, ο σπουδαιότερος των Ελλήνων ηρώων. Γεννήθηκε στη Θήβα και ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης, απόγονος του Περσέα.

Όταν γεννήθηκε ο Ηρακλής, η Ήρα, η γυναίκα του Δία, η οποία τον ζήλευε για τις απιστίες του, έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, αλλά το βρέφος τα στραγγάλισε.
Πήρε για γυναίκα του τη Μεγάρα, κόρη του βασιλιά της Θήβας, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Η Ήρα όμως τον τρέλανε, με αποτέλεσμα να σκοτώσει τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Όταν συνειδητοποίησε τι έκανε, αποφάσισε να πάει στο Μαντείο των Δελφών για να πάρει χρησμό, ώστε να μάθει με ποιον τρόπο θα μπορούσε να εξαγνισθεί. Σύμφωνα με τον χρησμό, έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που θα του πρόσταζε εκείνος.

Ποιοι ήταν οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή;
Ο Ηρακλής σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα, έπιασε το γοργό ελάφι της Κερύνειας, σκότωσε τον Κάπρο του Ερύμανθου, καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, σκότωσε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, έπιασε τον άγριο ταύρο της Κρήτης, έκλεψε τα άγρια άλογα του Διομήδη, πήρε τη ζώνη της Αμαζόνας Ιππολύτης, έφερε τα βόδια του Γηρυόνη στον Ευρυσθέα, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων, και τέλος έφερε τον Κέρβερο από τον Άδη.

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Δίας τελικά τοποθέτησε τον Ηρακλή στον ουρανό σαν αστερισμό για να είναι αιώνια η δόξα του ήρωα. Ο Ηρακλής θεωρείται ακόμα ιδρυτής των Ολυμπιακών αγώνων και λατρευόταν ως θεός Δάσκαλος και προστάτης της πάλης.

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Τοξότης συμβολίζει τον Κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος σχημάτισε τον αστερισμό του Τοξότη για να οδηγήσει τους Αργοναύτες στην εκστρατεία τους προς την Κολχίδα για να φέρουν το χρυσόμαλλο δέρας.
Κατά μια άλλη εκδοχή κάποτε ο Ηρακλής, εκτελώντας τις διαταγές του ξαδέλφου του Ευρυσθέα, έτυχε να περνάει από την Πελοπόννησο στο όρος της Φολόης. Εκεί κατοικούσε ο Κένταυρος Φόλος. Ο Φόλος, όπως και ο Κένταυρος Χείρωνας, φημιζόταν για την αγαθότητα και τη φιλανθρωπία του. Όταν είδε τον Ηρακλή, τον κάλεσε στη σπηλιά του για να τον ευχαριστήσει που άνοιξε ένα παλιό πιθάρι με παλιό κρασί, που το φύλαγε για τη γιορτή του θεού Διονύσου. Το υπέροχο άρωμα του κρασιού που χύθηκε γύρω από το πιθάρι, όταν το άνοιξε ο Ηρακλής, προσέλκυσε κι άλλους Κένταυρους που ζούσαν εκεί κοντά. Αυτοί άρχισαν να πίνουν από το κρασί, παρά τις αντιρρήσεις του Φόλου. Μέσα στη μέθη τους ξέχασαν τους κανόνες φιλοξενίας και άρχισαν να επιτίθενται εχθρικά προς τον Ηρακλή. Τότε, αυτός επιτέθηκε με τα δηλητηριασμένα βέλη του εναντίον του Έλατου, του αγριότερου των Κενταύρων. Εκείνος άρχισε να τρέχει και τελικά βρήκε καταφύγιο στη σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα, παλιού φίλου και δάσκαλου του Ηρακλή, που είχε διδάξει στον ήρωα την αστρονομία και την ιατρική. Όμως κατά λάθος, εκεί που ο Ηρακλής κυνηγούσε τον Έλατο κι έριχνε τα δηλητηριασμένα βέλη του, ένα από αυτά πλήγωσε τον Κένταυρο Χείρωνα. 

Η πληγή ήταν θανάσιμη, γιατί ο Χείρωνας ένιωθε φρικτούς πόνους, παρόλο που ο Ηρακλής εφάρμοσε όλες τις ιατρικές γνώσεις του. Τότε, ο Ηρακλής παρακάλεσε ....
τον πατέρα του να χαρίσει στον Χείρωνα την αθανασία. Έτσι, ο Δίας τον άκουσε και τοποθέτησε το Χείρωνα στον ουρανό με το τόξο και το βέλος του Ηρακλή. Τέλος, ο Κένταυρος Χείρωνας στην αρχαιότητα ήταν ο προστάτης του κυνηγιού καθώς και των κυνηγών.

Σύμφωνα με μια παράδοση, θεωρείται ότι ο Ταύρος έχει σχέση με τον έβδομο άθλο του Ηρακλή, όταν αυτός πήγε στη Κρήτη με διαταγή του Ευρυσθέα για να αιχμαλωτίσει τον ταύρο. Ο Ταύρος είχε βοηθήσει τον Δία να μεταφέρει την Ευρώπη στην Κρήτη, αλλά μετά παρέμεινε εκεί προκαλώντας τρομερές καταστροφές. Τελικά, ο Ηρακλής αιχμαλώτισε τον ταύρο και τον πήρε στις Μυκήνες. Εκεί ο Ευρυσθέας τον ελευθέρωσε και τελικά τον σκότωσε ο Θησέας στον Μαραθώνα. Ο αστερισμός συμβολίζει έτσι τη δόξα των ηρώων Ηρακλή και Θησέα.

Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους ήταν κυρίως ο ολόλευκος ταύρος στον οποίο μεταμορφώθηκε ο Δίας για να απαγάγει την Ευρώπη.

Μία άλλη ιστορία θέλει τον Ταύρο να είναι ο ένας από τους δύο ταύρους με τα ορειχάλκινα πόδια που δάμασε ο Ιάσονας στην Κολχίδα.

Στον αστερισμό του Ταύρου βρίσκονται οι Υάδες που ήταν αδελφές Νύμφες κι έφερναν τη βροχή και οι αδελφές τους οι Πλειάδες (ή Πούλια), κόρες όλες του Άτλαντα και της Πλειόνης.

Στους αρχαίους ιστορικούς χρόνους, όταν ο αστερισμός βρισκόταν στην ανατολή ξεκινούσαν οι μεγάλες τρικυμίες και θεομήνιες του έτους, με αποτέλεσμα να είναι ο φόβος των ναυτικών. Βρίσκεται ψηλά στον ουρανό το χειμώνα, αλλά φαίνεται και το φθινόπωρο και την άνοιξη.

Ο Ωρίωνας κατά τη μυθολογία ήταν κυνηγός και σύντροφος της θεάς Άρτεμης. Ο Απόλλωνας που δεν τον συμπαθούσε, ένα πρωινό που κολυμπούσε, προκάλεσε την Άρτεμη να πετύχει με το τόξο της ένα σημαδάκι μέσα στη θάλασσα. 

Η Άρτεμη έριξε και πέτυχε το σημαδάκι στο νερό, που δεν ήταν άλλος από τον Ωρίωνα. Όταν κατάλαβε τι έκανε έβαλε για πάντα τον Ωρίωνα στον ουρανό. Τέλος, ο Ωρίωνας είναι μαζί με τα δύο σκυλιά του στον ουρανό, τον Σείριο (Μέγας Κύων) και τον Προκύωνα (Μικρός Κύων)

.................

περισσότερα εδώ: 3dim-megal
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι