Βιταμίνη D και παιδιά

Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη ζωτικής σημασίας για τον ανθρώπινο οργανισμό.  Ρυθμίζει τα επίπεδα του φωσφόρου και του ασβεστίου στο αίμα συμβάλλοντας στην υγιή ανάπτυξη των οστών (κοκάλων).  Παράλληλα τα τελευταία χρόνια, πολλές ερευνητικές εργασίες έρχονται στο προσκήνιο και αποκαλύπτουν τη συσχέτιση της βιταμίνης D με πολλά νοσήματα όπως το άσθμα, η παχυσαρκία, τα αυτοάνοσα νοσήματα, το ανοσοποιητικό σύστημα κλπ. Πολλά από τα ανθρώπινα κύτταρα διαθέτουν υποδοχείς για τη βιταμίνη D γεγονός που δίνει το έναυσμα στους ερευνητές να διερευνούν διακαώς συσχετίσεις της βιταμίνης D με πληθώρα νοσημάτων.  Στην ουσία η βιταμίνη D υφίσταται βιοχημικές αλλαγές στον ανθρώπινο οργανισμό και συμπεριφέρεται ως ορμόνη. Συνδέεται με κάποιο υποδοχέα σε πολλά είδη κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού και οδηγεί σε μεταβολικές διεργασίες.

Ποιες είναι οι πηγές της βιταμίνης D;
Το ηλιακό φως παρέχει το μεγαλύτερο μέρος της βιταμίνης D που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός. Σε μικρότερες ποσότητες η βιταμίνη D λαμβάνεται από ορισμένες τροφές όπως η μαργαρίνη, το συκώτι, τα ιχθυέλαια, ο κρόκος του αυγού, τα εμπλουτισμένα δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα.

Ποιες είναι οι μορφές της βιταμίνης D;
Η βιταμίνη D έχει δύο μορφές:

1. Εργοκαλσιφερόλη (D2)

• Ανευρίσκεται στο φυτικό βασίλειο.

2. Χοληκαλτσιφερόλη  (D3)

• Συντίθεται στο δέρμα με τη φωτολυτική δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας.
• Περιέχεται επίσης στα ιχθυέλαια (λάδι του ψαριού όπως σολομός, σαρδέλες,) εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, συκώτι , κρόκος του αυγού.

Οι δύο αυτές μορφές της βιταμίνης D, απορροφώνται από το έντερο, μεταφέρονται στο συκώτι και αποθηκεύονται ως 25-ΟΗ χοληκαλτσιφερόλη  Στη συνέχεια η τελευταία μετατρέπεται σε καλτσιτριόλη στους νεφρούς. Η καστλιτριόλη είναι η ενεργός μορφή της βιταμίνης D και συμπεριφέρεται ως ορμόνη.

Τι μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη βιταμίνης D στα παιδιά;
Η έλλειψη βιταμίνης D στα παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση που ονομάζεται ραχίτιδα (rickets).  Στη ραχίτιδα, τα οστά των παιδιών (κόκκαλα) δεν στερεοποιούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα με αποτέλεσμα να παραμορφώνονται. Αποτέλεσμα της χρόνιας έλλειψης βιταμίνης D στα παιδιά είναι η σκελετικές ανωμαλίες και το κοντό ανάστημα.
Πρώιμα σημεία της ραχίτιδας είναι: μια κατάσταση που ονομάζεται κρανιόφθιση δηλαδή παρατηρείται μαλάκυνση στο πίσω τμήμα του κρανίου (το ινιακό οστό), η καθυστέρηση της οδοντοφυΐας και η μεγάλη πρόσθια πηγή που αργεί να κλείσει.
Παράλληλα μπορεί να υπάρχει ανεπάρκεια της βιταμίνης D που δεν καταλήγει στην κλινική συμπτωματολογία.  Η έλλειψη καθώς και η ανεπάρκεια της βιταμίνης D είναι σημαντικό να αντιμετωπίζονται για την υγιή ανάπτυξη των οστών.

Ποια παιδιά είναι υψηλού κινδύνου για έλλειψη/ανεπάρκεια βιταμίνης D;

• Παιδιά της μαύρης φυλής.
• Παιδιά που ζουν σε περιοχές χωρίς ή χαμηλή ηλιοφάνεια.
• Θηλάζοντα βρέφη που δεν λαμβάνουν συμπληρωματικά βιταμίνη D.
• Παιδιά με χρόνια νοσήματα που παρουσιάζουν ανεπαρκή απορρόφηση του λίπους όπως: η νόσος του Crohn, η κοιλιοκάκη, η κυστική ίνωση.
• Παιδιά που λαμβάνουν χρόνια φαρμακευτική αγωγή με τα αντιεπιληπτικά φάρμακα φαινυτοίνη ή φαινοβαρβιτάλη (αυξάνουν τις ανάγκες σε βιταμίνη D)
• Παιδιά που λαμβάνουν χρόνια γλυκοκορτικοειδή (ανταγωνίζονται τη βιταμίνη D στη μεταφορά του ασβεστίου).
• Παιδιά με χρόνια ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
• Πρόωρα βρέφη.

Ποια παιδιά πρέπει να ελεγχθούν για έλλειψη βιταμίνης D;
Δε χρειάζεται να γίνεται έλεγχος σε όλα τα παιδιά για έλλειψη βιταμίνης D.  Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες όλων των αρμόδιων διεθνών οργανισμών συμπεριλαμβανομένης και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Παιδιατρικής έλεγχος για έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D χρήζει να γίνεται μόνο στις ομάδες υψηλού κινδύνου που αναφέρθηκαν πιο πάνω ή όταν υπάρχει υποψία από την κλινική εξέταση.

Πώς γίνεται η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης D;
Η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης D γίνεται με τη μέτρηση της 25-ΟΗ Βιταμίνης D στο αίμα. Προς το παρόν δεν είναι πλήρως τεκμηριωμένες οι φυσιολογικές τιμές της 25-ΟΗ βιταμίνης D για τα παιδιά.  Οι πλέον αποδεκτές τιμές και ορισμοί είναι:

• Φυσιολογικές τιμές 25ΟΗ βιταμίνης D:  ≥20 ng/mL (50 nmol/L)
• Ανεπάρκεια βιταμίνης: 25OHD: 12 to 20 ng/mL (30 to 50 nmol/L)
• Έλλειψη βιταμίνης D: 25OHD: <12 li="" ml="" ng="" nmol="">

Χρειάζεται το παιδί μου να λαμβάνει προληπτικά συμπληρώματα βιταμίνης D;
Συμπληρώματα βιταμίνης D συνίσταται να λαμβάνουν προληπτικά:

• Βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά (400 IU/την ημέρα) ή βρέφη που θηλάζουν μερικώς μέχρι να λαμβάνουν ποσότητα ενός λίτρου γάλα εμπλουτισμένο με βιταμίνη D ή εμπλουτισμένα δημητριακά με βιταμίνη D. 
• Πρόωρα βρέφη
• Παιδιά με χρόνια νοσήματα που μπορεί να σχετίζεται με έλλειψη βιταμίνης D.

Όλοι οι αρμόδιοι διεθνείς παιδιατρικοί φορείς προτείνουν τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης  D σε δόση 400 IU/την ημέρα κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής εφόσον κρίνεται απαραίτητο από το ιστορικό. Η συμπληρωματική χορήγηση μετά την ηλικία του πρώτου χρόνου ζωής εξαρτάται από τη χώρα που κατοικεί (εάν υπάρχει αρκετή ηλιοφάνεια) το παιδί, το χρώμα του δέρματος και την ύπαρξη παραγόντων κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης D.

Πώς χορηγείται η βιταμίνη D;
Βιταμίνη D υπάρχει διαθέσιμη σε υγρή μορφή και δίνεται με τη μορφή σταγόνων ή με τη μορφή μασώμενων δισκίων ή χαπιών στα μεγαλύτερα παιδιά . Προτιμάται να δίνεται η Βιταμίνη D3 λόγω της καλύτερης αποτελεσματικότητας που παρουσιάζει. Χρειάζεται προσοχή στη χορήγηση ορθής δοσολογίας γιατί η υπερβιταμίνωση βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ασβεστίου στο αίμα και βλάβη στα νεφρά.

Μπορώ να βάζω το μωρό στον ήλιο για να συνθέτει βιταμίνη D;
Σε χώρες που υπάρχει αυξημένη ηλιοφάνεια και σε παιδιά με ανοικτό χρώμα δέρματος η έκθεση στον ήλιο για 10-15 λεπτά ημερησίως το μεσημέρι είναι αρκετή για την παραγωγή της απαραίτητης ποσότητας βιταμίνης D στα παιδιά. Στην αντίθετη περίπτωση, το σκούρο χρώμα δέρματος και εάν κατοικούν σε χώρες με χαμηλή ηλιοφάνεια μπορεί να παρουσιάσουν συχνότερα ανεπάρκεια βιταμίνης D. Βέβαια χρήζει αναφοράς ότι προτείνεται η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο σε παιδιά κάτω των 6 μηνών αλλά και η περιορισμένη έκθεση σε μεγαλύτερα παιδιά λόγω του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος.

paidiatros.com
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι