Όχι άλλος φόβος! Η θετική ψυχολογία ως αντίδοτο στον COVID-19

Έχουμε πίστη στον εαυτό μας, συνεχίζουμε να είμαστε ικανοί και δυνατοί ως άνθρωποι κι εφόσον έχουμε ήδη καταφέρει σημαντικά πράγματα, στο μέλλον πολύ πιθανόν να καταφέρουμε ακόμη περισσότερα.

Η εμφάνιση κι εξάπλωση του ιού SARS-CoV2, είχε σαν αποτέλεσμα το χαρακτηρισμό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας της λοίμωξης που προκαλείται από αυτόν (COVID-19), ως πανδημία. Ένα αρκετά μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού είναι σε καραντίνα στο σπίτι του, με περιορισμό μετακινήσεων. Τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι η αβεβαιότητα, ο φόβος για το άγνωστο και το άγχος, η αβοηθησία, η απελπισία και ενδεχομένως η άρνηση.

Οι αρνητικές συμπεριφορές που εμφανίζονται είναι ο στιγματισμός, το υπέρμετρο άγχος, η αποφυγή και η φτωχή ψυχοκοινωνική προσαρμογή. Οι άνθρωποι συνήθως τείνουν να ανησυχούν για τους νέους κινδύνους περισσότερο από τους γνωστούς, υπάρχει έντονος ο φόβος μετάδοσης και διάδοσης της νόσου.

Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα του ανθρώπου που εκλύεται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή μη υπαρκτού κινδύνου ή απειλής. Είναι ένας μηχανισμός που λειτουργεί προστατευτικά, δηλαδή μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να υπάρχει συνειδητή σκέψη.

---

---

Πως μπορούμε να νικήσουμε το φόβο και να ενδυναμώσουμε τα θετικά συναισθήματα

Η θετική ψυχολογία με πρωτοπόρο τον Martin Seligman (1998), εστιάζει στη θετική, προσαρμοστική, δημιουργική και συναισθηματική πλευρά της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η θετική ψυχολογία σου παρέχει το λόγο για τον οποίο αξίζει να ζει κανείς.
Τα θετικά συναισθήματα θεωρούνται ΑΝΤΙΔΟΤΟ των επιπτώσεων των αρνητικών συναισθημάτων. Συντελούν στη διεύρυνση του ρεπερτορίου σκέψης – δράσης, ενώ η Fredrickson αναφέρει ότι βοηθούν στο να βρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους ως προς την αντιμετώπιση των δυσκολιών. Επιπλέον, ενισχύουν τη διεύρυνση της μάθησης, μειώνουν το άγχος και αναπτύσσουν την απόκτηση μεγαλύτερης ψυχικής ανθεκτικότητας.
Θετικές έννοιες

• Ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, η οποία πηγάζει από την εκπλήρωση των επιθυμιών και των στόχων του. Δεν υπάρχει μόνιμη ευτυχία, υπάρχουν μόνο στιγμές ευτυχίας. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ευτυχία ταυτόσημη με την υλική ευμάρεια, όμως διαψεύδονται από την ίδια τη ζωή.
• Ευγνωμοσύνη είναι το συναίσθημα που βιώνουμε τη στιγμή που εκτιμάμε κάτι που λαμβάνουμε, είτε είναι απτό είτε όχι. Η ευγνωμοσύνη συγκαταλέγεται ως ένα από τα δέκα πιο σημαντικά θετικά συναισθήματα που βιώνουμε.
• Οι δυνάμεις, μπορούν να οριστούν ως «μια προϋπάρχουσα ικανότητα για έναν συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς, σκέψης ή συναίσθημα που είναι αυθεντικό και ενεργοποιώντας τον άνθρωπο επιτρέπει τη βέλτιστη λειτουργία, ανάπτυξη και απόδοση» (Linley, 2008, σελ. 9). Διακρίνονται από άλλα είδη δυνατοτήτων, όπως δεξιότητες ή ταλέντα. Ενώ οι δυνάμεις θεωρούνται φυσικές για ένα άτομο, οι δεξιότητες μαθαίνονται μέσω της κατάρτισης ή της εμπειρίας.
• Η νοσταλγία ανήκει στα αντιφατικά συναισθήματα που πολύ πρόσφατα άρχισε να μελετάται και φαίνεται ότι μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Νοσταλγούμε ευτυχισμένες στιγμές και βιώνουμε ευχάριστα συναισθήματα.
• Ανθεκτικότητα. Η ψυχική ανθεκτικότητα αναφέρεται σε μια δυναμική διαδικασία η οποία ενέχει τη θετική προσαρμογή στο πλαίσιο σημαντικών αντιξοοτήτων (Luthar, 2000).
• Αισιοδοξία είναι η τάση που μπορεί να έχει κάποιος να βλέπει τον κόσμο ως ένα θετικό μέρος και να προσδοκά ότι όλα θα πάνε καλά στη ζωή, έχει μια «θετική» προοπτική και μετατρέπει τα εμπόδια, τις απογοητεύσεις και τις αποτυχίες, σε ελπίδα.
• Ελπίδα. Αν δεν υπήρχε η ελπίδα μπορεί να μην είχε υπάρξει ο άνθρωπος. Η ελπίδα βιώνεται σε πλαίσια απειλητικά, γεμάτα προκλήσεις και αβεβαιότητα. Ωθεί τον άνθρωπο να αναζητήσει τις ικανότητές και την δημιουργικότητά του, προκειμένου να οργανώσει και να εκτελέσει τρόπους διαχείρισης της πρόκλησης που αντιμετωπίζει.
• Χαρά. Προέρχεται από γεγονότα που θεωρούνται ως επιτεύγματα σε προσωπικό επίπεδο και την επίτευξη κάποιου στόχου και συντελεί στην ανάπτυξη σωματικών, ψυχολογικών και κοινωνικών δεξιοτήτων

Τι μπορούμε να κάνουμε για την καταπολέμηση των αρνητικών συναισθημάτων.

Σκεφτόμαστε 1 θετικό πράγμα κάθε μέρα. Αυτό μπορεί να είναι 1 σκηνή από τη ζωή μας, η οποία μας έκανε να νιώθουμε χαρά και ευτυχία ή κάτι που μας φέρνει αισιοδοξία και ελπίδα για το μέλλον σε προσωπικό επίπεδο.
Εστιάζουμε στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ανάπτυξη τους, από απόσταση. Μπορεί να είμαστε σε καραντίνα αλλά υπάρχει η τεχνολογία, η οποία μπορεί να μας βοηθήσει στη παρούσα φάση.
Βάζουμε ένα μικρό καθημερινό στόχο να κάνουμε ένα “δώρο” σε κάποιον όχι απαραίτητα σε οικονομικό επίπεδο, αλλά σε ψυχολογικό επίπεδο όπως ένα χαμόγελο, ένας καλός λόγος, και να αφιερώσουμε λίγο από το χρόνο μας σε κάποιον συνάνθρωπο μας.

---

---

Κάνουμε μικρά βήματα, με ένα πράγμα τη φορά. Σκεφτόμαστε το παρόν και τη σημερινή μέρα. Με το αύριο θα ασχοληθούμε όταν αυτό έρθει.

Αγαπάμε τον εαυτό μας, ενισχύουμε την αυτοπεποίθηση μας, με απολογισμό των θετικών πραγμάτων που έχουμε καταφέρει ως τώρα. Φροντίζουμε τον εαυτό μας για να μπορούμε να φροντίσουμε και τους αγαπημένους μας.

Βοηθάμε όπου και όπως μπορούμε το συνάνθρωπο μας, που μπορεί να έχει ανάγκη, στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας. Η βοήθεια αυτή μπορεί να είναι μια απλή πράξη όπως το να σηκώσουμε το τηλέφωνο μας και να τον ρωτήσουμε αν είναι καλά.

Χαμογελάμε όσο περισσότερο μπορούμε, όχι γιατί χαιρόμαστε με την υπάρχουσα κατάσταση αλλά γιατί το χαμόγελο είναι δύναμη.
Έχουμε πίστη στον εαυτό μας, συνεχίζουμε να είμαστε ικανοί και δυνατοί ως άνθρωποι κι εφόσον έχουμε ήδη καταφέρει σημαντικά πράγματα, στο μέλλον πολύ πιθανόν να καταφέρουμε ακόμη περισσότερα.

Είναι σημαντικό να εκφράζουμε τα συναισθήματα μας, είτε θετικά είτε αρνητικά.

Στην περίπτωση που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε το αρνητικό φορτίο των συναισθημάτων μας, καλό είναι να απευθυνθούμε στους ψυχολόγους, πολλοί από τους οποίους παρέχουν μειωμένου κόστους ή ακόμα και δωρεάν συνεδρίες.

---

Βιβλιογραφία

• Fredrickson B. (2001). The Role of Positive Emotions in Positive Psychology/ The Broaden-and-Build Theory of Positive Emotions. Am Psychol., 56(3), 218–226.
• Linley, A. (2008). Average to A: Realising strengths in yourself and others. Coventry: CAPP.
• Luthar, S.; et al. (2000). “The Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work”. Child Development 71 (3): 543–562.
• Seligman, M. E. P. (1998). Learned optimism. New York: Pocket Books.

Δρ. Καλλιόπη Μέγαρη Κλινική Νευροψυχολόγος - Σύμβουλος Ψυχολόγος

psychologynow.gr

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι