Η δουλειά των παιδιών είναι το παιχνίδι!

O Jean Piaget, ένας από τους σημαντικότερους ψυχολόγους ιδιαίτερα γνωστός για τις μελέτες του στα παιδιά και στη γνωστική ανάπτυξη, πίστευε ότι η δουλειά των παιδιών είναι το παιχνίδι.

Άραγε τα παιδιά μεγαλώνουν με αυτήν την αξία; Την αξία του δημιουργικού παιχνιδιού!

Βέβαια, πρώτα αξίζει να αναρωτηθούμε αν και οι τωρινοί ενήλικες, που κάποτε υπήρξαν παιδιά, μεγάλωσαν έχοντας την εμπειρία του δημιουργικού παιχνιδιού, ώστε να μπορέσουν να μοιραστούν με τα παιδιά τους τη χαρά και την ευεργετική αξία του παιχνιδιού!

Αν εξαιρεθούν οι ετυμολογικοί ορισμοί, είναι δύσκολο να ορίσεις το παιχνίδι, καθώς το εύρος του είναι τεράστιο. Υπάρχουν χιλιάδες παιχνίδια. Παιχνίδια που φτιάχνονται με αντικείμενα, παιχνίδια με λέξεις, παιχνίδια με ανθρώπους, παιχνίδια ατομικά ή ομαδικά, παιχνίδια με κανόνες ή με περισσότερο αυτοσχεδιασμό… αρκεί να υπάρχει ένα δημιουργικό μυαλό και θετική διάθεση, για να φτιαχτεί ένα παιχνίδι.

Η αξία του παιχνιδιού είναι αναμφισβήτητη, καθώς συμβάλλει στη γνωστική, στην κινητική, στη συναισθηματική, στην κοινωνική αλλά και στην ηθική ανάπτυξη των παιδιών.

Γνωστική ανάπτυξη

Μέσα από το παιχνίδι το παιδί μαθαίνει να παρατηρεί, να μιμείται, να βρίσκει λύσεις, να χρησιμοποιεί αντικείμενα ελέγχοντας τις πολλαπλές χρήσεις που μπορεί να έχουν, να χρησιμοποιεί τις μνημονικές του ικανότητες, ενώ, παράλληλα, αποκτά μία αντίληψη για τον κόσμο και τα πράγματα γύρω του. Μέσω του παιχνιδιού, μαθαίνει να συγκεντρώνεται σε μια δραστηριότητα, ενώ η φαντασία και η δημιουργικότητά του καλλιεργούνται. Στα παιχνίδια που ενεργοποιούν πάνω από δύο αισθήσεις, κατά τη διάρκειά τους, θεωρείται ότι παίζουν περισσότερο ολοκληρωμένα.

Φυσική ανάπτυξη

Μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι, τρέχοντας και χοροπηδώντας, το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί το σώμα του και να συντονίζει τις κινήσεις του, διατηρώντας την ισορροπία και τη φυσική του κατάσταση. Τα παιχνίδια που εξασκούν τη φυσική κατάσταση των παιδιών έχουν ως αποτέλεσμα τη βελτίωση του ύπνου και την αύξηση της απόδοσης στις μαθησιακές απαιτήσεις, ενώ η εξερεύνηση του εξωτερικού περιβάλλοντος βοηθά το παιδί να παίρνει πρωτοβουλίες και να νιώθει ασφάλεια με περισσότερο βιωματικό τρόπο, και λιγότερο λεκτικό.

Συναισθηματική ανάπτυξη

Το παιχνίδι δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να έρθει αντιμέτωπο με τα συναισθήματά του, θετικά και αρνητικά, αποτελώντας, κατά αυτόν τον τρόπο, τον καλύτερο δάσκαλο του παιδιού, αφού, μέσα από αυτό, μαθαίνει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να χειρίζεται στρεσογόνες καταστάσεις, και να αποκτά αυτοέλεγχο.

Τα στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού φαίνονται από τον τρόπο με το οποίο παίζει, και, μέσα από το παιχνίδι, το παιδί μαθαίνει τα όρια της προσωπικότητας και τις συνέπειες που έχουν οι πράξεις του.

Σαν μέσο αποφόρτισης, το παιχνίδι αποτελεί τον δημιουργικότερο τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων του. Παραδείγματος χάριν, το παιδί παίζοντας ένα επιτραπέζιο παιχνίδι μαθαίνει να χάνει, να απογοητεύεται, να συνεργάζεται, να διεκδικεί, να θυμώνει, να χαίρεται…

Κοινωνική και ηθική ανάπτυξη

Τα παιδιά για να παίξουν ένα παιχνίδι, είτε είναι ελεύθερο είτε καθοδηγούμενο, μαθαίνουν να ακολουθούν κανόνες και να συνεργάζονται. Μαθαίνουν να διεκδικούν και να μοιράζονται, να επιλύουν συγκρούσεις και να σέβονται τους κανόνες. Η έννοια της αυτοπειθαρχίας, που δεν επιβάλλεται αλλά αποκτιέται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, αποτελεί τεράστιο όφελος για τα παιδιά.

Η έννοια του επιτρεπτού και του απαγορευμένου, του ηθικού και του ανήθικου θα διδάξει στα παιδιά τον τρόπο με τον οποίο θα παίζουν και ως ενήλικες. Ευθέως ή πλαγίως; Με κόπο και προσπάθεια, έστω και αν περιλαμβάνει ματαιώσεις, ή χωρίς κόπο, αλλά έχοντας εσωτερικεύσει μέσα του ότι δεν είναι αρκετά ικανός να αντέχει τις απογοητεύσεις;

Ένα παιχνίδι βοηθά την ανάπτυξη και τη συναισθηματική ωρίμαση του παιδιού, καταρχάς, όταν είναι αντίστοιχο της χρονολογικής και νοητικής ηλικίας του παιδιού. Είναι ωφέλιμο ένα παιχνίδι που καλλιεργεί τη φαντασία, εκτονώνει εντάσεις, ενθαρρύνει την υπομονή και το μοίρασμα, εξωτερικεύει την ένταση, χωρίς να ενθαρρύνει την επιθετικότητα. Ένα ομαδικό παιχνίδι που καλλιεργεί τον έντονο ανταγωνισμό και την απομόνωση παικτών δε διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία και την έννοια της ευθύνης απέναντι στην ομάδα.

Τελειώνοντας, ένα παιχνίδι χάνει την αξία του, όταν παύει να είναι ευχαρίστηση και απόλαυση για το παιδί. Όταν το παιχνίδι γίνεται καταναγκασμός για το παιδί και δεν ενέχει το στοιχείο της διασκέδασης και της ψυχαγωγίας, δεν είναι, πλέον, παιχνίδι.

Όταν το παιδί δεν είναι αυθεντικό και δημιουργικό την ώρα του παιχνιδιού, αλλά ακολουθεί στείρα κανόνες, χωρίς να χαμογελά, να παθιάζεται, να γεμίζει με συναίσθημα σε ό,τι κάνει, δεν παίζει. Παιχνίδι είναι να ζεις και να αναβιώνεις εμπειρίες, και, μέσα από αυτές, να παίρνεις εφόδια για όλη σου τη ζωή. Ας αναλογιστεί ο καθένας, και ας θυμηθεί το αγαπημένο του παιχνίδι, και τι έμαθε από αυτό, για να συνειδητοποιήσει τη δύναμή του…

Από Ιωάννα Τσίγγανου

missormadam.gr