Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο που το κάναμε... φυλακή

Είδα πολλά εις την ζωή μου, αλλά σαν το θέαμα όταν έφθασα εδώ εις την Αίγινα δεν είδα τι παρόμοιο ποτέ, και άλλος να μην το ιδεί… ‘‘Ζήτω ο κυβερνήτης, ο σωτήρας μας, ο ελευθερωτής μας!’’ εφώναζαν γυναίκες αναμαλλιάρες, άνδρες με λαβωματιές πολέμου, ορφανά γδυτά, κατεβασμένα από τις σπηλιές. Δεν ήταν το συναπάντημά μου φωνή χαράς, αλλά θρήνος. …

Ιωάννης Καποδίστριας

Βγαίνοντας κανείς από την ανατολική πλευρά της πόλης της Αίγινας, πηγαίνοντας προς τον όρμο της Περιβόλας συναντά ένα μεγάλο, παλιό, επιβλητικό κτίριο. 

Κάποτε οι τοίχοι του φιλοξενούσαν ορφανά και κάποια άλλη περίοδο φυλακισμένους για αυτό το λόγω είναι γνωστό με τις ονομασίες το Ορφανοτροφείο ή οι Φυλακές της Αίγινας.
Από το Στρατόπεδο Τροιζήνας στην ίδρυση του Ορφανοτροφείου

O Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας επισκέπτεται το Στρατόπεδο της Τροιζήνας. 

Το θέαμα που αντικρίζει είναι αποτρόπαιο αμέτρητα ορφανά του Αγώνα περιφέρονται ρακένδυτα και πεινασμένα αναζητώντας ένα κομμάτι ψωμί, μια ελπίδα. 

Ο Καποδίστριας αποφασίζει να λάβει δράση αναλαμβάνοντας τη σίτιση και τη στέγαση όσων περισσότερων ορφανών δύναται. 

Όμως ο Κυβερνήτης δεν αρκείται σε αυτό επιθυμώντας να προσφέρει σε αυτά τα παιδιά μια στοιχειώδη σχολική κι επαγγελματική εκπαίδευση προστατεύοντας τα παράλληλα από τους ποικίλους κινδύνους που τα απειλούν. 

Έτσι οδηγείται στην ίδρυση του Καποδιστριακού Ορφανοτροφείου ή αλλιώς του Ορφανοτροφείο της Αίγινας, του πρώτου ελληνικού δημόσιου κτιρίου που κατασκευάστηκε με εντολή του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.

Η ίδρυση και η οικοδόμηση του Ορφανοτροφείου ξεκινά λίγο μετά την άφιξη του Καποδίστρια στην Αίγινα με την ολοκλήρωση των οικοδομημάτων να συμβαίνει τον Ιούνιο του 1829. 

Για την ανέγερση των κτιρίων του Ορφανοτροφείου η Δημογεροντία της Αίγινας παραχώρησε 12 στρέμματα ενώ οι πολίτες της Αίγινας με πρωτεργάτη τον Αιγινήτη Μιχαήλο Μαλλούκαη παραχώρησαν άλλα 55 στρέμματα που αξιοποιήθηκαν ως κήπος και καλλιεργήσιμη γη του Ορφανοτροφείου. 

Η κίνηση αυτή απέδειξε ότι κράτος και πολίτες ενωμένοι προσπάθησαν συλλογικά για την προστασία των ορφανών.

Οι μηχανικοί, οι επιστάτες και οι εργάτες
Ο Καποδίστριας αναθέτει το σημαντικό έργο του Ορφανοτροφείου στο μηχανικό Θεόδωρο Βαλλιάνο ο οποίος είχε υπηρετήσει στο σώμα των Ιγγενιέρων (Μηχανικών), των σωματοφυλάκων του Τσάρου και στον Ελληνικό Αγώνα. 

Ο ίδιος με καταγωγή από την Κεφαλονιά παράλληλα με τον Αγώνα, με δικές του πάντα δαπάνες συντηρούσε το σώμα Κεφαλλήνων αγωνιστών και επιδιόρθωνε όπου υπήρχε ανάγκη φρούρια. 

Μετά τον Αγώνα βρέθηκε στην Αίγινα ως ο πρώτος επώνυμος μηχανικός του νησιού και με εντολή του Κυβερνήτη Καποδίστρια αναλαμβάνει την κατασκευή του πρώτου αμαξιτού με επίστρωση δρόμου του Ελληνικού Κράτους, του δρόμου που οδηγεί προς το Ορφανοτροφείο. Στη συνέχεια αναλαμβάνει τον σχεδιασμό και την επιστασία του Καποδίστριου Ορφανοτροφείου το οποίο ολοκληρώνει σε σύντομο χρονικό διάστημα.
............................

Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο μπορεί να είχε σκοπό την προστασία των Ελλήνων ορφανών όμως η οικοδόμηση του έδωσε δουλειά σε πάνω 1.200 εξαθλιωμένους πρόσφυγες και τις οικογένειες τους που ήρθαν από την Αθήνα στην Αίγινα ως ανειδίκευτοι εργάτες εξασφαλίζοντας το καθημερινό τους φαγητό. 

Όταν πια το Ορφανοτροφεία άρχισε τη λειτουργία του γενικός έφορος του ιδρύματος στην αρχή διορίστηκε ο Βιάροας Καποδίστριας και δεύτερος ο Κερκυραίος λόγιος Λ. Μουστοξύδης.

Το οικοδόμημα και οι χώροι
Το πρώτο ελληνικό δημόσιο κτίριο που κατασκευάστηκε με εντολή του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά έργα της εποχής. 

Χτισμένο βάση των τότε Ευρωπαϊκών προδιαγραφών για κτίρια ανάλογης λειτουργίας, το ορφανοτροφείο οργανώνεται γύρω από μια εσωτερική κλειστή αυλή. 

Οι ογκώδης τοίχοι του υψώνονται επιβλητικοί τόσο λόγω της αρχιτεκτονικής μαεστρίας όσο και λόγω των υλικών του καθώς χρησιμοποιήθηκαν πέτρες από το αρχαίο θέατρο και τα αρχαία τείχη της Αίγινας. 

Παράλληλα η λιτή αρχιτεκτονική του εγκολπώνεται σε αυτή της περιοχής. Στα πλαίσια του Ορφανοτροφείου στεγάζονται πέρα από το κύριο κτίριο, αλληλοδιδακτικά σχολεία, επαγγελματικά εργαστήρια εκμάθησης τεχνών, η Δημόσια Εθνική Βιβλιοθήκη, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, το Εθνικό Τυπογραφείο και το Εθνικό Ωδείο.

περισσότερα εδώ

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι