Τι είναι η διαδικαστική μνήμη και γιατί είναι σημαντική;

Η διαδικαστική μνήμη είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση των καθημερινών συνηθειών που κάνουμε αυτόματα. Μάθετε τα πάντα γι' αυτήν σε αυτό το άρθρο!

Περπάτημα, ποδήλατο, οδήγηση, δέσιμο των παπουτσιών, βούρτσισμα των δοντιών… υπάρχουν πολλές ενέργειες που κάνουμε καθημερινά ασυνείδητα και τις οποίες είμαστε σε θέση να κάνουμε χάρη στη διαδικαστική μνήμη.

Στην πραγματικότητα, αυτός ο τύπος μνήμης μας επιτρέπει να εκτελούμε έναν ατελείωτο αριθμό καθημερινών συνηθειών χωρίς να τις σκεφτόμαστε, γεγονός που διευκολύνει σημαντικά την εκτέλεσή τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντική. Στην πραγματικότητα, είναι μάλιστα ο πρώτος τύπος μνήμης που εμφανίζεται στα βρέφη και ο τελευταίος που εξαφανίζεται στους ηλικιωμένους.

Από τι αποτελείται λοιπόν; Πώς σχηματίζεται; Θα απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα και σε πολλά άλλα σε αυτό το άρθρο!

Τι είναι η διαδικαστική μνήμη;

Γνωστή και ως “εργαλειακή μνήμη”, πρόκειται για έναν τύπο μνήμης που αποθηκεύει όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με διαδικασίες ή στρατηγικές που μας επιτρέπουν να αλληλεπιδρούμε με το περιβάλλον μας. Ως εκ τούτου, αποθηκεύει τη μνήμη του πώς γίνονται τα πράγματα και πώς χρησιμοποιούνται τα αντικείμενα.

Είναι επίσης ένας τύπος σιωπηρής μακροπρόθεσμης μνήμης , η οποία σχηματίζεται ασυνείδητα και ανακαλείται αβίαστα. Για παράδειγμα, όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας ή περπατάμε, δεν σταματάμε να σκεφτόμαστε τις δεξιότητες ή τα βήματα που απαιτούνται.

Τα άτομα με διατηρημένη και καλά αναπτυγμένη διαδικαστική μνήμη συνήθως προσαρμόζονται σε νέες δραστηριότητες χωρίς προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, η απώλεια της διαδικαστικής μνήμης δυσκολεύει την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το ντύσιμο ή το πλύσιμο.

Πώς διαμορφώνεται

Η διαδικαστική μνήμη αρχίζει να διαμορφώνεται από τη γέννηση, καθώς μαθαίνουμε να περπατάμε, να μιλάμε ή να τρώμε . Σε αυτή την περίπτωση, οι δεξιότητες επαναλαμβάνονται συνεχώς μέχρι να εκτελούνται αυτόματα.

Σε επίπεδο εγκεφάλου, οι διαδικαστικές μνήμες σχηματίζονται όταν δημιουργούνται συνδέσεις μεταξύ των συνάψεων. Πρόκειται για χώρους στο άκρο ενός νευρώνα που επιτρέπουν τη διέλευση σημάτων. Όσο πιο συχνά εκτελείται μια ενέργεια, τόσο πιο συχνά στέλνονται σήματα μέσω των ίδιων συνάψεων.

Με την πάροδο του χρόνου, οι συναπτικές οδοί γίνονται ισχυρότερες και οι ίδιες οι ενέργειες γίνονται ασυνείδητες και αυτόματες. Για το λόγο αυτό, είναι συχνά δύσκολο να εντοπίσουμε πότε μάθαμε να τις εκτελούμε.

Έτσι, όταν η συμπεριφορά μας αλλάζει μέσω της εκπαίδευσης, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε αποκτήσει διαδικαστική γνώση. Ωστόσο, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η εξάσκηση από μόνη της δεν εγγυάται την απόκτηση μιας δεξιότητας.

Οι εγκεφαλικές δομές που εμπλέκονται στη διαδικαστική μνήμη

Υπάρχουν δομές στον εγκέφαλό μας που ελέγχουν την αρχική εκμάθηση των διαδικαστικών μνημών, την καθυστερημένη εκμάθησή τους και την αυτοματοποίησή τους.

Στην περίπτωση αυτή, η ομάδα υποφλοιωδών δομών που ονομάζεται βασικά γάγγλια (η οποία περιλαμβάνει στοιχεία όπως το ραβδωτό σώμα) εμπλέκεται στη διαδικαστική μάθηση. Ωστόσο, εμπλέκονται και άλλες περιοχές, όπως ο εγκεφαλικός φλοιός και η παρεγκεφαλίδα .

Για παράδειγμα, έχουν παρατηρηθεί αλλαγές στον κινητικό φλοιό όταν μαθαίνουμε νέες κινητικές δεξιότητες. Υπό αυτή την έννοια, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο εγκεφαλικό σύστημα που εμπλέκεται στη διαδικαστική μνήμη εξαρτάται από τον συγκεκριμένο τύπο διαδικαστικής μάθησης.

Παραδείγματα διαδικαστικής μνήμης

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συχνά τη διαδικαστική μνήμη στις ακόλουθες ενέργειες:

• Εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου
• Οδήγηση αυτοκινήτου
• Κολύμπι
• Περπάτημα
• Πληκτρολόγηση
• Αθλητισμός
• Βόλτα με ποδήλατο
• Σκάλες

Πώς να βελτιώσετε τη διαδικαστική σας μνήμη

Για να διευκολυνθεί η παγίωση των διαδικαστικών μνημών, δεν απαιτείται μόνο συνεχής εξάσκηση, αλλά είναι επίσης απαραίτητο να εφαρμόζουμε υγιεινές συνήθειες , όπως η ισορροπημένη διατροφή και η καλή ξεκούραση.

Όσον αφορά αυτό, οι έρευνες δείχνουν ότι ο ύπνος βοηθά στην παγίωση της εκμάθησης κινητικών δεξιοτήτων. Στην περίπτωση αυτή, ο ύπνος NREM βοηθά τις νέες μνήμες να περάσουν από μια εύθραυστη κατάσταση σε μια πιο ισχυρή και σταθερή κατάσταση.

Εν τω μεταξύ, η εκτέλεση συγκεκριμένων ασκήσεων μπορεί να βελτιώσει τη διαδικαστική μνήμη . Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει ιδανικά να επικεντρωθούμε στη διαδικαστική ανάκληση, όπως π.χ:

• Να θυμάστε μια συνταγή και να εκτελείτε τις ενέργειες με τη σειρά
• Ανάκληση ενός τραγουδιού και αναπαραγωγή του με μουσικό όργανο
• Να θυμάστε ένα παιχνίδι και να εκτελείτε όλες τις ενέργειες που σας βοηθούν να το παίξετε σωστά

Οι ασκήσεις αυτές είναι αρκετά ωφέλιμες σε άτομα που έχουν προσβληθεί από νευρολογικές αλλοιώσεις ή ασθένειες που τους εμποδίζουν να έχουν παγιωμένη διαδικαστική μνήμη. Για παράδειγμα, αυτό περιλαμβάνει άτομα με Αλτσχάιμερ ή που έχουν υποστεί περιγεννητική ασφυξία.

Διαδικαστική vs. δηλωτική μνήμη

Κλείνοντας, θα θέλαμε να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ της διαδικαστικής μνήμης και του αντιθέτου της, που είναι γνωστή ως δηλωτική μνήμη . Σε αυτή την περίπτωση, οι δηλωτικές μνήμες είναι εκείνες που θυμόμαστε σκόπιμα και που απαιτούν συνειδητή προσπάθεια για να τις φέρουμε στο μυαλό μας. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη μνήμη πληροφοριών για ένα τεστ ή τη διεύθυνση του σπιτιού μας.

Οι διαδικαστικές μνήμες, από την άλλη πλευρά, είναι εκείνες που ανασύρονται χωρίς προσπάθεια. Μπορούμε ακόμη και να τις αποκτήσουμε ασυνείδητα, όπως όταν μαθαίνουμε πώς να οδηγούμε ποδήλατο ή να βουρτσίζουμε τα δόντια μας. Εν ολίγοις, μπορούμε να πούμε ότι η δηλωτική μνήμη περιλαμβάνει τη γνώση του “τι”, ενώ η διαδικαστική μνήμη αναφέρεται στο “πώς”.

Βιβλιογραφία

• Quam C, Wang A, Maddox WT, Golisch K, Lotto A. Procedural-Memory, Working-Memory, and Declarative-Memory Skills Are Each Associated With Dimensional Integration in Sound-Category Learning. Front Psychol. 2018;9:1828. Published 2018 Oct 2. doi:10.3389/fpsyg.2018.01828
• Walker M, Brakefield T, Morgan A,  Hobson J, Stickgold R. Practice with sleep makes perfect: sleep-dependent motor skill learning. Neuron [Internet] 2002 [consultado 3 dic 2021]; 35(1): 205-211. Disponible en: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12123620/
• Lum J, Conti-Ramsden G,  Page D, Ullmand M. Working, declarative and procedural memory in specific language impairment. Cortex [Internet] 2012 [consultado 3 dic 2021]; 48(9): 1138-1154. Disponible en: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0010945211001705
• Plihal W, Born J. Effects of Early and Late Nocturnal Sleep on Declarative and Procedural Memory. Journal of Cognitive Neuroscience [Internet] 1997 [consultado 3 dic 2021]; 9(4): 534–547. Disponible en: https://direct.mit.edu/jocn/article-abstract/9/4/534/3263/Effects-of-Early-and-Late-Nocturnal-Sleep-on

meygeia.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι