Συγκρούσεις στην οικογένεια

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η σύγκρουση είναι σύμφυτη με την έννοια της οικογένειας, δεδομένου ότι αυτή αποτελείται από μέλη που εθελοντικά προσχώρησαν στο σύστημά της (σύζυγοι) και παιδιά, που αναγκαστικά ανήκουν σε αυτή.

Το σύστημα της οικογένειας παρουσιάζει τη συχνότερη και μεγαλύτερη σύγκρουση από όλα τα κοινωνικά συστήματα.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα συγκρουσιακά σχήματα θεμελιώνονται κατά τα πρώτα χρόνια της συμβίωσης και κατά την απόκτηση παιδιών.

Ακριβώς εκείνη την περίοδο εδραιώνονται και τα σχήματα επικοινωνίας, τα οποία, ανάλογα με την αποτελεσματικότητά τους, θα καθορίσουν την ικανοποίηση από την οικογενειακή ζωή.

Οι ερευνητές κατέληξαν ότι συχνότερες είναι οι συγκρούσεις μεταξύ αδελφών, έπονται οι διαμάχες γονέων-παιδιών, και τέλος, οι διαπληκτισμοί μεταξύ συζύγων.

Το παρόν άρθρο θα εστιάσει σε αυτές τις 3 διαμάχες.

Τα είδη της σύγκρουσης

Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε πέντε είδη (προβληματικών) συμπεριφορών που χρησιμοποιούμε όταν συγκρουόμαστε:

• Αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε την κάθε έντονη (συναισθηματικά) κατάσταση.
• Δεχόμαστε την επιθετικότητα του άλλου και κατά κάποιο τρόπο υποτασσόμαστε.
• Αναζητάμε ένα «διαιτητή» για να ρυθμίσει τη σύγκρουση.
• Κυρίως γινόμαστε εμείς επιθετικοί και
• Σπάνια μπαίνουμε στη διαδικασία να βρούμε τις αιτίες των προβλημάτων και να τις αναλύσουμε.

Οι αιτίες της σύγκρουσης στην οικογένεια

Αυτό που έχει σημασία για τα μέλη μιας οικογένειας δεν είναι να αποφεύγουν τη σύγκρουση, αλλά να γνωρίζουν τις αιτίες της και τους τρόπους διευθέτησής της.

Για να γνωρίζει κάποιος τις αιτίες μιας σύγκρουσης πρέπει να κάνει αυτό που λέγεται αυτοπαρατήρηση.

Σαφώς, οι αιτίες μίας σύγκρουσης μπορεί να είναι οικονομικές, κοινωνικές κτλ, που αποτελούν το πρακτικό πρόβλημα μιας κατάστασης. Όμως αυτό που θα οδηγήσει στη σύγκρουση είναι τα συναισθήματα που υποβόσκουν πίσω από τη κάθε κατάσταση.

Η αναγνώριση συναισθημάτων στη διευθέτηση μιας σύγκρουσης

Η αναγνώριση των συναισθημάτων είναι το πρώτο και το κυριότερο βήμα για να διευθετηθεί μια σύγκρουση.

Η ρήση του Σωκράτη «γνώθι σαυτόν» εκφράζει αυτόν ακριβώς το θεμέλιο λίθο της συναισθηματικής νοημοσύνης, να αντιλαμβάνεσαι τα συναισθήματα σου μόλις γεννηθούν μέσα σου. Στον κόσμο της ψυχολογίας αυτό λέγεται αυτοεπίγνωση.

Ο John Meyer, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του New Hampshire, θεωρεί ότι οι άνθρωποι διαμορφώνουν ξεχωριστά στιλ καθώς αναγνωρίζουν και μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους.

Τους κατέταξε σε τρείς κατηγορίες:

Αυτογνώστες - οι άνθρωποι που έχουν επίγνωση των διαθέσεων τους την ώρα που τις βιώνουν είναι συνήθως αυτόνομοι και σίγουροι για τα όρια τους, βρίσκονται σε καλή ψυχική υγεία και τείνουν να έχουν θετική στάση απέναντι στη ζωή. Όταν βρίσκονται σε κακή διάθεση, δεν την αναμασούν ούτε κατακυριεύονται από αυτήν και ως εκ τούτου είναι σε θέση να απαλλαγούν από αυτήν γρηγορότερα.

Καταπιεσμένοι - είναι οι άνθρωποι που συχνά νιώθουν να πνίγονται από τα συναισθήματα τους λες και οι διαθέσεις τους έχουν το «πάνω χέρι». Είναι ευμετάβλητοι και έχουν τόση λίγη επίγνωση για αυτό που τους συμβαίνει. Το αποτέλεσμα είναι ότι ελάχιστα προσπαθούν να ξεφύγουν από την κακή τους διάθεση.

Δεκτικοί - είναι οι άνθρωποι που τείνουν να αποδέχονται τις διαθέσεις τους αλλά αποδέχονται τα αρνητικά τους συναισθήματα με μια στάση ωχαδελφισμού. Πρόκειται για τον τύπο των καταπιεσμένων ανθρώπων οι οποίοι είναι συμφιλιωμένοι με την απελπισία τους.

Κάνοντας αυτή την μικρή εισαγωγή θα αναφέρω πόσο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι ο άνθρωπος έχει πολλαπλή νοημοσύνη και δύο από αυτά τα είδη της προσωπικής νοημοσύνης είναι η διαπροσωπική και η ενδοπροσωπική. Η τελευταία είναι απόλυτα συσχετισμένη με αυτό που ονομάσαμε αυτοεπίγνωση. Η πρώτη περιλαμβάνει την ικανότητα του ατόμου να διακρίνει και να ανταποκρίνεται κατάλληλα στις διαθέσεις, στην ψυχοσύνθεση και στις επιθυμίες των άλλων ανθρώπων. Και αυτή ακριβώς η νοημοσύνη διαθέτει τρία βασικά στοιχεία για να το πετύχουμε. Την αναγνώριση, την αποδοχή και την εκτίμηση.

Διαβάστε ακόμη στο Psychology.gr, το σχετικό άρθρο: Το μυστικό στην οικογένεια 

Η καλή γονική συμπεριφορά

Οι βασικές αρχές της καλής γονικής συμπεριφοράς έχουν εξακριβωθεί από πολλές μελέτες σε διάφορα μέρη του κόσμου. Βρέθηκε λοιπόν ένας γενικός ορισμός για το πώς την ορίζουν οι άνθρωποι.

Η καλή γονική συμπεριφορά είναι αυτή που ευνοεί την ψυχολογική προσαρμογή - στοιχεία όπως ειλικρίνεια, κατανόηση, αυτάρκεια, καλοσύνη, συνεργασία, αυτοέλεγχος και χαρούμενη διάθεση.

Είναι αυτή που θα βοηθήσει το παιδί να πετύχει στο σχολείο, θα του δώσει κίνητρο για μάθηση και θα του κεντρίσει την περιέργεια του. Αυτή που θα το αποτρέψει από την παραβατική συμπεριφορά, από τα ναρκωτικά και την επικίνδυνη συμπεριφορά. Τέλος, αυτή που θα το προστατέψει από την ανάπτυξη άγχους, κατάθλιψης και άλλων ψυχολογικών δυσκολιών. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι το παιδί σας δε θα πέσει ποτέ σε τέτοιες συμπεριφορές.

Τα παιδιά επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Όμως αν τα παιδιά ανατραφούν με κάποιες βασικές αρχές είναι πιθανότερο να αναπτύξουν υγιείς τρόπους αντιμετώπισης και επίλυσης των προβλημάτων τους.

Η αναγνώριση λοιπόν των συναισθημάτων είναι το πρωταρχικό βήμα. Το να μπορείς να ακούσεις, να δεχτείς και να διδάξεις το παιδί σου ότι όλα τα συναισθήματα είναι ευπρόσδεκτα ακόμα και τα αρνητικά όπως ο θυμός, η ζήλια και η μελαγχολία.

Για παράδειγμα, σε ένα παιδί του οποίου ο θυμός το οδηγεί να χτυπήσει έναν φίλο του, μπορεί να αποτρέψουμε το ξύλο αν του πούμε ένα «κοφ΄το επιτέλους», όμως ο θυμός υποβόσκει ακόμα, διότι οι σκέψεις του παιδιού είναι ακόμα προσηλωμένες στο αίτιο του θυμού «μα, μου πήρε το παιχνίδι μου!!!».

Η αναγνώριση λοιπόν και η αυτεπίγνωση θα του δώσει μεγαλύτερη ελευθερία γιατί θα καταλάβει ότι αυτό που αισθάνεται τώρα λέγεται θυμός.

Η αποδοχή του παιδιού αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα για την ανάπτυξη ενός ψυχικά και σωματικά υγιούς ατόμου. Οι γονείς, οι οποίοι αποδέχονται τα παιδιά τους, είναι φιλικοί και στοργικοί μαζί τους. Σε σύγκριση με τους απορριπτικούς γονείς, δείχνουν την αγάπη τους προς το παιδί περισσότερο, το ενισχύουν και το επιδοκιμάζουν ψυχολογικά, κάνουν διάφορες δραστηριότητες μαζί και παίρνουν ευχαρίστηση από τη συντροφιά του, δείχνουν κατανόηση για τα σφάλματα και τις δυσκολίες του παιδιού.

Η αποδοχή του παιδιού από το γονέα αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα για την ανάπτυξη μιας υγιούς προσωπικότητας. Η απόρριψη του παιδιού προκαλεί ανασφάλεια, χαμηλά αυτοεκτίμηση, έλλειψη εμπιστοσύνης και οδηγεί στο να βιώνει το παιδί ματαίωση, θυμό και φόβο.

Βέβαια, οι περισσότεροι γονείς δεν είναι τόσο ακραίοι στη συμπεριφορά τους. Η συναισθηματική φόρτιση είναι συχνά εκείνη που μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη του παιδιού από τον γονέα. Οι γονείς είναι και αυτοί άνθρωποι, άρα έχουν ατέλειες.

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να κάνουν λάθη σε διάφορες εκτιμήσεις τους ή μπορεί να μη γνωρίζουν πως να αντιμετωπίσουν μερικές καταστάσεις με τα παιδιά τους. Το πόσο αποδεχόμαστε κάποιες συμπεριφορές των παιδιών μας και πόσο ανεκτικοί είμαστε, έχει να κάνει με διάφορους παράγοντες δικούς μας αλλά και των παιδιών μας. Παρακάτω αναφέρονται κάποιοι ενδεικτικά:

• Έχει αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι που είναι γενικά ανεκτικοί με τους ανθρώπους θα είναι και με τα παιδιά τους. Άρα, η προσωπικότητα του γονέα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αποδοχή ή μη της συμπεριφοράς του παιδιού του.
• Η διάθεση της στιγμής του γονέα. Όταν ο γονέας είναι ξεκούραστος, νιώθει υγιής και είναι ευχαριστημένος από κάτι που συνέβη, τότε έχει μεγαλύτερη ανοχή και αποδέχεται ευκολότερα κάποιες συμπεριφορές του παιδιού του. Αντίθετα, όταν είναι κουρασμένος, εκνευρισμένος ή ασθενής, η ανοχή του για διάφορες συμπεριφορές του παιδιού του μειώνεται.
• Η ανεκτικότητα των γονέων επηρεάζεται και από την εκάστοτε κατάσταση στην οποία εκδηλώνεται η συμπεριφορά του παιδιού του. Συνήθως, είμαστε περισσότερο ανεκτικοί όταν μια συμπεριφορά του παιδιού μας εκδηλώνεται μέσα στο σπίτι μας και λιγότερο ανεκτικοί όταν αυτή εκδηλώνεται σε ένα άλλο κοινωνικό περιβάλλον. Άρα, είμαστε ασυνεπείς στη συμπεριφορά μας.

Η εκτίμηση και ο σεβασμός είναι κάτι που απασχολεί και ανησυχεί υπερβολικά τους γονείς αν και δεν αναλογίζονται αν οι ίδιο συμπεριφέρονται με σεβασμό στα παιδιά τους.

Τα παιδιά έρχονται στο κόσμο με την προδιάθεση να θαυμάζουν τους γονείς τους και να θέλουν να τους μοιάσουν. Όμως όσο μεγαλώνουν καταλαβαίνουν τις ατέλειες των γονιών τους και έτσι έρχονται οι πρώτες συγκρούσεις και αντιδράσεις. Όταν συμβαίνει αυτό είναι καλύτερο να τα απαλλάσσετε λόγω αμφιβολιών.

Δηλαδή, όταν η συμπεριφορά τους είναι εριστική ή ανυπάκουη μη θεωρήσετε ότι το κάνουν με εχθρική διάθεση ή για να σας υποτιμήσουν.

Εξετάστε την συμπεριφορά τους υπό το πρίσμα του σταδίου ανάπτυξης που βρίσκονται. Μην αναρωτηθείτε «γιατί δεν με σέβεται το παιδί μου;» αλλά «γιατί συμπεριφέρθηκε με αυτόν τον τρόπο το παιδί μου;»

Αναλογιστείτε το εξής.

Τι εντύπωση σας κάνει ένας εργοδότης που συμπεριφέρεται στους κατώτερους του με αγένεια και υπεροψία;

Κερδίζει το σεβασμό σας;
Βελτιώνει την εικόνα του στα μάτια των άλλων ανθρώπων;
Πιστεύετε ότι μακροπρόθεσμα αυτοί οι άνθρωποι θα προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες;

Νομίζω είναι κοινή λογική ότι βάση της ανθρώπινης φύσης κάποιος αποδίδει και συνεργάζεται καλύτερα όταν υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός.

Η ίδια βασική αρχή ισχύει και για την σχέση γονέα-παιδιού. Το να συμπεριφέρεστε με σεβασμό δεν είναι μόνο η σωστή τακτική αλλά και η εξυπνότερη, αν θέλετε την συνεργασία του. Άρα, μιλήστε τους με ευγένεια, σεβαστείτε την άποψη τους, δώστε προσοχή όταν μιλάνε και φερθείτε τους με καλοσύνη. Με αυτόν τον τρόπο και μόνο θα διατηρήσετε και την εξουσία σας ως γονιού.

Συγκρούσεις στα αδέρφια

Στατιστικά, από τις μεγαλύτερες σε συχνότητα συγκρούσεις είναι αυτές ανάμεσα στα αδέρφια.

Οι περισσότεροι γονείς όταν βλέπουν τα παιδιά τους να τσακώνονται προσπαθούν να μπουν ανάμεσα για να δώσουν μια λύση. Όλοι οι γονείς το έχουμε κάνει αυτό για να μπορέσει η διαμάχη να λήξει πιο γρήγορα. Είναι βασικό όμως να θυμόμαστε ότι πρέπει να δείξουμε στα παιδιά εμπιστοσύνη και αυτονομία ότι μπορούν να βρουν μια λύση μόνα τους. Πόσες φόρες δεν έχουμε εκνευριστεί και ανακατευτεί στις υποθέσεις τους και μετά από 2 λεπτά τα παιδιά μας παίζουν ανέμελα σαν να μην συμβαίνει τίποτα; Αυτό που μένει είναι μόνο ο δικός μας πονοκέφαλος!

Από τα βασικότερα συναισθήματα που κυριαρχούν σε αυτήν την σχέση είναι αυτά του θυμού, της ζήλιας και της αδικίας.

Και σε αυτήν την περίπτωση τα τρία βασικά κλειδιά που αναλύσαμε παραπάνω, είναι ο θεμέλιος λίθος για την διευθέτηση μιας σύγκρουσης. Όπως το αυτοκίνητο, που χρειάζεται να ξέρουμε ποια είναι τα καλύτερα λάδια και καύσιμα για να έχει την καλύτερη απόδοση, έτσι και εδώ χρειάζεται αναγνώριση, εκτίμηση και αποδοχή. Αυτά τα 3 είναι σαν τη βενζίνη με τα πολλά οκτάνια, που κάνει τη μηχανή να λειτουργεί άψογα.

Θυμός

Τα αδέρφια μεταξύ τους θα προτιμούσαν να αισθάνονται ότι τα συναισθήματα που έχουν αναγνωρίζονται. Υπάρχουν περιπτώσεις που βιώνουν εχθρικά αισθήματα και άλλες που ο έλεγχος ξεφεύγει και παρατηρούμε το φαινόμενο της επιθετικότητας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι καλύτερα να δίνετε την προσοχή σας στο θύμα και όχι στο θύτη.

Αν κάποιο από τα παιδιά σας είναι επιθετικό εστιάστε την προσοχή σας στο παιδί που έχει υποστεί το χτύπημα αντί να μαλώσετε και να χτυπήσετε το άλλο παιδί. Επιστρέψτε στο παιδί που χρησιμοποίησε βία και παρακινήστε το να συμπεριφερθεί με έναν πιο ήρεμο τρόπο.

Μπορείτε να πείτε κάτι σαν «ξέρω ότι γνωρίζεις πώς να ζητήσεις κάτι με όμορφο τρόπο μιας και πολλές φόρες μας έχεις δείξει ότι μπορείς να είσαι ευγενικός». Προσπαθήστε να του θυμήσετε περιπτώσεις που είχε δείξει καλή συμπεριφορά.

θα μπορούσατε να τους βοηθήσετε με τους εξής τρόπους:

• Να αναγνωρίσετε το συναίσθημά τους.
• Να δηλώσετε ότι καταλαβαίνετε τι είναι αυτό που τους ενοχλεί.
• Να δώσετε στο παιδί σας να καταλάβει ότι η σωματική βία δε φέρνει αποτελέσματα και να του δείξετε ένα τρόπο που μπορεί να το χειριστεί με τα λόγια.

Είναι σημαντικό να δίνετε προσοχή στις ικανότητες τους και όχι στις αδυναμίες τους. Τα παιδιά, που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, δεν πρέπει να τα βλέπουμε σαν προβληματικά παιδιά γιατί τότε απλά θα μας επιβεβαιώσουν τον κανόνα μας.

Μπορούμε να τους δείξουμε τρόπους πώς να διευθετήσουν μια σύγκρουση, κάτι το οποίο είναι βασικό εργαλείο και για την ενήλικη ζωή τους.

Οι φάσεις της εποικοδομητικής σύγκρουσης

• Αναγνώριση και προσδιορισμός των συγκρούσεων.
• Ενεργητική ακρόαση για να κατανοήσω και να ξεκαθαρίσω τα συναισθήματα του παιδιού.
• Δημιουργία δυνατών εναλλακτικών λύσεων και από τις δύο πλευρές.
• Αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων.
• Λήψη απόφασης για την καλύτερη αποδεκτή λύση. Δηλαδή ποία είναι τα πιθανά αποτελέσματα που θα έχει η απόφαση του, «τι νομίζεις ότι θα συμβεί αν κάνεις αυτό;»
• Εφαρμογή της λύσης. Ζητούμε από το παιδί μια δέσμευση. «Πότε θα ξεκινήσεις την εφαρμογή της απόφασης σου;»
• Παρακολούθηση για αξιολόγηση της λειτουργίας της.

Ζήλια

Πολλοί γονείς κάνουν το λάθος της σύγκρισης. Είτε αυτές είναι προς όφελος τους ή όχι. Αν για παράδειγμα βλέπουν μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά τότε συγκρίνουν με το άλλο παιδί («είσαι πολύ γκρινιάρης, ούτε το μωρό δε κάνει έτσι», «το δωμάτιο σου είναι σαν αχούρι, γιατί δεν μπορείς να είσαι πιο τακτικός όπως ο αδερφός σου;») ή (μακάρι ο αδερφός σου να διάβαζε τόσο ωραία όπως εσύ»). Και στις 2 περιπτώσεις δημιουργείτε αρνητικό συναίσθημα το οποίο τρέφει τη διαφορά ανάμεσα στα αδέρφια.

Τι θα μπορούσατε να κάνετε

• Να εστιάσετε στο τι βλέπετε (εδώ υπάρχει πολύ ακαταστασία)
• Να δείξετε τι αισθάνεστε (αυτό με ενοχλεί)
• Να υποδείξετε τι πρέπει να γίνει (περιμένω το δωμάτιο να τακτοποιηθεί στο επόμενο μισάωρο)
• Να επιβραβεύσετε τη σωστή συμπεριφορά

Αδικία

Η ισότητα ανάμεσα στα αδέρφια είναι επίσης ένας άλλος παράγοντας που φέρνει πονοκέφαλο στους γονείς. Το συναίσθημα που συνήθως υπάρχει σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το αίσθημα της αδικίας.

Ας κάνουμε όμως μια μικρή αναφορά για αυτό. Το συγκεκριμένο συναίσθημα είναι από τα βασικότερα που οι άνθρωποι δε μπορούν να αποδεχτούν. Αν και συμβαίνει καθημερινά γύρω μας, είναι ελάχιστοι αυτοί που είναι συμβιβασμένοι με την ιδέα του. Και όταν μιλάμε για συμβιβασμό δεν εννοώ την παθητική αποδοχή του, αλλά το γεγονός ότι υπάρχει.

Τις περισσότερες φόρες που βιώνουμε την αδικία είναι γιατί κάνουμε τη σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μικρές ιστορίες και παραμύθια είναι τα καλύτερα εργαλεία για να περάσουμε κάποια μηνύματα στα παιδιά μας. Όπως και η παρακάτω ιστορία που μπορεί να φανεί χρήσιμη.

Μια ιστορία "αδικίας"

«Ένας πλούσιος άνθρωπος χρειάστηκε μερικούς εργάτες για να σκάψουν τον κήπο του κι έστειλε έναν άνθρωπο του στην αγορά για να τους βρει. Ήταν πρωί και αρκετοί άνδρες τον ακολούθησαν. Μέχρι αργά το απόγευμα, καθώς διαδόθηκε ότι ο πλούσιος πρόσφερε δουλειά, συνέχισαν να καταφθάνουν κι άλλοι εργάτες στον κήπο. Όταν τέλειωσαν ο πλούσιος τους πλήρωσε όλους παραπάνω από το κανονικό αλλά όλους με το ίδιο ακριβώς ποσό.

Οι εργάτες όμως που είχαν δουλέψει από το πρωί θεώρησαν ότι αυτό είναι άδικο.

Γέλασε λοιπόν ο πλούσιος και τους ρώτησε «εσείς που εργαστήκατε από το πρωί είστε ευχαριστημένοι από τα χρήματα που πληρωθήκατε;» «περισσότερο από ευχαριστημένοι, τα χρήματα ήταν στα αλήθεια πολλά» απάντησαν αυτοί. «τότε γιατί διαμαρτύρεστε;» «γιατί είναι άδικο!!» είπε τότε ο νοικοκύρης «αν και πληρώθηκες περισσότερο από ότι ήλπιζες, εξακολουθείς να αισθάνεσαι αδικημένος.

Μη κοιτάζεις ποτέ τους άλλους και μη συγκρίνεις τον εαυτό σου μαζί τους. Αλλιώς, δεν θα πάψεις ποτέ να νιώθεις αδικημένος, όσα κι αν έχεις εσύ».

Όπως και η ιστορία παραπάνω έτσι και στα παιδιά πρέπει να εμφυσήσουμε την αξία του να είμαστε ευχαριστημένοι κρίνοντας από τις δικές μας ανάγκες και όχι συγκρίνοντας με τους άλλους.

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο πρέπει και οι γονείς να κρίνουν με βάση αυτά που έχει ανάγκη το κάθε παιδί. Ακόμα και στην πιο απλή ερώτηση που μπορεί να σας κάνει για το ποιόν αγαπάτε περισσότερο είναι καλύτερα να του πείτε για ποια πράγματα αγαπάτε το κάθε παιδί ξεχωριστά.

Να θυμάστε να αντιμετωπίζετε το κάθε παιδί όχι με ισότητα αλλά με μοναδικότητα.

Συγκρούσεις στο ζευγάρι

Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη; Ένας από τους ορισμούς που θα μπορούσαμε να δώσουμε είναι «ένας ισχυρός συναισθηματικός δεσμός ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που νιώθουν πολύ κοντά ο ένας στον άλλο, αναζητούν συνεχώς την παρουσία του και θέλουν μόνο το καλό του». Σαφώς είναι μια πολύ ρομαντική ιδέα περί αγάπης αλλά το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι αν ίσχυε, τότε πραγματικά δεν θα υπήρχαν ούτε συγκρούσεις ανάμεσα στα ζευγάρια, ούτε διαζύγια.

Πιστεύω για να μπορεί να λειτουργήσει μια σχέση, γάμος, φιλία κτλ πρέπει να το δούμε λίγο πιο ρεαλιστικά. Ο παρακάτω ορισμός δίνεται από τον Dr. Paul Hauck, έμπειρο ψυχολόγο και εξειδικευμένο στην συμβουλευτική γάμου.

«Αγάπη είναι το συναίσθημα που νιώθετε για κάποιον ο οποίος ικανοποιεί, έχει ικανοποιήσει ή θα ικανοποιήσει τις ανάγκες σας και τις βαθύτερες επιθυμίες σας».

Διαβάζοντας κάτι τέτοιο νομίζω χάνεται όλος ο ρομαντισμός, παρόλ’αυτά ο συγκεκριμένος ορισμός είναι πιο πραγματικός και ρεαλιστικός. Σε κάθε σχέση που έχουμε υπάρχει ιδιοτέλεια.

Η μοναδική ανιδιοτελής σχέση είναι αυτή που υπάρχει ανάμεσα στην μητέρα με το βρέφος. Ακόμα και αυτή η σχέση αργότερα καθώς μεγαλώνει το παιδί θα καταλήξει ιδιοτελής. Φαντάζομαι οι περισσότεροι γονείς περιμένουν από τα παιδιά τους κάποιου είδους ανταπόκριση και ανάληψη κάποιων ευθυνών.

Κύριες απογοητεύσεις στο γάμο

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την συζυγική δυστυχία. Αν τους ομαδοποιήσει κανείς καταλήγει στο εξής συμπέρασμα.

• Θυμός και καταπίεση
• Απόρριψη
• Παθητικότητα και εξάρτηση
• Σεξ
• Συντροφικότητα
• Οικογένεια

Πολλά ζευγάρια αντιμετωπίζουν το πρώτο πρόβλημα είτε γίνεται από έναν σύντροφο ή και από τους δύο. Αν θέλετε να αντισταθείτε στους θυμωμένους και καταπιεστικούς συντρόφους σας, θα πρέπει να αρχίσετε να διεκδικείτε τα δικαιώματά σας και να θυμίσετε στον εαυτό σας πως παντρευτήκατε για να απολαύσετε συγκεκριμένα πλεονεκτήματα. Όπως σε κάθε επιχειρηματική συμφωνία, έχετε κάθε δικαίωμα να παραπονεθείτε για όσες υποσχέσεις δεν τηρήθηκαν. Άραγε θα νιώθατε ενοχές αν ζητούσατε αύξηση αποδοχών, άδεια για διακοπές και καλές συνθήκες εργασίας; Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για το γάμο. Βέβαια, θα πρέπει να είστε και προετοιμασμένοι ότι θα υπάρξουν αντιστάσεις σε μια τέτοια αλλαγή. Αλλά όπως λέει και ο λαός, για να φτιάξεις μια ομελέτα πρέπει να σπάσεις τα αυγά.

Το θέμα της απόρριψης περικλείει πάντα τις έννοιες της αγάπης και της ζήλιας. Το ζηλότυπο άτομο παθαίνει κατάθλιψη, νιώθει κατώτερο και ταράζεται και μόνο στην ιδέα ότι ο/η σύζυγος μπορεί να είναι άπιστος. Βέβαια μπορεί να έχετε ενδείξεις ότι σας απατάνε, ή μπορεί να έχετε ακόμα και αποδείξεις. Σε αυτήν την περίπτωση το πρόβλημα μεγαλώνει μιας και εδώ δεν έχουμε πια την δυναμική δύο ατόμων αλλά τριών. Σε τέτοιες συνθήκες θα πρέπει να κάνετε ένα σοβαρό απολογισμό για τους στόχους στη ζωή σας και για το πώς θα θέλετε να πορευθείτε στο μέλλον. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως έχουμε να κάνουμε με αβάσιμες κατηγορίες ανάμεσα στο ζευγάρι. Ο άνθρωπος ο ζηλότυπος, συνήθως διακατέχεται από το σύμπλεγμα κατωτερότητας. Και αυτό συμβαίνει γιατί θεωρεί ότι δεν είναι ικανός και αξιόλογος να αγαπηθεί.

Η παθητικότητα και η εξάρτηση έχουν να κάνουν με την πιο παλιά ιστορία της έλξης των αντίθετων. Γιατί άραγε κάποιος εξωστρεφής και δυναμικός ερωτεύεται κάποιον εσωστρεφή; Για τον απλούστατο λόγο ότι ένας ικανός άνθρωπος έχει ανάγκη κάποιο αδύναμο άτομο στη ζωή του για να συνεχίσει να νιώθει ισχυρός και σημαντικός. Κάποιον που θα του δίνει συμβουλές και θα τον καθοδηγεί. Και αυτή η σχέση μπορεί να κρατήσει για πάντα αν η εξέλιξη του εξαρτημένου και αδύναμου ατόμου είναι μικρή. Αν όμως η εξέλιξη της προσωπικότητας του συνεχιστεί σε βαθμό που γίνεται αυτόνομος και αρχίζει να μη χρειάζεται την συμβουλή του, τότε αρχίζουν τα προβλήματα.

Το σεξ για τα δύο φύλα πολλές φορές αντιμετωπίζεται διαφορετικά. Όταν ο σύζυγος νιώθει απογοητευμένος σε σχέση με τις σεξουαλικές του προσδοκίες, αυτό συνήθως οφείλεται στο ότι η γυναίκα του αισθάνεται πως την απορρίπτει σε πολλούς τομείς της καθημερινής τους ζωής. Για τη γυναίκα η σεξουαλική πράξη είναι το συνολικό συναίσθημα που νιώθει για τον σύντροφο της την ώρα της συνουσίας, που αυτό θα την καθοδηγήσει στο πώς θα ανταποκριθεί ερωτικά.

Η έλλειψη συντροφικότητας είναι από τα συχνότερα προβλήματα της εποχής μας. Τα παράπονα εστιάζονται στην έλλειψη κοινού χρόνου ανάμεσα στο ζευγάρι και στην επικοινωνία. Οι ρυθμοί της σημερινής εποχής είναι πολύ αγχωτικοί και πολλές φόρες ξεχνάμε ότι πρέπει να δίνουμε χρόνο στην οικογένεια. Έστω και αν υπάρχει μεγάλος φόρτος εργασίας θα πρέπει να θυμόμαστε ότι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα θα πρέπει να υπάρχει ένας κοινός συμβιβασμός στις επιθυμίες του συντρόφου μας.

Επιπλέον, οι περισσότεροι άνθρωποι που αποφασίζουν να παντρευτούν, το κάνουν για αυτόν το λόγο, για να αποφύγουν τη μοναξιά. Η έλλειψη επικοινωνίας είναι ένας πρόσθετος λόγος.

Στα σημερινά ζευγάρια, είτε δεν θα υπάρχει επικοινωνία ή θα υπάρχει λάθος επικοινωνία. Οι διαπροσωπικές μας, βέβαια, σχέσεις έχουν υποστεί και ένα τεράστιο πλήγμα από την τεχνολογία και λόγω της υπερβολικής χρήσης του κινητού, του internet, facebook, του twitter κτλ., η επικοινωνία μας πια αρχίζει να γίνεται απρόσωπη.

Ένα μεγάλο ποσοστό δυστυχίας μέσα στο γάμο είναι και οι οικογενειακές δυσκολίες. Τα παράπονα συνήθως εστιάζονται στην ανατροφή των παιδιών, στις συγκρούσεις με τα πεθερικά, στην ανία λόγω μητρότητας ή στην παραμέληση ευθυνών του συζύγου απέναντι στις υποχρεώσεις του σπιτιού και των παιδιών.

Η ανατροφή των παιδιών είναι πολύ σημαντική αλλά μπορούν οι δυσκολίες να μειωθούν στο μισό, αν οι γονείς έχουν κοινές απόψεις, αξίες και ηθική. Υπάρχει μεγάλη σύγχυση για το τι είναι σωστό ή λάθος, και ο κάθε άνθρωπος που μπαίνει σε ένα γάμο έρχεται από ένα διαφορετικό σύστημα αξιών, της δικής του προηγούμενης οικογένειας.

Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να θυμάται ότι το τωρινό σύστημα της οικογένειας του, μπορεί να έχει κοινά σημεία με το προηγούμενο, είναι όμως ένα καινούργιο σύστημα. Για να διευθετήσει λοιπόν και οποιεσδήποτε συγκρούσεις μπορεί να προκύψουν με γονείς ή πεθερικά, θα πρέπει να κόψει τον ομφάλιο λώρο, να αυτονομηθεί και να εστιάσει στο καινούργιο του ρόλο παρέα με τον/την σύντροφο του.

Πολλοί γάμοι θα είχαν επιβιώσει αν πολλές φορές δεν αφήνανε την ταραχή να τους υπερνικήσει. Υπάρχουν φορές που θα πρέπει και οι δύο να ανεχτούν κάποιες παράλογες συμπεριφορές και αντιδράσεις. Έχουμε μια φυσική τάση σαν άνθρωποι να μεγαλοποιούμε τις καταστάσεις.

Έχουμε επίσης την τάση να κάνουμε και λάθη. Δε θα ήταν ωραίο αν κάναμε σφάλματα και ο σύντροφος μας τα αποδεχόταν χωρίς γκρίνια; Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη αντίδραση θα οδηγούσε κάποιον να θέλει να αλλάξει. Και αν δεν θέλει, τότε αυτό σημαίνει ότι δε θα θέλει ποτέ να αλλάξει.

Μια ίσως σύντομη συνταγή θα ήταν

• Ο θυμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του γάμου.
• Να είστε αποφασιστικοί, αλλά ταυτόχρονα ευγενικοί, καλοσυνάτοι και ευαίσθητοι.
• Η συγχώρεση και η αποδοχή του συντρόφου σας είναι απαραίτητη. Για να δεχτούν τις ιδιαιτερότητες σας πρέπει να δεχτείτε και εσείς τις δικές τους.
• Δεν είναι πάντα σημαντικό να έχουμε δίκιο. Στο βωμό της συντροφικότητας και της αρμονίας στην σχέση μας, μπορούμε να θυσιάσουμε καμία φορά την ανάγκη του να έχουμε δίκιο.
• Μη μπαίνετε συνέχεια και για μικρές αιτίες στην διαδικασία των αντιποίνων. Όπως έλεγε και ο Μαχάτμα Γκάντι το «οφθαλμός αντί οφθαλμού» θα οδηγούσε να είμαστε όλοι μας τυφλοί.

Όλα αυτά όμως γίνονται μόνο με προσπάθεια και κόπο, ακριβώς όπως κοπιάζετε και στην δουλειά σας.

Ο γάμος είναι μια ερωτική επιχείρηση λίγο διαφορετική, όμως, από τις άλλες. Είναι δυνατή και αδύναμη, ευχάριστη και απογοητευτική, ανθεκτική και ευάλωτη, οδυνηρή αλλά και η πιο ευχάριστη σχέση που μπορούν να συνάψουν οι άνθρωποι μεταξύ τους.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου: Αικατερίνη Τζανοπούλου Καβουσανού - Ψυχολόγος
psychology.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι