Η εμπειρία των Ιεροσολύμων

Μας αξίωσε ο Θεός να επισκεφθούμε τα Ιεροσόλυμα.

Πήγαμε με ένα τουριστικό γραφείο που προσανατολίζεται σε τέτοιες εκδρομές.

Φτάσαμε στο Τελ Αβίβ και μας περίμενε το λεωφορείο που μας πήγαινε σε όλα τα προσκυνήματα, όλες τις μέρες της παραμονής μας στους Άγιους Τόπους.

Πρώτη μας επίσκεψη ήταν στη Λύδδα, την αρχαία Διόσπολη, στον ορθόδοξο ναό του Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκεται ο τάφος του. Ορθόδοξος ο ναός, αλλά τον Άγιο τον τιμούν και τον προσκυνούν οι πιστοί όλων των θρησκειών.

Φτάσαμε στη παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Η ξενάγηση ξεκίνησε από το Πραιτώριο. Ακολουθήσαμε το δρόμο του Μαρτυρίου, στην οδό που οι καθολικοί ονομάζουν "Lithostrotos".

Τα περισσότερα ιερά σημεία, ανήκουν στο Ορθόδοξο Πατριαρχείο και όλες οι επιγραφές είναι στα ελληνικά.

Φτάσαμε στον Ναό της Αναστάσεως, ένα συγκρότημα που περιλαμβάνει, τον Γολγοθά, την Αποκαθήλωση, τον Τάφο του Χριστού και τα παρεκκλήσια που κυκλώνουν το Ναό της Αναστάσεως με σημαντικότερο του Τιμίου Σταυρού.

Κάτω από τον Τίμιο Σταυρό βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αδάμ. Βρίσκεται κάτω από το ύψωμα του Γολγοθά. Σύμφωνα με πανάρχαια παράδοση ο Χριστός σταυρώθηκε πάνω στο τόπο της ταφής του κρανίου του πρωτόπλαστου Αδάμ και έτσι ξεπληρώθηκε το προπατορικό αμάρτημα με το αίμα Του. Για το λόγο αυτό ο τόπος της ταφής ονομάσθηκε Κρανίου τόπος, Γολγοθάς στα εβραϊκά.

Στο Ναό της Αναστάσεως βρίσκονται πολλά παρεκκλήσια και υπάρχουν άλλα πολλά ιερά σημεία που ανήκουν σε διαφορετικές χριστιανικές κοινότητες, όπως τα παρεκκλήσια των Κοπτών, των Σύρων και των Αρμενίων αφιερωμένα σε επεισόδια του Πάθους του Χριστού και σε Aγίους. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του, το συγκρότημα του Ναού είναι στην ευθύνη των Ορθοδόξων.

Τις επόμενες ημέρες πήγαμε:

Στον λόφο της Αγίας Σιών. Η Ιερουσαλήμ είναι χτισμένη σε τέσσερις λόφους, με ιερότερο τον λόφο της Αγίας Σιών.

Το όνομα της Σιών αντιπροσωπεύει τη βασιλεία του Ιούδα, ολόκληρη τη χώρα του Ισραήλ, το λαό του Ισραήλ, η επιγραφή όμως, στη στρατοκρατούμενη περιοχή της είναι στα ελληνικά: "Hagia Sion", ούτε Mount Zion, ούτε εβραϊκά, ούτε τίποτε, απλά ελληνικά από χιλιάδες χρόνια.

Εδώ είναι και η Πατριαρχική Σχολή, η Ορθόδοξη, που λειτουργεί σύμφωνα με το πρόγραμμα του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας και την ευθύνη του Πατριαρχείου. Η Αγιοταφίτικη Αδελφότητα συντηρεί πολλές Σχολές διαφόρων βαθμίδων με κύρια την Πατριαρχική Σχολή. Εδώ είναι το σπίτι του Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου, το Υπερώο, το διώροφο σπίτι μέσα στο οποίο έγινε ο Μυστικός Δείπνος και η Επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος.

Από ψηλά βλέπουμε το τείχος των Δακρύων, το Ναό του Σολομώντα, το Τέμενος Ομάρ και το τέμενος Ελ Ακσα.

Οι εβραίοι σε έναν ναό προσκυνούν τον Θεό, στο Ναό του Σολομώντα. Μετά την καταστροφή του το 70 μ.Χ. από τον Τίτο, δεν κατάφεραν να τον ανοικοδομήσουν. Ένα τείχος έχει απομείνει όπου καταφεύγουν να προσκυνήσουν δακρύζοντας, επειδή ούτε το προσκύνημά τους δεν είναι δικό τους. Όσο προσκυνούν, από ψηλά, από το τέμενος του Ομάρ, το ιερότερο μέρος των Αράβων μετά την Μέκκα, ακούγεται διαρκώς η φωνή του μουεζίνη. Οι εβραίοι, ξένοι μέσα στη πόλη που διεκδικούν για δική τους.

«Η Ιερουσαλήμ αποτελεί την ιερή πόλη για τις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Τόσο οι Ισραηλινοί, όσο και οι Παλαιστίνιοι την θεωρούν πρωτεύουσά τους. Η Ιερουσαλήμ είναι μια πόλη χωρίς αναγνωρισμένο καθεστώς. Δεν είναι καν στις λίστες της UNESCO. Η Ιερουσαλήμ είναι υπό κατάληψη από το 1947. Το 1967, οι Ισραηλινοί επανάκτησαν τον έλεγχο της παλιάς πόλης, την οποία είχαν αποσπάσει οι Ιορδανοί. Από το 1967, έχουμε μια πόλη, που οι Ισραηλινοί τη θεωρούν ως την πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ, αλλά αυτό το καθεστώς δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα. Σήμερα δεν υπάρχει καμιά ξένη πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ. Όλες βρίσκονται στο Τελ Αβίβ.»

Επισκεφθήκαμε την Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου Χοζεβά και προσκυνήσαμε στο σπήλαιο του Προφήτη Ηλία. Από τον Άγιο Γεώργιο τον Χοζεβά έφεραν την εικόνα της Παναγίας στην Αμοργό, την Χοζοβιώτισσα. Έλληνες έχουν και σήμερα το μοναστήρι, σε μια πορεία με τα πόδια, για όποιον αντέχει, εκεί ψηλά, όπου ο Έλληνας ηγούμενος μας καλοδέχτηκε και μας κέρασε νεράκι, επειδή τίποτε άλλο δεν φυτρώνει εκεί.

Όπου και να πήγαμε, και πήγαμε σε πολλά, τα περισσότερα άγια σημεία τα έχουν και τα προσέχουν Έλληνες ορθόδοξοι, πουθενά, μα πουθενά, δεν διεκδίκησαν τον οβολό μας. Όλοι μας καλοδέχτηκαν, μας περιποιήθηκαν, μας κέρασαν και μας κατευόδωσαν

Πήγαμε στο Σαραντάριο Όρος, εκεί που ο Χριστός σαράντα μέρες αγωνίσθηκε κατά του διαβόλου (Sarantario Mountain, από τις 40 ημέρες). Μας υποδέχθηκε ένας καλός γέροντας. «Καθήστε, καθήστε να ξεκουραστείτε, πάω να σας φέρω νερό, και μετά να προσκυνήσετε». Κι έφερε νεράκι και βυσσινάδα και γλύκανε το στόμα μας και μετά γλύκανε η ψυχή μας. Κι όλη τους η έγνοια ήταν που καιγόταν η Ελλάδα, είχε πυρκαγιές τότε.

Βρέξαμε τα πόδια μας στον Ιορδάνη ποταμό και επισκεφθήκαμε το μοναστήρι του Αγ. Γερασίμου του Ιορδανίτη. Καταμεσής στην έρημο. Τί έφτιαξαν εκεί οι γέροντες!! Και γνωρίσαμε τον ηγούμενο, από την Μάνη ήταν. Λιτός και καταδεκτικός, με ένα γκρίζο ράσο και ένα ψάθινο καπέλο. Σκεβρωμένο το πρόσωπο, από τον ήλιο και τα σημάδια. Μάζευε τους τραυματίες, όταν γίνονταν μάχες, μάθαμε. Είτε παλαιστίνιους, είτε εβραίους. Τραυματίζονταν κι ο ίδιος και ξαναορμούσε στη μάχη να σώσει κι άλλους. Το μοναστήρι φτιάχνει τα κεριά του πατριαρχείου, έτσι συντηρείται. Μας μοίρασαν κεράκια, εικονίτσες, μας έδωσαν νερό και γλυκό, μας μίλησε ο ηγούμενος για τον αγώνα της Ορθοδοξίας και όταν φεύγαμε μας έραναν με ανθάκια πικροδάφνης. Δεν υπήρξε κανείς που δεν δάκρυσε. Είχαν αγωνία οι μοναχοί για αυτά που γίνονταν στη Πατρίδα, ήταν τότε με τις διαπραγματεύσεις. Είπαμε για την κρίση και μια καλή γριά, μεγάλη γυναίκα, άνοιξε το στόμα της πρώτη φορά και μας μάλωσε. «Ποια κρίση; τί κρίση; σε μια γλάστρα να σπείρεις στη Πατρίδα, θα φυτρώσει ντοματιά, να φας να ζήσεις». Κι όλοι σωπάσαμε, κι ας μη μας είπε η μοναχή για την γη του Ιορδάνη που δεν φυτρώνει τίποτε.

Πήγαμε στην Ιεριχώ, την αρχαιότερη πόλη του κόσμου και είδαμε τη συκομουριά, τη μουριά που βγάζει σύκα. Έλληνες κι εκεί.

Πήγαμε στο μοναστήρι του Αγίου Σάββα, εκεί που χτυπάει ο ήλιος και δεν μπορείς να σταθείς. Κι από ψηλά-ψηλά βλέπεις κάτω-κάτω το ρέμα, αλλά νερό δεν μπορούν να πάρουν γιατί είναι μολυσμένο. Μόνο από το βράχο δακρύζει λίγο νερό και το μαζεύουν για να πιούν. Αγίασμα είναι και μας πρόσφεραν με όλη τους την καρδιά, «μόνο να μη χυθεί καμιά σταγόνα γιατί είναι αγίασμα».

Πήγαμε και που δεν πήγαμε.

Στο πηγάδι του Ιακώβ, εκεί που ο Χριστός μίλησε στη Σαμαρείτιδα. Το μοναστήρι το διεκδικούν οι Ισραηλινοί, είναι το αρχαίο πηγάδι του Ιακώβ. Γεμάτη σφαίρες είναι η πόρτα και οι τοίχοι του μοναστηριού στη Ναμπλούς, στην αρχαία ελληνική Νεάπολη. Εκεί είναι και το σκήνωμα του Φιλούμενου, που μαρτύρησε από αυτές τις επιθέσεις. Τώρα είναι εκεί ένας ηγούμενος, μας κέρασε καρπούζι και μας μίλησε. Έξι στρατοδικεία εκκρεμούν σε βάρος μου, είπε. Μισή μερίδα ο καλόγερος, κάτισχνος αλλά γενναίος. «Να εδώ στο πηγάδι το βλέπετε το φαγωμένο σκαλοπάτι; από χειροβομβίδα είναι. Μου όρμησε ένας απ' αυτούς, με χτύπησε, να εδώ στο πρόσωπο και μάτωσα, αλλά μη νομίζετε, αρπάζω το θυμιατό και τον σβούριξα κάτω. Να σας πω κάτι, είπε: Δεν θέλουμε τα λεφτά σας, ανθρώπους θέλουμε. Εγώ θα μείνω εδώ μέχρι τέλους, αλλά μετά; Όμως έχει ο Θεός! Και να ξέρετε: Το Άγιο Όρος είναι το περιβόλι της Παναγιάς, αλλά εδώ είναι το σπίτι της Παναγιάς, να μη το ξεχνάτε. Εμείς δεν τα παραδίνουμε αυτά τα μέρη.

Πήγαμε στη Βηθανία, τώρα την πόλη την λένε Λάζαρος. Εκεί που ανέστησε ο Χριστός τον φίλο Του. Και παραέξω ήταν το μοναστήρι που προϋπάντησε η Μάρθα και η Μαρία τον Χριστό. Οχτώ κορίτσια, οχτώ μοναχές, οχτώ ελληνοπούλες εκεί φυλάνε Θερμοπύλες. Μπήκαμε μέσα στο μοναστήρι, «Κλείσε, κλείσε την πόρτα μη μπουν» Και μαντάλωσαν γερά. Ακούνε τις σφαίρες να βαράνε και πέφτουνε στην προσευχή, αλλά ούτε που περνάει από το νου τους να εγκαταλείψουν τα ιερά και τα όσια.

Πήγαμε στο όρος Θαβώρ, εκεί που το Φως της Μεταμόρφωσης είναι μόνιμο. Εκεί άκουσα, ένα κοριτσάκι να το φωνάζουν: «έλα, έλα Θαβωρούλα». Πήγαμε στην Κανά και ήπιαμε κρασί, πήγαμε στη Τιβεριάδα και φάγαμε ψάρι απ’ αυτά που ψάρευαν οι Απόστολοι. Μείναμε στη Βηθλεέμ, στο χωριό των Ποιμένων, εκεί που στο ορθόδοξο σχολείο του πατριαρχείου φοιτούν παιδιά παλαιστινίων.

Περπατήσαμε στο Όρος των Ελαιών. Επισκεφθήκαμε το σημείο της Ανάληψης, που το έχει μια φατρία μουσουλμάνων και πληρώνεις είσοδο για να μπεις στο τέμενος.

Επισκεφθήκαμε απέναντι τον Ορθόδοξο Ναό της Ανάληψης. Εκεί που ο Ιωακείμ με τη μητέρα του, από τη Χίο ήρθανε, για να φτιάξουν τον ναό.

Κι έφτιαξε ο Ιωακείμ, ναό περίλαμπρο, κι ας μη του έδινε άδεια η πολεοδομία. Κι ήρθαν οι αρχές με στρατό το 1992 και μπουλντόζες και γκρέμισαν την Εκκλησία. Αλλά ο Ιωακείμ, είχε και ναό «ρεζέρβα» κάτω από τον κύριο ναό. Και ορμάει το βελόνι του εκσκαφέα κι αρχίζει να γκρεμίζει το ταβάνι του υπόγειου ναού. Αλλά δεν πρόλαβε να «χτυπήσει» πάνω από δυο φορές και έσπασε το κεντρί. Και μέσα από τα χαλάσματα, ήταν επάνω-επάνω η εικόνα της Ανάληψης του Χριστού και τα μάζεψαν οι «αρχές» και έφυγαν και δεν ξανάρθαν. Αλλά κουκουλοφόροι επιτέθηκαν στον Ιωακείμ και στη μάνα του και την δολοφόνησαν. Και πάει η μάνα του Ιωακείμ, που ήταν λυκειάρχης στη Χίο, δήμαρχος στο Βροντάδο. Αλλά ο Ιωακείμ έμεινε εκεί αν φυλάει το ναό μέχρι που πήγε να βρει τη μητέρα του στη γιορτή της Ανάληψης του Κυρίου.

Πήγαμε στη Γεσθημανή και απέναντι είδαμε τη Χρυσή Πύλη, την πιο αρχαία πύλη της Ιερουσαλήμ. Από αυτή πέρασε ο Χριστός πάνω στο γαϊδουράκι κατά την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα, όπως και ο αυτοκράτορας Ηράκλειος μεταφέροντας τον Τίμιο Σταυρό το 629 μ.Χ. από τους Πέρσες. Η πόρτα αυτή κλείστηκε από τους μουσουλμάνους, και είναι κλειστή μέχρι σήμερα και η παράδοση λέει ότι και πάλι θα ανοίξει η πύλη, όταν θα ξανάρθει ο Κύριος κατά τη Δευτέρα παρουσία. 

Μέσα στη παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ, όποια πορτούλα και να ανοίξεις, ένα μοναστήρι μέσα θα βρεις. Οι πορτούλες μικρές, πρέπει να μπεις σκυφτός, ίσως για να μην έμπαιναν έφιπποι, ίσως για τον φόβο των εχθρών. Και μέσα, οι χώροι των μοναστηριών τεράστια κτίσματα που τα φυλάνε ένας-δυο, λίγοι μοναχοί από την εποχή της Αγίας Ελένης, της μάνας του αυτοκράτορα. Είναι το τάγμα των Αγιοταφιτών. Η Αδελφότητα του Αγίου Τάφου. Από τότε. Τί ιππότες και ροδόσταυροι και Ναΐτες και δεν ξέρω εγώ τί; Αυτοί είναι: Οι Φύλακες Του Αγίου Τάφου. Δυο σημαίες βλέπεις παντού, μια ελληνική και μια λευκή με τον κόκκινο σταυρό και τα κίτρινα γράμματα, το ένα μέσα στο άλλο: ΤΦ. Τάφου Φύλακες.

Συναντηθήκαμε με τον Πατριάρχη, καθίσαμε ώρα μαζί του, μας υποδέχθηκε, μας κέρασε, μας μίλησε. Μας παρεχώρησε για συνοδεία έναν διάκονο. Ο διάκονος Ευλόγιος ήταν μαζί μας παντού, σε όλη τη διαδρομή, σε όλα τα προσκυνήματα. Ήταν ο ξεναγός μας. Και ήξερε για όλα να μας πει. Και όταν το μεσημέρι κάναμε διάλλειμα για ξεκούραση, ο Ευλόγιος έπαιρνε μαζί του τους νέους, και τους πήγαινε και σε άλλα προσκυνήματα. Και τα παιδιά ακολουθούσαν. Ο Ευλόγιος πρόθυμος, χαμογελαστός, με τον καλό τον λόγο, έτρεχε, πετούσε και τα παιδιά ακολουθούσαν. Κανείς δεν κουράζονταν, κανείς δεν βαριόταν, κανείς δεν ήθελε να διακόψει.

Και ήταν Σάββατο βράδυ και μας είπε ο συνοδός, ότι όποιος θέλει να έρθει απόψε στον Πανάγιο Tάφο, θα γίνει αγρυπνία. Τί ώρα θα γίνει αυτό; Τί ώρα θα τελειώσει; Θα ξεκινούσε μετά τις 12 την νύχτα προς Κυριακή. Είμασταν κουρασμένοι, αλλά είπαμε, πάμε να δούμε και να ακούσουμε. Και είναι το τεράστιο κουβούκλιο του Τάφου του Χριστού και ενώνεται με την είσοδο του Ναού της Αναστάσεως κάτω από ένα τεράστιο θόλο. Σ' αυτό το διάδρομο έγινε η λειτουργία.

Δεν πηγαίνω συχνά στην εκκλησία, δεν έχω εξοικειωθεί. Κουράζομαι. Και είχα μια δυσανεξία.

Άρχισε η Λειτουργία. Ήρθε ο Επίσκοπος. Μαζευτήκαμε και παρακολουθούσαμε. Είχαμε χάσει τον Ευλόγιο, ώσπου τον βλέπουμε ξαφνικά. Ήταν σοβαρός. Τηρούσε όλο το τυπικό και όλους τους κανόνες. Είχε σεβασμό σ' αυτό που έκανε και μια ευγένεια. Κρατούσε το Ευαγγέλιο. Και άρχισε να διαβάζει. Και μας έφυγε όλη η κούραση. Η στεντόρεια φωνή του αντήχησε στο στερέωμα του Ναού. Μείναμε με το στόμα ανοιχτό. Ο Ευλόγιος ήταν Αρχάγγελος και λειτουργούσε το ποίμνιο του, που τον ακολουθούσε. Εκστασιαστήκαμε, συγκινηθήκαμε και χαρήκαμε. Γέμισε η καρδιά μας ομορφιά και δοξάσαμε. Όλοι. Ο Ευλόγιος ήταν υπέρλαμπρο αστέρι, φώτιζε ολόκληρος και μαζί του φωτιστήκαμε και εμείς. Ο Ευλόγιος ήταν ο Αρχιδιάκονος του Πατριαρχικού Θρόνου και ήταν τόσο σεμνός!

Ήταν η μέρα που θα φεύγαμε, και περάσαμε να προσκυνήσουμε το Σπήλαιο της Βηθλεέμ. Μπήκαμε στο Ναό και κατεβήκαμε στο σπήλαιο. Ήταν 8 η ώρα το πρωί και άρχιζε η λειτουργία. Σταθήκαμε να παρακολουθήσουμε. Σε τρεις γλώσσες τα λέγανε. Αραβικά και Ρωσικά, αλλά τα σπουδαία μέρη οι ξενόγλωσσοι ιερείς τα έλεγαν στα ελληνικά. Εξάλλου στα ελληνικά γράφτηκε το Ευαγγέλιο. Και ξαφνικά, άνοιξαν τα μάτια μου. Δάκρυα έτρεχαν, χωρίς λόγο. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτε. Δεν μπορούσα να συγκρατηθώ.

Μαζί μας παρακολουθούσαν και Ρώσοι. Ιδιαιτέρως ευλαβείς. Προσηλωμένοι. Εμείς κάναμε και τον θόρυβό μας. Οι νέοι μας πηγαινοερχόντουσαν. Μέχρι που είπαν οι Ιερείς το «πάτερ ημών». Τότε ήταν που τα παιδιά μας, οι νέοι μας, συγκεντρώθηκαν και έβαλαν φωνή: «Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς ...». Όλοι μαζί!

Αυτό ήταν το προσκύνημά μας, και είχε ζέστη και κούραση, και ελέγχους στα κατεχόμενα και όπλα και έποικους και από όλα είχε. Αλλά ούτε ένας δεν τρόμαξε, ούτε ένας δεν γκρίνιασε, ούτε ένας δεν υστέρησε. Ήταν μια μεγάλη γυναίκα μαζί μας. Είχε κάνει εγχείρηση στα γόνατα. «Να σας βοηθήσω;» της λέω. «Μπαααα, ας κουραστώ, θα πονέσουν τα ποδάρια μου, θα περάσουν, αλλά αυτό που γνωρίζω δεν θα το ξαναβρώ».

Και, τον νου σας, μη μου πει κανείς για ιουδαϊκή θρησκεία και αηδίες. Εκεί κάτω είναι μόνο Ελλάδα και Ορθοδοξία ...