Παιδιά που κακοποιήθηκαν μέσα σε Ιδρύματα λύνουν την σιωπή τους

Ενήλικες που έχουν κακοποιηθεί στην παιδική τους ηλικία και ζούσαν σε ίδρυμα δεν αποκάλυψαν την κακοποίηση παρά μόνο αφότου αποχώρησαν από αυτό. Από την πλευρά τους οι επαγγελματίες φοβούνται μήπως χάσουν τη δουλειά τους αν προβούν σε καταγγελία κάποιας κακοποίησης.

Τα θύματα κακοποίησης σε Ιδρύματα δεν ενδιαφέρονται να αποδοθεί δικαιοσύνη καθώς δηλώνουν ότι «Είναι μάταιο. Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει αυτό που έγινε». Το ποιο συγκλονιστικό από όλα είναι η διαπίστωση ότι τα θύματα «Παρόλο που τα ιδρύματα ήταν ο χώρος στα οποία υπήρξε η κακοποίηση συνεχίζουν να διατηρούν ένα ισχυρό δεσμό μαζί τους και εξαρτώνται μερικώς από αυτά».

Μια αλήθεια που δεν δημοσιοποιείται για την ελληνική πραγματικότητα, αυτή της κακοποίησης που γίνεται μέσα στα Ιδρύματα από τους ανθρώπους που θα έπρεπε να φροντίζουν τα ευάλωτα παιδιά που ζουν σε αυτά. Τα αποτελέσματα της έρευνας SASCA είναι γροθιά στο στομάχι για το τι βιώνουν παιδιά σε Ιδρυματικές η άλλες δομές παιδικής προστασίας .
Ελλείψεις στην παιδική προστασία και χρόνιες υστερήσεις στην κοινωνική πρόνοια στην Ελλάδα καθιστούν σχεδόν αδύνατη την καταγραφή της κακοποίησης των παιδιών στα Ιδρύματα καθώς ισχύει ο νόμος της σιωπής.

Η ένδεια παιδοκεντρικών υπηρεσιών στην Ελλάδα και η ακαταλληλότητα των πλαισίων φιλοξενίας να ανταποκριθούν εξατομικευμένα στις ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες των παιδιών έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στον ήδη τραυματισμένο παιδικό ψυχισμό σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας SASCA.
Επιπρόσθετα στα πλαίσια κλειστής φιλοξενίας παιδιών ευδοκιμεί και στην Ελλάδα η κάθε είδους θυματοποίηση των παιδιών συμπεριλαμβανόμενης της θυματοποίησης τους από ομηλίκους και από προσωπικό, εθελοντές ή παράγοντες των πλαισίων φιλοξενίας τους.

Οι εργασίες για το Διετές ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο «Κακοποίηση και Ιδρύματα κακοποίηση από τα Ιδρύματα», συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υλοποιείται από τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο πλαίσιο του προγράμματος SASCΑ και τον Γιώργο Νικολαΐδη Ψυχίατρο, MD, MA, MSc, PhD.

Είναι μια ευρωπαϊκή συνεργασία ΜΚΟ, Πανεπιστημίων, Δημοσίων Φορέων και Οργανώσεων θυμάτων παιδικής κακοποίησης από την Ιταλία, την Ιρλανδία, την Ελλάδα και τη Ρουμανία.
Εξετάζει το φαινόμενο της κακοποίησης των παιδιών σε εξω-οικογενειακά περιβάλλοντα από την οπτική των ενήλικων πια θυμάτων και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του φαινομένου.
Στην έρευνα συμμετείχαν 100 επαγγελματίες του χώρου της κοινωνικής πρόνοιας, της ψυχικής υγείας και της παιδικής προστασίας με μέσο όρο ηλικίας 30-49 ετών. Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά καθώς μόνο το 55% των συμμετεχόντων γνώριζαν το θέμα των Λεχαινών ενώ το 70% απάντησε ότι η κακοποίηση είναι κάτι που συμβαίνει συχνά μέσα στα Ιδρύματα.

Οι επαγγελματίες αναφέρουν ότι η ευθύνη ανήκει στον υπεύθυνο του ιδρύματος και τους φροντιστές που βρίσκονται σε άμεση επαφή με τα παιδιά. Συγκάλυψη. Διαπλοκή, γραφειοκρατία, φόβος είναι τα πιο σημαντικά εμπόδια που αποτρέπουν το σύστημα να αναγνωρίσει την ευθύνη του σε περιπτώσεις κακομεταχείρισης εναντίον παιδιών που διαμένουν σε ιδρυματικά πλαίσια σύμφωνα με τις απαντήσεις που δόθηκαν.

Οι υπεύθυνοι της έρευνας είχαν εξαιρετική δυσκολία στην ανεύρεση δείγματος ενηλίκων, ατόμων που έχουν κακοποιηθεί στην παιδική τους ηλικία και ζούσαν σε ιδρύματα καθώς οι 20 συμμετέχοντες έδειξαν άρνηση να θυμηθούν το τραυματικό παρελθόν, και αδυνατούσαν να εμπιστευτούν τους ψυχολόγους.
Όπως αποκαλύπτεται από τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την πλευρά τους τα άτομα που έχουν κακοποιηθεί σε Ιδρύματα αισθάνονται έντονο θυμό προς τους γονείς τους και τον διευθυντή του ιδρύματος που δεν κατάφεραν να τους βοηθήσουν. Κοινωνική φοβία. Παρουσιάζουν συναισθηματικές διαταραχές, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Ψυχοσωματικά συμπτώματα. Δυσκολία στον δεσμό και στη σύναψη σχέσεων όλοι οι συμμετέχοντες είναι ελεύθεροι. Μπορεί να είχαν παλαιότερα κάποια σχέση αλλά κανείς από αυτούς δεν είναι παντρεμένος.

Έτσι τα παιδιά των Ιδρυμάτων φαίνεται πως ανήκουν κατ’ εξοχήν στην κατηγορία των «πολύ-θυματοποιημένων» παιδιών ήδη πριν εισαχθούν στο σύστημα παιδικής προστασίας. Η παραμονή τους στο ίδρυμα ανεξαρτήτως νέας τραυματικής εμπειρίας θυματοποίησης τους φαίνεται να πριμοδοτεί εκείνες τις ψυχολογικές διαταραχές και τέτοια ελλείμματα στις κοινωνικές και λεκτικές τους δεξιότητες που τα καθιστά ευάλωτα σε σεξουαλική εκμετάλλευση και θυματοποίηση στην μετέπειτα ζωή τους. Έτσι τα παιδιά αυτά φαίνονται πολλαπλώς ευάλωτα στη θυματοποίηση πριν, κατά και μετά την παραμονή τους στα Ιδρύματα.

Οι 20 δικαστικοί λειτουργοί από την Αθήνα και Πειραιά που συμμετείχαν στην έρευνα πιστεύουν πως πρέπει να γίνει πιο ειδική η νομοθεσία σχετικά με τα ιδρύματα, να δοθεί έμφαση στην πρόληψη και στους ελέγχους, δίκες κεκλεισμένων των θυρών παρουσία ψυχιάτρου.

Ποιες είναι οι προκλήσεις της εποχής και σε ποια συμπεράσματα οδηγούμαστε; Σήμερα δεν θα έπρεπε σχεδόν κανένα παιδί να απομακρύνεται από την φυσική του οικογένεια για λόγους ένδειας. Επίσης την Ελλάδα η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών που απομακρύνονται από τους γονείς τους οδηγούνται σε ιδρύματα (σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στην Βόρεια, Κεντρική και Μεσογειακή Ευρώπη).

Οι προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια για τη σύνδεση των ιδρυμάτων με την κοινότητα δεν επαρκούν. Τείνουμε να μετατρέπουμε τα ιδρύματα σε «οικογενειακού τύπου» φροντίδα αντί να στραφούμε στην ενίσχυση της ίδιας της οικογένειας και την ανάπτυξη της αναδοχής και της παιδοθεσίας.

Πως πάμε παρακάτω; Τα αποτελέσματα της έρευνας SASCA δείχνουν τον δρόμο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση ανηλίκων σε δομές φιλοξενίας και προτείνουν. Η παραμονή ενός παιδιού σε δομή φιλοξενίας θα πρέπει να αξιολογείται συχνά ώστε να είναι η μικρότερη δυνατή.

Στόχος των επαγγελματιών θα πρέπει να είναι πρώτα η επανένωση με την βιολογική οικογένεια.
Αυτό προϋποθέτει ταχύτατα ατομικό σχέδιο δράσης για κάθε παιδί σε κίνδυνο, για κάθε παιδί στην φροντίδα των υπηρεσιών καθώς και εντατική παρέμβαση στην βιολογική του οικογένεια.
Σε περιπτώσεις που αυτό δεν καθίσταται δυνατό, εξετάζονται εναλλακτικές μορφές φιλοξενίας.

Και τι γίνεται με τα παιδιά που ως ενήλικες έλυσαν την σιωπή τους και μίλησαν ανοιχτά για την κακοποίηση τους. Το 70% των επαγγελματιών της πρόνοιας που συμμετείχαν στην έρευνα SASCA συμφώνησαν πως θα πρέπει να υπάρξει μια δημόσια συγνώμη στα παιδιά που θυματοποιήθηκαν στα Ιδρύματα. Ίσως να μην είναι αρκετό αλλά η παραδοχή του προβλήματος κακοποίησης μέσα στα Ιδρύματα είναι μια αρχή για την Ελληνική Κοινωνία.

psychologynow.gr
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι