Το Κουλούρι Θεσσαλονίκης: Η ιστορία του και μια συνταγή!

     Μπορεί για την καταγωγή και το όνομά του να υπερηφανεύεται η Θεσσαλονίκη, αλλά εδώ και αρκετά χρόνια η διατροφική αξία του και η νοστιμιά του, έχουν κατακτήσει όλη τη χώρα και όσοι το… αγαπούν, το επιλέγουν ως σνακ συχνά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.

     Θα το βρείτε πλέον σε διάφορες παραλλαγές: πολύσπορο, γεμιστό, χωρίς σουσάμι, με ταχίνι, ολικής άλεσης, διπλό κ.ά., αλλά το κλασικό, σησαμένιο κουλούρι Θεσσαλονίκης, είναι εκείνο που ξεκίνησε να παρασκευάζεται στη συμπρωτεύουσα από τους πρόσφυγες που ήρθαν από τις χαμένες πατρίδες κι εκείνο που έχει μείνει στην καρδιά μας ως το παραδοσιακό ελληνικό προϊόν που πουλούσαν οι μικροπωλητές με τους ταβάδες στο κεφάλι από τα ξημερώματα.
     Παρόλο που δεν έχει κατοχυρωμένη ονομασία προέλευσης, το σησαμένιο κουλούρι ταυτίστηκε με τη συμπρωτεύουσα καθώς η ιστορία του ξεκινά την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και εμφανίστηκε κυρίως στην Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη. Η λέξη κουλούρι προέρχεται από τη βυζαντινή λέξη «κολλίκιον», που αναφέρεται σε πολλά βυζαντινά κείμενα.
     Στην Ελλάδα αλλά και στην Τουρκία (όπου ονομάζονται “simit“) είναι δημοφιλές έδεσμα το οποίο συνήθως καταναλώνεται το πρωί. Η παλιότερη αναφορά σε κουλούρι βρίσκεται το 1525 στην Κωνσταντινούπολη, ενώ σύμφωνα με τον Εβλιγιά Τσελεμπή το 1630 υπήρχαν στην πόλη περίπου 70 αρτοποιεία που παρασκεύαζαν κουλούρι.
     Στην Ελλάδα, το επάγγελμα του αρτοποιού- κουλουροποιού ασκούσαν κατά κύριο λόγο Έλληνες από την Ήπειρο. Η παράδοση λέει ότι το σχήμα της κεφαλής των Ηπειρωτών προέρχεται από το βάρος της τάβλας των κουλουριών που κουβαλούσαν στο κεφάλι τους οι πωλητές. Γνωστή είναι επίσης και η ευχή της ηπειρώτισσας μάνας προς το αγόρι της, η οποία με ένα χτύπημα στο κεφάλι έλεγε «Άντε και στην Πόλη κουλουρτζής».
     Από τα μεσάνυχτα οι τεχνίτες στους φούρνους που άναβαν με ξύλα ετοίμαζαν το προζύμι από μαγιά ψωμιού. Πριν ξημερώσει, τα κουλούρια ήταν έτοιμα και η μυρωδιά του ψημένου σησαμιού ήταν πειρασμός για κάθε περαστικό.
     Οι μικροπωλητές με τους ταβάδες στο κεφάλι ή με καλάθια ξεχύνονταν στους δρόμους από τα ξημερώματα και μέχρι τις 10-11 το πρωί ξεπουλούσαν.
     Πολλές φυσικά είναι και οι αναφορές γύρω από το κουλούρι, τόσο στη λαϊκή μας παράδοση, 

«Κουλούρια πλάθει και ψωμιά κι η γειτονιά μυρίζει, σαν η ξυλένια φτυάρα του φουρνίζει ξεφουρνίζει και από τα χέρια του εμείς ψωμί ξεροψημένο τρώμε ζεστό και όμορφο Θεού ευλογημένο», 

όσο και στην ποίηση, όπου ένα από τα χαρακτηρίστηκα απόσπασμα είναι από παλιό ποίημα του Ανθολογίου της Β’ τάξης του Δημοτικού της δεκαετίας 60-70: «Κουλουρά, κυρ κουλουρά, τόση αν χάριζαν χαρά τα κουλούρια όλου του κόσμου, θά λεγα: Δασκάλα, δώσμου όσα θες μηδενικά μυρωδάτα και γλυκά». 

Μπορεί να μιλάμε για την ιστορία και το όνομα του διάσημου κουλουριού αλλά υπάρχουν και παραδοσιακά Ελληνικά φαγητά που χάθηκαν με τα χρόνια!
     Στην Πόλη οι κουλουρτζήδες διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους με την ονομασία «κουλούρι Θεσσαλονίκης». 

Πολύ αργότερα, την ίδια ονομασία χρησιμοποιούσαν και οι κουλουρτζήδες των Αθηνών, όταν έβγαιναν στις πλατείες με τις τάβλες στο κεφάλι. Έτσι, οι ίδιοι οι τεχνίτες, παραγωγοί και πωλητές προσδιόρισαν ιστορικά το τόσο διαδεδομένο σήμερα στην Ελλάδα κουλούρι Θεσσαλονίκης με το γνωστό σχήμα, το μπόλικο σησάμι και την τραγανή γεύση.

Η διατροφική αξία της… απλότητας
Το κουλούρι Θεσσαλονίκης είναι πολύ υγιεινό και οικονομικό σνακ. Μπορείτε να το φάτε περπατώντας στο δρόμο, να το πάρετε μαζί σας στη δουλειά και να το συνδυάσετε με τυρί για ένα ελαφρύ και δυναμωτικό γεύμα.

Παρασκευάζεται από αλεύρι σίτου, μαγιά, νερό, αλάτι και ζάχαρη. Αλλά το μυστικό της γεύσης του κουλουριού (εκτός από το ψήσιμο και την ζύμη) είναι το πολύ και καλής ποιότητας σουσάμι. 

Το σουσάμι και τα προϊόντα του (ταχίνι, χαλβάς, σησαμέλαιο), αποτελούν τρόφιμα θερμιδογόνα μεν, υψηλής διατροφικής αξίας δε.

Οι σπόροι του σουσαμιού (μόλις 28 γρ.), προσφέρουν περισσότερο από το 1/4 των ημερήσιων αναγκών μας σε ασβέστιο, αποτελούν υψηλής βιολογικής αξίας φυτικές πρωτεΐνες και περιέχουν κυρίως βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως Β1, Β2 και νιασίνη (βιταμίνη Β5).

Επίσης, η αυξημένη παρουσία πολυακόρεστων λιπαρών οξέων στο σουσάμι, το καθιστά μια ιδιαιτέρως θρεπτική τροφή, καθώς τα συγκεκριμένα οξέα δεν μπορεί να τα συνθέσει ο ανθρώπινος οργανισμός.

Τα τελευταία χρόνια η διατροφική αξία του σησαμιού, έχει συσχετιστεί, τόσο με την πρόληψη, όσο και με την αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων με υψηλή συχνότητα στους κατοίκους της Δύσης, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου (το σουσάμι περιέχει φυτοχημικές ουσίες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες) κ.ά.

Εύκολα στην παραγωγή τους, αφράτα, γρήγορα και με ελάχιστες θερμίδες σπιτικά κουλούρια Θεσσαλονίκης!

Ακολουθεί μια υπέροχη συνταγή για το αγαπημένο σνακ.

Υλικά:
15 g. ξηρή μαγιά
150 ml νερό χλιαρό στους 40oC
1 1/2 κ.σ. ζάχαρη
500 g. αλεύρι (150 g. σκληρό και 350 g. μαλακό)
1 κ.σ. αλάτι
60 g. ελαιόλαδο
150 ml νερό

Για την επικάλυψη:
360 ml χλιαρό νερό
70 g. ζάχαρη
200 g. σουσάμι

Εκτέλεση:
* Αναμειγνύουμε τη ξηρή μαγιά με το νερό στους 40οC και τη ζάχαρη. Αφήνουμε 10 λεπτά να δράσει η μαγιά.
* Σε ξεχωριστό μπολ αναμειγνύουμε με ένα σύρμα το αλεύρι με το αλάτι. Προσθέτουμε το διάλυμα μαγιάς. Αναμειγνύουμε μέχρι να αρχίσουν να ενώνονται τα υλικά. Ρίχνουμε το ελαιόλαδο και ανακατεύουμε με μια ξύλινη κουτάλα. Συνεχίζουμε το ανακάτεμα με τα χέρια για να δέσουν απόλυτα τα υλικά μεταξύ τους. Εάν το ζυμάρι είναι σχετικά υγρό ή κολλώδες, προσθέτουμε λίγο ακόμα αλεύρι. Η ζύμη είναι έτοιμη όταν έχει ελαστική και ομοιόμορφη υφή. Καλύπτουμε το μπολ με πετσέτα και αφήνουμε να ξεκουραστεί για 45 λεπτά.
* Μεταφέρουμε το ζυμάρι σε αλευρωμένο πάγκο εργασίας. Ζυμώνουμε με τα χέρια με δυνατές κινήσεις στον πάγκο. Ρολάρουμε το ζυμάρι στον πάγκο σε μεγάλο κορδόνι. Προσέχουμε να έχει το ίδιο πάχος σε όλο το μήκος του. Κάνουμε σχισμές κατά μήκος του ζυμαριού και στη συνέχεια κόβουμε σε μικρότερα κομμάτια ίσιου μεγέθους. Τώρα παίρνουμε ένα ένα τα ζυμαράκια και τα ανοίγουμε σε μεγαλύτερο φυτίλι. Θέλουμε να πετύχουμε ίσο πάχος ώστε να φτιάξουμε ομοιόμορφα κουλούρια. Σχηματίζουμε το κουλούρι ενώνοντας τις άκρες του ζυμαριού.
* Σε ταψί αναμειγνύουμε χλιαρό νερό με ζάχαρη. Βουτάμε το κουλούρι στο ζαχαρόνερο, ίσα να το βρέξουμε. Στη συνέχεια περνάμε το κουλούρι από το σουσάμι ώστε να καλύψει καλά όλη την επιφάνειά του. Μεταφέρουμε το κουλούρι σε λαμαρίνα στρωμένη με λαδόκολλα. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία για τα υπόλοιπα κουλούρια.
* Ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στους 200οC για 15 λεπτά. Για πιο τραγανό αποτέλεσμα, ψήστε τα κουλούρια σας γύρω στα 20 λεπτά.

πηγή

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι