11 Ιουνίου 1.184 π.Χ: Η πτώση της Τροίας / On This Day – The Fall of Troy

Σαν σήμερα 11 Ιουνίου, το 1184 π.Χ., ο ενωμένος στρατός των Δαναών – Αχαιών (όπως ονομάζονταν τότε οι Έλληνες) άλωσε την Τροία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ερατοσθένη.

Ο Τρωικός Πόλεμος ήταν μία δεκαετής πολεμική σύγκρουση των Ελλήνων (Αχαιοί ή Αργείοι ή Δαναοί στον Όμηρο, όπως αποκαλούσε τους Μυκηναίους) με τους Τρώες, κάτω από τα τείχη της Τροίας.

Η κύρια αφορμή του πολέμου ήταν η αρπαγή της Ελένης, της συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου, από τον πρίγκιπα της Τροίας Πάρι.

Από διαφορετικούς συγγραφείς έχουν διατυπωθεί διαφορετικά έτη της Άλωσης: κατά τον Έφορο από την Κύμη το 1135 π.Χ., τον Σωσίβιο το 1172 π.Χ., τον Ερατοσθένη το 1184/83 π.Χ., τον Τιμαίο το 1193 π.Χ., το Πάριο χρονικό το 1209 π.Χ. ή τον Ηρόδοτο το 1250 π.Χ.

Οι δυνάμεις των Αχαιών περιγράφονται με λεπτομέρεια στον κατάλογο των πλοίων (Νεών κατάλογος), στην β’ Ραψωδία της Ιλιάδας.

Αποτελούνταν από 28 περιοχές: στην Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Πελοπόννησο, Δωδεκάνησα, Κρήτη και ορισμένα νησιά του Ιονίου πελάγους, συγκεντρώνοντας στόλο από 1.178 πεντηκόντορους και 50 κωπήλατους.

Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ο στόλος αποτελούνταν από 1.200 πλοία και συγκεκριμένα ο στόλος των Βοιωτών διέθετε 80 άτομα πλήρωμα σε κάθε σκάφος του, ενώ τα πλοία του Φιλοκτήτη διέθεταν μόνο 50 κωπηλάτες το καθένα.

Προφανώς αυτοί οι αριθμοί αφορούσαν το μέγιστο και ελάχιστο δυνατό πλήρωμα που διέθετε ένα πλοίο.

Αν συνυπολογιστούν όλα τα παραπάνω η συνολική ένοπλη δύναμη των Ελλήνων ανέρχονταν από 70.000 ως 130.000 άντρες.

Άλλος κατάλογος πλοίων που μας διασώζει ο Απολλόδωρος διαφέρει ελαφρώς από αυτόν του Ομήρου όμως συμφωνεί για το σύνολο της εκστρατευτικής δύναμης.

Ορισμένοι ερευνητές έχουν ισχυριστεί ότι ο κατάλογος του Ομήρου είναι αντίγραφο κάποιου παλαιότερου εγγράφου που ανάγονταν στην εποχή του Χαλκού (τότε δηλαδή που διαδραματίστηκε ο Τρωικός Πόλεμος), πιθανόν κάποιου γενικού σχεδίου επιχειρήσεων του Αχαιού άνακτα ή γενικότερα του υπευθύνου της εκστρατείας.

Ορισμένοι άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι απλώς είναι δημιούργημα του Ομήρου.

Στην β’ ραψωδία της Ιλιάδας παρουσιάζεται επίσης και ο κατάλογος των Τρώων και των συμμάχων τους, εκτός από την ίδια την Τροία, της οποίας ηγούνταν ο Έκτορας, στους συμμάχους περιλαμβάνονταν:

Δάρδανοι (υπό τον Αίνεια), Αδραστενείς, Περκοτιανοί, Πελασγοί, Θράκες, Κίκονες δορυφόροι, Παίονες τοξότες, Μύσιοι, Φρύγες, Μιλήσιοι, Λύκιοι υπό τον Σαρπηδόνα και Κάρες.

Δεν διευκρινίζεται τι γλώσσα μιλούσαν αυτοί οι λαοί, μόνο οι Κάρες αναφέρονται ως βαρβαρόφωνοι.

Οι υπόλοιποι σύμμαχοι των Τρώων αναφέρεται ότι μιλούσαν διάφορες γλώσσες και έπρεπε από τους επικεφαλής τους να μεταφραστούν οι διάφορες εντολές στο πεδίο της μάχης.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το στοιχείο ότι, κατά τα έπη, Τρώες και Αχαιοί υπήρξαν ομόθρησκοι και δέκτες του ίδιου πολιτισμού και οι ήρωες μεταξύ τους μιλούσαν στην ίδια γλώσσα. Αυτό βέβαια μπορεί να γίνεται και χάριν απλούστευσης και δραματοποίησης των επών.

Ο πόλεμος έληξε μετά από δέκα χρόνια με ένα ιδιαίτερο τέχνασμα.

Ο Οδυσσέας επινόησε την κατασκευή ενός μεγάλου σε μέγεθος ομοιώματος ξύλινου κούφιου αλόγου, του Δούρειου Ίππου.

Το άλογο ήταν ζώο ιερό για τους Τρώες και πιστευόταν ότι θα το μετακινούσαν, ως φυλακτό, στο εσωτερικό της πόλης τους, αφού είχαν προετοιμαστεί όλες οι συνθήκες που θα έδιναν την εντύπωση ότι οι Έλληνες έφυγαν οριστικά.

Το κατασκεύασε ο μηχανικός Επειός, με την καθοδήγηση της Αθηνάς και στο εξωτερικό του έφερε την επιγραφή:

«Αφιερωμένο στην Αθηνά από τους Έλληνες, για την επιστροφή τους στην πατρίδα».

Στον Δούρειο Ίππο εισχώρησε ομάδα Αχαιών με επικεφαλής τον Οδυσσέα, ενώ ο υπόλοιπος στρατός έκαψε το στρατόπεδο προκειμένου να πιστέψουν οι Τρώες ότι η αποχώρησή τους είναι οριστική, και έπλευσαν για την Τένεδο.

Το επόμενο πρωί, οι Τρώες ανακαλύπτουν ότι το αντίπαλο στρατόπεδο είχε εγκαταλειφθεί.

Μέσα στον ενθουσιασμό τους πίστεψαν ότι ο δεκαετής πόλεμος έχει λήξει και θεώρησαν ότι πρέπει να μετακινήσουν τον Δούρειο Ίππο στον εσωτερικό της πόλης.

Ορισμένοι μεμονωμένοι Τρώες θεώρησαν ότι είναι καταραμένο και πρέπει να το ρίξουν στον γκρεμό ή να το κάψουν.

Η κόρη του βασιλιάς της Τροίας, Πρίαμου, Κασσάνδρα και ο ιερέας του Ποσειδώνα Λαοκόων προειδοποίησαν ότι μόνο συμφορά θα φέρει στην πόλη.

Αλλά η Κασσάνδρα ενώ είχε την διόραση, από τον Απόλλωνα να μπορεί να προβλέπει γεγονότα, είχε και την κατάρα του, επειδή αθέτησε την υπόσχεσή της να του δοθεί, να μην καταφέρνει να πείθει κανέναν.

Στον δε Λαοκόοντα και στους δυο γιους του επιτέθηκαν τεράστια θαλάσσια φίδια τα οποία τους έπνιξαν στην θάλασσα.

Ο Αινείας και οι οπαδοί του πιστεύοντας αυτές τις προβλέψεις αποτραβήχτηκαν στο όρος Ίδη.

Οι Τρώες τελικά γεμάτοι ενθουσιασμό αποφάσισαν να μεταφέρουν εντός των τειχών τον Δούρειο Ίππο.

Μάλιστα επειδή ήταν αρκετά μεγάλο κατασκεύασμα, αναγκάστηκαν να γκρεμίσουν και τμήμα από την κεντρική πύλη της πόλης, τις «Σκαιές Πύλες».

Αμέσως μετά ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης για να γιορτάσουν την επιτυχή έκβαση του πολέμου.

Κατά τα μεσάνυχτα όπου ήταν και πανσέληνος ο Σίνων, Αχαιός κατάσκοπος, έκανε σήμα στον Αχαϊκό στόλο στην Τένεδο για να προσεγγίσει, την ίδια στιγμή οι στρατιώτες που βρίσκονταν στον Δούρειο Ίππο βγήκαν και σκότωσαν τους φύλακες.

Οι Έλληνες μπήκαν στην πόλη και σκότωναν τον πληθυσμό της καθώς κοιμόταν στα σπίτια του.

Η σφαγή συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα.

Όσοι Τρώες πρόλαβαν, πολέμησαν απεγνωσμένοι με ιδιαίτερο πείσμα, παρόλο που βρέθηκαν αιφνιδιασμένοι, ανοργάνωτοι και χωρίς κάποιον ηγέτη να τους καθοδηγήσει.

Κάποιοι υπερασπιστές πετούσαν κομμάτια των οροφών των σπιτιών στους κατεστραμμένους δρόμους της πόλεως για να εμποδίσουν τους εισβολείς.

Τον 20ό αιώνα πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να διαφωτίσουν το θέμα του Τρωικού Πολέμου μέσω αρχαίων αιγυπτιακών και χεττιτικών κειμένων του 13ου-12ου αιώνα π.Χ.

Αν και οι πηγές αυτές δίνουν γενικές πληροφορίες για την πολιτική κατάσταση στην περιοχή, δεν ξεκαθαρίζουν αν πράγματι έγινε ο πόλεμος αυτός.

Ο Andrew Dalby σημειώνει ότι, αν και ο Τρωικός Πόλεμος πιθανότητα συνέβη με κάποια μορφή, και ως εκ τούτου εδράζεται στην ιστορία, εντούτοις τα πραγματικά γεγονότα είναι και θα παραμείνουν άγνωστα.

Χεττιτική πηγή (η Επιστολή Tawagalawa), αναφέρεται σε ένα μεγάλο βασίλειο στα δυτικά του Αιγαίου, το οποίο ονομάζει Αχιγιάβα (πιθανόν κοινή ρίζα με το Αχαΐα δηλ., χώρα των Αχαιών) που ελέγχει την πόλη Milliwanda (που ταυτίζεται με την Μίλητο), και του οποίου ο βασιλιάς αναφέρεται ως ισοδύναμος του Χετταίου βασιλιά.

Επίσης, γίνεται λόγος και για μια συνομοσπονδία 22 πόλεων (Ασσούα, πιθανή σχέση με τον αρχαίο ελληνικό όρο Ασία) στη βορειοδυτική Μικρά Ασία και την απέναντι θρακική ακτή, στην οποία ανήκει και η πόλη Ιουλούσα, οι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται για το Ίλιο (Τροία).

Σε άλλο χεττιτικό κείμενο (την Επιστολή Milawata), αναφέρεται ως βασιλιάς της κάποιος Αλακάσαντου, όνομα που πιθανόν αναφέρεται στον γιο του Πριάμου Πάρη, που ονομάζονταν και Αλέξανδρος.

Σε άλλο κείμενο (Επιστολή Tawagalawa, περίπου 1250 π.Χ.) που διασώζεται αποσπασματικά και απευθύνεται στον βασιλιά των Αχαιών (Αχιγιάβα), αναφέρει ότι στην περιοχή της Τροίας είχαν εμπλακεί δυνάμεις και των δύο μεγάλων βασιλείων.

Η συνομοσπονδία των πόλεων στην οποία ανήκε η Τροία κατά την Χετταιο-Αιγυπτιακή μάχη στο Καντές της σημερινής Συρίας (περίπου 1240-1210 π.Χ.), ενώ αρχικά ήταν να πολεμήσει με το μέρος των Χετταίων, τάχθηκε με τους Αιγύπτιους.

Τις επόμενες δεκαετίες οι Χετταίοι εκστράτευσαν εναντίον αυτής της συνομοσπονδίας αλλά δεν κατάφεραν να την υποτάξουν.

Είναι πιθανόν ο Τρωικός Πόλεμος να ήταν εκτεταμένη πολεμική σύγκρουση μεταξύ Αχαιών και της συνομοσπονδίας αυτής που ανήκε και η πόλη της Τροίας (Ασσούα, κατά τα Χετιτικά αρχεία).

Αυτό συμβαδίζει και με τις αρχαίες αφηγήσεις: αποβίβαση στην Μυσία, εκστρατείες του Αχιλλέα και του Αίαντα του Τελαμώνιου σε Φρυγία και Θράκη.

Οι περισσότερες από αυτές τις περιοχές ανήκαν στην Συνομοσπονδία της Ασσούα.

On This Day – The Fall of Troy

tribune.gr

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι