Βοηθώντας το παιδί που δυσκολεύεται να κάνει φίλους

Οι φίλοι είναι σημαντικό κομμάτι στην ανάπτυξη των παιδιών και στη ζωή τους γενικότερα. Οι φίλοι είναι η «οικογένεια» που επιλέγει το παιδί. Εάν η κοινωνική του ζωή ευδοκιμεί, το παιδί κερδίζει αυτοπεποίθηση, νιώθει καλά με τον εαυτό του, νιώθει αγαπητό. 

Εάν υπάρχει δυσκολία στο να σχετισθεί με τους συνομήλικους του μπορεί να νιώθει μοναξιά και στεναχώρια, με πιθανό αποτέλεσμα την περαιτέρω απόσυρση και τον κλονισμό της αυτοπεποίθησης του.

Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και με τη δική του ιδιοσυγκρασία. Όλα τα παιδιά, όμως, είναι ικανά να κάνουν φιλίες. 

Για κάποια παιδιά η συμμετοχή σε δραστηριότητες και το να κάνουν νέες παρέες γίνεται με ευκολία. Είναι τα παιδιά που έχουν την τάση να είναι φιλικά, να χαμογελούν συχνά, να χαιρετούν τους άλλους, να κάνουν κομπλιμέντα, να ενδιαφέρονται για τους άλλους, για το τι κάνουν και το πώς νιώθουν. Είναι τα παιδιά εκείνα που δεν καταναλώνουν ενέργεια προκειμένου να γίνουν αποδεκτά και αγαπητά από τους άλλους, αλλά ενεργά και αυθόρμητα αποδέχονται και συμπαθούν τους άλλους! 

Κάποια άλλα παιδιά είναι λίγο πιο αργά στο να νιώσουν άνετα ανάμεσα σε συνομηλίκους ή ίσως βιώνουν την επικοινωνία ως ιδιαίτερα δύσκολη πρόκληση, ακόμα και όταν οι γονείς κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν.
Σε αυτό το ταξίδι της κοινωνικοποίησης, όμως, οι γονείς μπορούν να προσπαθήσουν να στηρίξουν και να βοηθήσουν το παιδί τους.

• Βοηθήστε το παιδί σας να επικοινωνεί. Ενισχύστε θετικά το ενδιαφέρον που δείχνει το παιδί για τους άλλους. Ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία, λεκτικά αλλά κυρίως με τις πράξεις σας. Μην πείτε στο παιδί σας τι πρέπει να κάνει, αλλά δείξτε του πώς να το κάνει! Αυτό θα ξεκινήσει από τη δική σας σχέση και έπειτα θα επεκταθεί και προς τα έξω. Δείξτε στο παιδί πώς να μοιράζεται με άλλους τα νέα της ημέρας του, τα ενδιαφέροντα του, τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Δείξτε του και πόσο σημαντικό είναι το να ακούει, να σέβεται και να δείχνει ενδιαφέρον στο τι έχουν να πουν οι άλλοι.

• Βοηθήστε το παιδί σας να αποκτήσει ενδιαφέροντα. Αυτό όχι μόνο θα βοηθήσει στο να βρει κοινά στοιχεία με άλλα παιδιά, αλλά και στο να ανοίξει τον κύκλο των συνομηλίκων. Τα ομαδικά αθλήματα/χόμπι μπορούν να βοηθήσουν πολύ στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως στη συνεργασία και το συμβιβασμό.

• Κανονίστε συχνές αλλά σύντομες συναντήσεις για παιχνίδι με άλλα παιδιά. Χρησιμοποιήστε το δάσκαλο ως σύμμαχο σας, στο να σας προτείνει ποια παιδιά θα ήταν πιο κατάλληλα να παίξουν με το παιδί σας. Εάν το ίδιο το παιδί νιώθει άβολα στην αρχή να καλέσει κάποιον σπίτι, συνεννοηθείτε εσείς με κάποιον άλλο γονέα. Όταν κανονιστεί η συνάντηση παιχνιδιού, φροντίστε να διαρκέσει λίγο, όση ώρα, δηλαδή, όλοι ακόμα διασκεδάζουν. Όταν τα παιδιά κουράζονται είναι πιο πιθανό να γίνουν απαιτητικά και δύστροπα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί δυσκολία στη θετική συναναστροφή. Προγραμματίστε σύντομα την επόμενη συνάντηση παιχνιδιού, ώστε το παιδί να εξοικειωθεί με τις κοινωνικές δεξιότητες που χρειάζονται σε τέτοιες περιπτώσεις (να χαιρετά, να λέει ευχαριστώ και συγνώμη, να μοιράζεται, να συνυπάρχει ομαλά με άλλους, να χαλαρώνει και να περνά καλά).

• Αναγνωρίστε και σεβαστείτε τα χαρακτηριστικά του παιδιού σας. Εάν, για παράδειγμα, έχετε ένα παιδί που δυσκολεύεται να μοιραστεί τα παιχνίδια του, αποφασίστε μαζί, εξ' αρχής, ποια παιχνίδια θα ήθελε να μοιραστεί και ποια θα κρύψετε μέχρι να φύγει το άλλο παιδί. Η επιλογή «δεν μοιράζομαι τίποτα» δεν υπάρχει. Εάν έχετε ένα πολύ ντροπαλό παιδί, κανονίστε αρχικά να παίξει με κάποιο παιδί μικρότερο ηλικιακά, ώστε να του δοθεί η ευκαιρία να γίνει «αρχηγός». Φροντίστε, επίσης, να συναναστρέφεται με ένα παιδί κάθε φορά, μέχρι να αποκτήσει άνεση και αυτοπεποίθηση στο να βρίσκεται σε μεγαλύτερη παρέα.

• Βοηθήστε στο ξεκίνημα του παιχνιδιού. Προετοιμάστε κάποια παιχνίδια που μπορείτε να προτείνετε, στην περίπτωση που τα παιδιά δεν είναι σίγουρα τι θέλουν να κάνουν ή είναι έτοιμα να αρχίσουν καβγά. Η ζωγραφική, οι φούσκες, η πλαστελίνη είναι διασκεδαστικά υλικά που ταυτόχρονα βοηθούν στην ηρεμία και την αποκατάσταση της ισορροπίας.

• Βοηθήστε το παιδί σας να βοηθήσει άλλους. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να γίνει καλύτερος φίλος. Για παράδειγμα, μην αγνοήσετε ένα παιδί που κάθεται μόνο του, απομονωμένο. Αυτή μπορεί να είναι η ευκαιρία να δουλέψετε τα συναισθήματα ενσυναίσθησης του παιδιού σας (να αναγνωρίζει και να σέβεται τι νιώθουν οι άλλοι). Μπορείτε να του πείτε «Βλέπω ότι η Άννα κάθεται μόνη της. Νομίζω ότι αυτό τη στεναχωρεί ιδιαίτερα. Μπορείς να σκεφτείς κάποιο τρόπο να τη βάλεις στο παιχνίδι;»

• Βοηθήστε το παιδί σας να βοηθήσει τον εαυτό του. Εάν το παιδί σας είναι αυτό που κάθεται απομονωμένο ή που δέχεται τα πειράγματα των άλλων, μάθετε στο παιδί σας πώς να υπερασπίζεται τον εαυτό του με σωστό τρόπο και πώς να διεκδικεί αυτό που θέλει και αυτό που δικαιούται. Επιβραβεύστε την προσπάθεια και όχι το αποτέλεσμα!

• Σκεφτείτε τις προσδοκίες σας. Είναι σημαντικό να μην νιώσει το παιδί σας ότι σας απογοητεύει ή ότι θυμώνετε μαζί του γιατί δεν μπορεί να γίνει όσο κοινωνικός τον θέλετε. Μην πιέζετε τα παιδιά σας. Ακούστε και σεβαστείτε το ρυθμό τους. Η αποδοχή βοηθά κάθε παιδί να ανθίσει!

Ευτυχία Καραδημήτρη, Ψυχολόγος - Παιγνιοθεραπεύτρια 
Κυριακή Πουλάκη – Ευταξιοπούλου, M.Ed Ψυχοπαιδαγωγός